VARIABLES AFFECTING URBAN CONSCIOUSNESS: THE CASE OF DENİZLİ

Yıl 2023, Sayı: 56, 309 - 328, 22.05.2023

Özge Ünver Dirlik , Pınar Savaş Yavuzçehre

https://doi.org/10.30794/pausbed.1213809

Öz

Urban consciousness is the understanding of the urban culture, being identified with the city, feeling belonged to the city and feeling responsible for the city by the people living in the city. Urban consciousness differs especially in the cities having high rate of immigration acceptance, rapid growth, and socio-economic changes. To increase urban consciousness levels, place attachment; perception of the city, awareness about the city, the sustainability of the sense of responsibility and ownership feelings about the city are important dimensions. This study was carried out to measure the urban consciousness levels of individuals aged 18 and over living in Pamukkale and Merkezefendi Districts of Denizli Province. Within the scope of the field research, 1100 respondents and 22 in depth interviews were conducted. According to the field research findings, demographic, economic, socio-psychological, cultural and physical factors affect the urban consciousness in Denizli. As the age of people and the length of the stay in Denizli increase, the urban consciousness increases; as the income and education level increase, urban consciousness decreases; women’s urban consciousness is lower than men’s level.

Anahtar Kelimeler

urban consciousness, place attachment, Denizli

KENTLİLİK BİLİNCİNİ ETKİLEYEN DEĞİŞKENLER: DENİZLİ KENTİ ÖRNEĞİ

Öz

Kentlilik bilinci; kentte yaşayan insanların kent kültürünü anlaması, kentle özdeşleşmesi, kendini kente ait hissetmesi ve kente karşı sorumluluk duymasıdır. Özellikle yoğun göç alan, hızla büyüyen ve sosyo-ekonomik yapısı değişen kentlerde kentlilik bilinci farklılaşmaktadır. Kentlilik bilincinin arttırılması için; yere bağlılık, kente dair algı, farkındalık, sahiplenme ve sorumluluk duygularının varlığı, sürdürülebilirliği gibi boyutlar önemlidir. Bu çalışma, Denizli İli Pamukkale ve Merkezefendi İlçeleri sınırlarında yaşayan 18 yaş ve üzeri bireylerin, kentlilik bilincini etkileyen değişkenleri tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Alan araştırması kapsamında 1100 anket ve 22 derinlemesine mülakat yapılmıştır. Alan araştırması bulgularına göre; demografik, ekonomik, sosyo-psikolojik, kültürel ve fiziksel değişkenler Denizli’de kentlilik bilincini etkilemektedir. Denizli’de yaş ve kentte kalma süresi arttıkça kentlilik bilinci artmakta; gelir düzeyi ve eğitim seviyesi yükseldikçe kentlilik bilinci düşmektedir; kadınlarda kentlilik bilinci, erkeklere oranla daha düşük kalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kentlilik bilinci, yere bağlılık, Denizli, demografik faktörler

