RUSÇA DEYİM SÖZLÜKLERİNİN KURAMSAL VE UYGULAMA SORUNLARI

Yıl 2024, Sayı: 60, 373 - 383, 17.01.2024

Ümmügülsüm Dohman

https://doi.org/10.30794/pausbed.1369485

Öz

Bu çalışmanın konusunu Rusça deyim sözlüklerinin kuramsal ve uygulama sorunları oluşturmaktadır. Deyim sözlüklerinin
hazırlanmasında ne tür kuramsal ve uygulama sorunlarının bulunduğu sorusu bu araştırmanın çıkış noktasıdır. Bu sorudan
hareketle çalışmanın amacı deyim sözlüklerinin hazırlanmasında karşılaşılan kuramsal ve uygulama sorunlarını inceleyerek
seçilen örnek deyim madde başlarını değerlendirmektir. Araştırma kaynakları olarak Rus dilbilim çalışmalarında öne çıkan
Rusça sözlükbilim ve deyimbilim kaynakları ile Rusça deyim sözlükleri incelenmiştir. Çalışmada deyim sözlüklerinin kuramsal
sorunları arasında yer alan, deyimlerin seçimi, açıklama kriterleri, deyimler hakkında verilen bilginin hacmi, sözlükteki yerleşim
düzeni, deyim madde başının yapısı, madde başıyla ilgili örneklerin gösterilmesi gibi hususlar üzerinde durularak bu sorunların
çözümüne yönelik yaklaşımlar betimleme ve karşılaştırma yöntemleriyle incelenmiştir. Bulgular bölümünde biri açıklamalı
sözlük, üçü deyim sözlüğü olmak üzere farklı Rusça sözlüklerden seçilen aynı deyim madde başları yapı ve içerik açısından
değerlendirilmiştir. Söz konusu sözlüklerin incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucunda deyim sözlüklerinin hacminin
ve sınırının belirlenmesi, bu noktada deyimlerin tespiti ve sözlükte nasıl yer alacağının planlanması, deyim madde başının
seçimi gibi hususların dikkate alınması gerektiği gibi sonuçlar elde edilmiş ve önerilerde bulunulmuştur. Çalışmanın sadece
Rusça değil diğer dillerde hazırlanan deyim sözlüklerinin kuramsal ve uygulama sorunlarına farklı bir bakış açısı getireceği
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deyim, Deyimbilim, Deyim Sözlüğü, Deyim Sözlüklerinde Madde Başı, Sözlükbilim, Rusça

Etik Beyan

Bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

Bulunmamaktadır.

THEORETICAL AND PRACTICAL PROBLEMS OF RUSSIAN IDIOM DICTIONARIES

Öz

The focus of this study is on the theoretical and practical problems related to Russian idiom dictionaries. The question of what
kinds of theoretical and practical problems exist in the preparation of idiom dictionaries forms the basis of this research. The
aim of this study is to examine the theoretical and practical problems encountered in the preparation of idiom dictionaries,
and to evaluate selected idiom entries. The sources for this research include prominent Russian lexicography and phraseology
studies, as well as Russian idiom dictionaries. In the study, the theoretical problems of idiom dictionaries, such as the selection
of idioms, explanation criteria, the volume of information about idioms, the layout of the dictionary, the structure of the
idiom item headings, and the presentation of examples related to the item headings are emphasized, and the approaches to
solving these problems are examined by descriptive and comparative methods. In the findings section, the study examines
the same idiom entries taken from various Russian dictionaries, including one explanatory dictionary and three idiom
dictionaries, assessing their structure and content. After examining and assessing the dictionaries, recommendations were
made regarding the limits and volume of the idiom dictionaries, as well as how idioms should be identified and included in
the dictionary, and how to choose the idiom entry. It is considered that this study will offer a different perspective on the
theoretical and practical problems of idiom dictionaries prepared not only in Russian but also in other languages.

Anahtar Kelimeler

Idiom, Idiomology, Idiom Dictionary, Article Headings in Idiom Dictionaries, Lexicography, Russian

Kaynakça

• Arsenteva, E. F. (2010). The Main Problems of Multilingual Phraseological Dictionary Compilation. New Trends in Lexicography: Ways of Registering and Describing Lexis. Elde edilme tarihi: 25.05.2021, https://kpfu.ru//staff_files/F1162143776/2009Ivanovostatja.pdf
• Ataklı-Saçak, F. (2020). Rusçada Zıt Anlamlı Deyimler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi.
• Babkin, A. M. (1964). “Frazeologiya i leksikografiya”, Problemı Frazeologii, (Ed. A. M. Babkin), