BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ (BİT) VE SOSYAL KALKINMA: TÜRKİYE İÇİN SOSYAL KALKINMA ENDEKSİ ÖNERİSİ

Yıl 2023, Sayı: 59, 163 - 180, 22.11.2023

Fergül Özgün

https://doi.org/10.30794/pausbed.1291964

Öz

Sosyal kalkınma, sürdürülebilirliğin sağlanmasında önemli bir unsurdur. Ancak geniş kapsamlı ve dinamik bir alan olması kavramın ölçümünü zorlaştırmakta, yaşanan gelişmeler doğrultusunda içeriğinde güncelleme yapılması ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Literatürde sosyal kalkınma genellikle eğitim, sağlık, cinsiyet eşitliği gibi boyutlarla yansıtılmıştır. Günümüzde ise teknolojik göstergeler sosyal kalkınmanın bir parçası haline geldiği için bilgi ve iletişim teknolojilerinin eklendiği yeni bir sosyal kalkınma endeksinin oluşturulmasına ihtiyaç vardır. Çalışmada, bilgi ve iletişim teknolojileri boyutunun dâhil edildiği bir sosyal kalkınma endeksi oluşturularak Türkiye için endeks hesaplamaları yapılmıştır. 2008-2020 yılları arasını kapsayan endekste bilgi ve iletişim teknolojileri, eğitim, sağlık, cinsiyet eşitliği olmak üzere dört boyut altında toplam on iki değişken bulunmaktadır. Endeks hesaplama aşamasında Temel Bileşenler Analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçları Türkiye’de sosyal kalkınma endeksi değerlerinin zaman içinde yükseldiğini ortaya koymuştur. Ancak sosyal kalkınmadaki artış devam ettirilmelidir. Bunun için bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygınlaştırılmasına, toplumun eğitim seviyesinin yükseltilmesine, sağlık hizmetlerine erişimin kolaylaştırılmasına ve cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına daha fazla önem verilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Kalkınma, Sosyal Kalkınma, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Temel Bileşenler Analizi

INFORMATION AND COMMUNICATON TECHNOLOGIES (ICT) AND SOCIAL DEVELOPMENT: A SOCIAL DEVELOPMENT INDEX RECOMMENDATION FOR TURKEY

Öz

Social development is a vital element of sustainability. However, the fact that it is a wide-ranging and dynamic field makes the measurement of the concept difficult, and it reveals the need for updating its content depending on the developments. In the literature, social development has generally been measured with dimensions such as education, health, and gender equality. Today, however, technological indicators have become a part of social development and there is a need to prepare a new social development index to which information and communication technologies (ICT) are added. In this study, an index of social development including the ICT dimension were prepared and index calculations for Turkey were performed. There are twelve variables under four dimensions, namely ICT, education, health, and gender equality, in the index covering the years 2008–2020. Principal Component Analysis was used in the index calculation. The results of the analysis revealed that the values of the social development index in Turkey increased over time. However, the increase in social development needs to be continued. For this, more importance should be given to the dissemination of information and communication technologies, increasing the education level of the society, facilitating access to health services, and ensuring gender equality.

Anahtar Kelimeler

Sustainable development, Social development, Information and Communication Technologies, Principal Components Analysis