Kaynakça

• Acungil, Y. (2012). “Kentleşme Sürecinde Tokat’ta Kentlilik Bilinci”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Afshar, P. F., Foroughan, M., Vedadhir, A. & Tabatabaei, M. G. (2017). “The Effects of Place Attachment on Social Well-Being in Older Adults”, Educational Gerontology, 23 (1), p. 45-51.
• Altıparmak, B. (2015). Kent Pazarlamasında İletişim Yönetimiyle Kentlilik Bilincinin Geliştirilmesi, (Basılmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Altuntepe, N. ve Öztürk, M. (2008). “Türkiye’de Kentsel Alanlara Göç Edenlerin Kent ve Çalışma Hayatına Uyum Durumları: Bir Alan Araştırması”, Journal of Yaşar University, 3 (11), s. 1587-1625.
• Arkonaç, S.A., (1998). Psikoloji: Zihin Süreçleri Bilimi, Alfa Yayınları, 2. Baskı
• Bakan, İ. ve Kefe, İ. (2012). Kurumsal Açıdan Algı ve Algı Yönetimi, Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, s. 19-34.
• Başaran, İ. (2008). Kent ve Yerel Yönetim, Okutan Yayıncılık, İstanbul.
• Bayındırlık ve İskân Bakanlığı (2009), Kentleşme Şûrası Kentlilik Bilinci, Kültür ve Eğitim Komisyonu Raporu, Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı.
• Belanche, D., Casalo, L. V. , Orus, C. (2016). “City Attachment and Use of Urban Servises: Benefits for Smart Cities”, Cities, (50), s. 75-81.
• Belli, A. ve A. A. (2017). “Kent Kültürü ve Kentlilik Bilincinin Oluşumunda Üniversitelerin Rolü: Mustafa Kemal Üniversitesi Örneği”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 39, s. 422-434.
• Beyazlı, D. (2005). Kent Planlamada Birey, Kent, Kentlilik ve Kentlilik Bilinci, (Basılmamış Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bhaduri, S., Arathy, G. (2017). “Urban Consciousness for Sustainable Development”, Conscious Cities Journal, (4), s. 1-9.
• Bilgin, N. Topsever, Y., Gökten, M. ve Yetim, Ü. (1991). Yerel Yönetimler İçin Demokratik Bir Model Arayışı, TÜSES Vakfı, İzmir.
• Birol, G. (2008). “Kentlilik Bilinci ve Balıkesir’den Yarım Asırlık Bir Örnek: Yeni Çarşı Deneyimi”, Ege Mimarlık Dergisi, (65), s. 28.
• Brown, B., Dougles, D. P., Graham B. (2003). “Place attachment in a revitalizing neighborhood: Individual and block levels of analysis”, Journal of Environmental Psychology, 23 (3), p. 259-271.
• Casakin, H. , Ruiz, C., Hernandez, B. (2021). “Place Attachment and The Neigborhood: A Case Study of Israel”, Springer, 155 (1), s. 315-333.
• Cüceloğlu, D. (2019). İnsan ve Davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Çelik, F. (2007). Türkiye’de iç göçler: 1980-2000. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (1), s. 87-109.
• Çukurçayır, A., Eroğlu, H. T. ve Eşki Uğuz, H. (2010). Yönetişim: Kuram Boyutlar Uygulama, Çizgi Kitabevi, Ankara.
• Duru, E. (2015). “Genel Aidiyet Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (44), s. 37-47.
• Erkan, R. (2002). Kentleşme ve Sosyal Değişme, Bilim adamı Yayınları, Ankara.
• Ercoşkun, Ö. Y. ,Öcalır-Akünal, E. V., Yenigül, S. B. ,Alkan, L. (2016). “Kentlilik Bilincini Oluşturan Göstergeler ve Kentlilik Bilincini Geliştirme Yolları”, PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11, s. 4-23.
• Erkul, H., Kanten, P., Seçtim, H. (2019). “Kentlilik Bilincinin Oluşmasında Kent Konseylerinin Rolleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Management and Political Sciences Review, 2 (2), s. 53-73.
• GENAR (2006). Konya’da Kent Kültürü ve Kentlilik Bilinci Araştırması, Sosyal Araştırmalar Merkezi Müdürlüğü, İstanbul.
• Geyik, S. (2010), “Kırdan Kente Göç Sonrası Kentlilik Bilinci (Mevlana Mahallesi Örneği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Sakarya Üniversitesi SBE Sosyoloji Anabilim Dalı, Sakarya.
• Gökburun, İ. (2019). “Ekonomik Gelişmişliğin Göçler Üzerindeki Etkisi: Denizli Örneği”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 2 (3), s. 564-582.
• Göregenli, M. (2005). Çevre Psikolojisinde Temel Konular, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Görün, M. ve Kara, G. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Kentlilik Bilinci Algısı: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Örneği”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (30), s. 393-409.
• Güçlü, S. (2002). Kentlileşme ve Göç Sürecinde Antalya’da Kent Kültürü ve Kentlilik Bilinci, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Gürhan, N. (2016). “Diyarbakır Kent Algısı Üzerine Bir Araştırma”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Kasım-2016 Cilt:8 Sayı:2 (16), s. 921-941.
• Habitat II (1996). Ulusal Rapor ve Eylem Planı.
• Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., & Collier, P. (1992). “Sense of belonging: A vital mental health concept”, Archives of Psychiatric Nursing, 6(3), s. 172–177.
• Hayta, Y. ve Nalbant, M. (2019). ‘’Kentlilik Bilinci Üzerine Bir Değerlendirme: Bitlis İli Örneği’’, Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 3(2), s. 89-101.
• Hulchanski, J.D. (1997). “Immigrants and Access to Housing: How Welcome are Newcomers to Canada”. Metropolis Year II Conference, s. 23-26.
• Karadağ, A. ve Koçman, A. (2009). “İzmirlilik Bilinci Üzerine Bir Alan Araştırması”, İzmirli Olmak Sempozyumu, İzmir.
• Karakaş, M. (2001). “Tarihsel Gelişim Sürecinde Kent Kısıtlı Tarihsellik Anlayışı Üzerine Eleştirel Bir Yaklaşım”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), s. 121-132.