Kaynakça

• Aktan, C. C., & Vural, İ. Y. (2016). Bilgi Toplumu, Yeni Temel Teknolojiler ve Yeni Ekonomi. Yeni Türkiye, 88(1), 1-37. Alaca, E. & Yılmaz, B. (2016). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Kullanımı ve Bilgi Toplumuna Dönüşüm: Türkiye'de Durum. Türk Kütüphaneciliği, 30(3), 507-523.
• Altıntaş, F. F. (2021). Sosyal Gelişme Endeksi Boyutları Arasındaki İlişkilerin Somer D Temelli DEMATEL Yöntemi ile Analizi. Business and Economics Research Journal, 12(2), 319-338.
• Artan, S., Acaravcı, A., Kalaycı, C. & Demirel, S. K. (2021). E-Ticaretin Uluslararası Ticarete Etkilerinin Analizi: G20 Ülkeleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 33, 103-116.
• Aslan, Ş., & Özata, M. (2007). KOBİ’lerde Bilgi Teknolojisi Kullanımının, Rekabet Gücü, Yenilikçilik, Girişimcilik ve Pazarlama Kapasitesiyle İlişkileri: Otomotiv Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 15-28.
• Barska, A., Jedrzejczak-Gas, J., Wyrwa, J. & Kononowicz, K. (2020). Multidimensional Assessment of the Social Development of EU Countries in the Context of Implementing the Concept of Sustainable Development. Sustainability, 12(18), 1-24.
• Bethere, L., Sennikovs, J. & Bethers, U. (2017). Climate Indices for the Baltic States from Principal Component Analysis. Earth System Dynamics, 8, 951-962.
• Cahill, M. B. & Sanchez, N. (2001). Using Principal Components to Produce an Economic and Social Development Index: An Application to Latin America and the U.S. Atlantic Economic Journal, 29(3), 311-329.
• Castells, M. (1999). Information Technology, Globalization and Social Development. UNRISD Discussion Paper, No. 114.
• Coşkun, S., Özgenç, N. & Güneş, S. (2015). Sosyal Performansın Ölçümünde Yeni Yöntem: Sosyal Gelişme Endeksi Ve Türkiye’nin Görünümü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 15(34), 121-153.
• Çelik, Y. (2006). Sürdürülebilir Kalkınma Kavramı Ve Sağlık. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 9(1), 19-37.
• Diakomihalis, M. (2020). A Regional Social Progress Index: The Case of Epirus, Greece. International Journal of Happiness and Development, 6(1), 41-58.
• Ercan, U. (2021). Hanehalklarının İletişim ve Bilgi Teknolojilerine Erişimi: Bir Poisson Regresyon Analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 35, 402-422.
• Ersungur, Ş.M., Kızıltan, A. & Polat, Ö. (2007). Türkiye’de Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması: Temel Bileşenler Analizi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(2), 55-66.
• Giambona, F. & Vassallo, E. (2014). Composite Indicator of Social Inclusion for European Countries. Social Indicators Research, 116(1), 269-293.
• Gomez-Sanchez, A. M., Castillejo, J. A. M., & Sanchis-Llopis, J. A. (2023). On the Direct and Indirect Effects of ICT on SMEs Export Performance: Evidence from Colombian Manufacturing. Journal of the Knowledge Economy, 1-23.
• Goswami, S. (2014). ICT: Sustainable Development. SCMS Journal of Indian Management, 11(1), 125-133.
• Gökçe, C. (2014). Avrupa Birliği ve Türkiye İçin Enerji Kırılganlık Endeksleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(10), 56-71.
• Güler, E. Ö., Güler, H. & Şanlı, S. (2019). Sosyal Gelişme Endeksine Dayalı Temel İnsani İhtiyaçlar ve Fırsatlar Alt Endeksleri Arasındaki İlişki. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 55-70. Haan, A. de & Foa, R. (2014). Indices of Social Development and Their Application to Africa. World Institute for Development Economics Research, Working Paper, 2014/132.
• Hernández-Calzada, M. A., Pérez-Hernández, C. C. & Ferreiro-Seoane, F. J. (2019). Diversification in Tourism-Related Activities and Social Sustainability in the State of Hidalgo, Mexico. Sustainability, 11(22), 1-17.
• Holtgrewe, U. (2014). New New Technologies: The Future and the Present of Work in Information and Communication Technology. New Technology, Work and Employment, 29(1), 9-24.
• Hoz Rosales, B. D. L., Camacho, J. & Tamayo I. (2019). Effects of Innovative Entrepreneurship and the Information Society on Social Progress: An International Analysis. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 7(2), 782-813.
• Iqbal, K., Hassan, S. T., Peng, H., & Khurshaid. (2019). Analyzing the Role of Information and Telecommunication Technology in Human Development: Panel Data Analysis. Environmental Science and Pollution Research, 26, 15153-15161.
• Kamel, S. (2008). The Use of ICT for Social Development in Underprivileged Communities in Egypt. Proceedings of the International Conference on Information Resources Management (Conf-IRM) on Information Resources Management in the Digital Economy, Niagara Falls, Ontario, Canada, May 18-20.
• Karaer, M. & Tatlıdil, H. (2019). Türkiye’deki 81 İlin Bazı Sağlık Göstergeleri ile Temel Bileşenler Analizi ve Gri İlişkisel Analiz Açısından Değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 44-54.
• Khan, N. H., Ju, Y., & Hassan, S. T. (2019). Investigating the Determinants of Human Development İndex in Pakistan: An Empirical Analysis. Environmental Science and Pollution Research, 26, 19294-19304.
• Kozma, R. B. (2005). National Policies that Connect ICT-Based Education Reform to Economic and Social Development. Human Technology, 1(2), 117-156.
• Mohamed, A. I. A., Mohammed, M. O. & Barom, M. N. B. (2020). A Critical Analysis of Social Development: Features, Definitions, Dimensions and Frameworks. Asian Social Science, 16(1), 14-21.
• Muthukumar, E. & Vidhya, S. (2015). Enriching Human Resources Capital through Training and Development in Hotel Industries at Coimbatore. International Journal of Emerging Research in Management &Technology, 4(6), 85-91.
• Nanda, V. P. (2016). The Journey from the Millennium Development Goals to the Sustainable Development Goals. Denver Journal of International Law & Policy, 44(3), 389-412.
• Oyelami, L. O., Sofoluwe, N. A., & Ajeigbe, O. M. (2022). ICT and Agricultural Sector Performance: Empirical Evidence from Sub-Saharan Africa. Future Business Journal, 8(1), 18.
• Özer, Ö. & Yıldırım, H. H. (2016). Türkiye Sağlık Sisteminin Finansal Sürdürülebilirliğine Yönelik Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 149-161.
• Öztürk, L. (2005). Türkiye’de Dijital Eşitsizlik: TÜBİTAK-BİLTEN Anketleri Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, 111-131.
• Öztürk, H. T. (2014). Küreselleşme ve Ağ Toplumları Odağında Bilgi ve İletişim Teknolojileri ile Eğitim. Bartın University Journal of Faculty of Education, 3(1), 224-237.
• Pook, L. A. & Pence, N. (2001). Relationship Between Technology and Social Development: a Worldwide Assessment with Conclusions for Eastern Europe, Proceedings of Informing Sciences, Krakow, Poland, June 19-20, 415-424.
• Qadikolaei, M. R., Zali, N., & Soltani, A. (2022). Spatiotemporal Investigation of the Digital Divide, the Case Study of Iranian Provinces. Environment, Development and Sustainability, 1-16.
• Rena, R. (2010). Emerging Trends of Higher Education in Developing Countries. Analele Ştiinţifice ale Universităţii» Alexandru Ioan Cuza «din Iaşi. Ştiinţe economice, 57(Spec), 301-315.
• Republic of Turkey, Ministry of Development. (2018). Information and Communication Technologies Specialization Commission Report, Eleventh Development Plan (2019-2023).
• Singh, A. K., Jyoti, B., Kumar, S. & Lenka, S. K. (2021). Assessment of Global Sustainable Development, Environmental Sustainability, Economic Development and Social Development Index in Selected Economies. International Journal of Sustainable Development and Planning, 16(1), 123-138.
• The Republic of Turkey Ministry of National Education (2021). National Education Statistics Formal Education 2020/'21.
• Tuan, T. T. (2020). The Effect of Internal Control on the Performance of Vietnamese Construction Enterprises. Accounting, 6, 781-786.
• Turkish Statistical Institute (TURKSTAT), Data Portal for Statistics. https://data.tuik.gov.tr/, (04.03.2022). Türkmen, H. & Akar, S. (2021). Dijital Ekonomi Çerçevesinde Türkiye’de Uygulanan Bütçe Politikaları. Journal of Life Economics, 8(4), 499-512.
• Varışlı, N. (2021). Türkiye’de Kadın İşgücünün Kayıt Dışı İstihdamdaki Durumu. The Journal of World Women Studies, 6(1), 1-17.
• Wang, D., Zhou, T., Lan, F., & Wang, M. (2021). ICT and Socio-Economic Development: Evidence from a Spatial Panel Data Analysis in China. Telecommunications Policy, 45(7), 102173.
• Yılmaz, M. & Ciğerlioğlu, O. (2020). Sosyal Kalkınmanın Yerel Düzeyde Ölçümü: İllerde Yaşam Endeksinin Analizi. M. Akif Kara, M. Baylan (Ed.), Kalkınma Yazıları Teori ve Uygulama içinde (ss. 71-105). Ankara: İKSAD Yayınevi.
• Zuppo, C. M. (2012). Defining ICT in a Boundaryless World: The Development of a Working Hierarchy. International Journal of Managing Information Technology (IJMIT), 4(3), 13-22.