• Kasarda, J. D. ve Janowitz M. (1974). “Community Attachment in Mass Society”, American Sociological Review, Vol. 39, No: 2, s. 328-339
• Keçeli, A., Sarıusta F. (2013). “Medya Alışkanlıkları ve Kent Algısı Üzerine Bir Deneme: Diyarbakır Örneği”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, VI/2, s. 328-346.
• Keskin, D. B. E. ,Sağocak, Y. M. , Aslan, D. T. V. (2015). “Kentlilik Bilinci Çalışmaları İçin Bir Model Önerisi: Bursa’da Kentlilik Bilinci Araştırması”, Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(1), s. 21-43.
• Kılıçarslan, M. (2018). Kente Göçle Gelenlerde Kentlilik Bilinci: Kaynartepe Mahallesi Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Kıroğlu, K. (2010). Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Pegem Akademi, Ankara.
• Knez, I. (2005). “Attachment and Identity as Related to a Place and Its Perceived Climate”, Journal of Environmental Psychology, 25, s. 207-218.
• Langer, E. J. (1989). Mindfulness, Persues Press, Boston.
• Lewicka, M. (2008). “Place Attachment, Place Identity, And Place Memory: Restoring the Forgotten City Past”, Journal of Environmental Psychology, (28), s. 209-231.
• Lipovac N., Nikolić G., Popović S., Gradečki N. (2019) Planning as a Function of Preserving the Identity of Place. In: Obad Šćitaroci M., Bojanić Obad Šćitaroci B., Mrđa A. (eds) Cultural Urban Heritage. The Urban Book Series. Springer
• Marcus, C. C. (1992). “Environmental Memories”, I. Altman and S.M. Low (Eds.), Place Attachment. Human Behavior and Environment, (12), Springer, Boston.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü), Bilim Sanat Yayınları, Ankara.
• McDermott, J. J. (1974). “Space, Time and Touch: Philosophical Dimensions of Urban Consciousness”, Soundings: An Interdisciplinary Journal, 57 (3), s. 253-274.
• Mutlu, A. (2010). Kentli Hakları ve Türkiye, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Mutlu, A. ve Özaydın, Ö. (2011). Metropol Kent Samsun’da Kentlilik Bilinci, Fotokopi Dünyası, Samsun.
• Ökesli, S. (2014). “Göçmen Kültürü ve Kentlilik Bilinci-Adana Örneği”. The Journal of International Social Research, 7(33), s. 595-607.
• Özer, İ. (2004). Kentleşme, Kentlileşme ve Kentsel Değişme, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Parlak, B. (2011). Kamu Yönetimi Sözlüğü, Marmara Kitap Merkezi, Bursa.
• Peker, M., Önen, E., Balkız, B. (1997). Göç, Kentleşme Sorunları ve Yerel Siyaset, Yeni Eğilimler, Yeni Yaklaşımlar, Saray Kitabevi, İzmir.
• Riger, S., & Lavrakas, P. J. (1981). “Community ties: Patterns of attachment and social interaction in urban neighborhoods”, American Journal of Community Psychology, 9 (1), p. 55–66.
• Rubinstein, R.I. & Parmelee, P.A. (1992). “Attachment to Place and the Representation of the Life Course by the Elderly”. In: Altman, I., Low, S.M. (eds) Place Attachment. Human Behavior and Environment, (12), Springer, Boston, p. 139-163.
• Savaş Yavzuçehre, P. (2013). “Küreselleşmenin Artan Etkisinde Denizli”, İdealkent, Sayı 8, Ocak 2013, s.200-213.
• Scannel, L. ve Gifford, R. (2010). “Defining Place attachment: A tripartite Organizing Framework”, Journal of Environmental Psychology, 30, s. 1-10.
• Stedman, R. C. (2003). “Is it really just a social construction? The contribution of the physical environment to sense of place”, Society and Natural Resources, 16, s. 671-685.
• Şahin, K. ve Anık, M (2016). ‘‘Göç, Kentleşme ve Kentlilik Bilinci: Kırıkkale Örneği’’, ZfWT, 8(3), s. 151-172.
• Taylor, R. B. ve Gottfredson, S. D., Brower, S. (1985). “Attachment to Place: Discriminant Validity, and Impacts of Disorder and Diversity”, American Journal of Community Psychology, 13 (5), s. 525-542.
• Tekeli, İ. (2016). Dünya’da ve Türkiye’de Kır- Kent Karşıtlığı Yok Olurken Yerleşmeler için Temsil Sorunları ve Strateji Önerileri, İdeal Kent Yayınları, Ankara
• Thera, N. (1972). “The Power of Mindfulness (Mindfulness Series 3)”, Unity Press, s. 1-60.
• Timuçin, A. (2000). Felsefe Logos, Bulut Yayınevi, İstanbul.
• Uğur, A. (2013). “Denizli Şehrinde Mala Karşı İşlenen Suçlarının Mekânsal Analizi”, Polis Bilimler Dergisi, 15 (2) s. 1-37.
• Ujang, N. (2012). “Place Attachment and Continuity of Urban Place Identity”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, (49), s. 156-167.
• Ünver Dirlik, Ö. (2021). ‘‘Kentlilik Bilinci’’. Farklı Boyutlarıyla Kent ve Kentleşme. Ed., Emrah Akyüz. Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale.
• Varol, Ç. ve Eceral, T. (2013). ‘Denizli Tekstil Sanayi: Yerel Kalkınmada Bir Başarı Hikâyesi mi?’ İdealkent: Kent Araştırmaları Dergisi, (8), s. 180-199.
• Vatandaş, C. (2008). Trabzon’da Kentleşme-Kentlileşme Süreci ve Problemleri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Yu, K. H. (2014). “Organizing immigrants: meaning generation in the community”, Work, Employment and Society, 28 (3), p. 355-371.
• Zinn, J. K. (2003). “Mindfulness-Based Interventions in Context: Past, Present, and Future”, Clinical Psychological Science Practice, 10 (2), s. 144-156.
• Web1 (2021,). “Herkes İçin Farkındalık”, (19.5.2021), http://www.ogelk.net/makale/62-herkes-icin-farkindalik-kabullenme-farkindalik nedir.html,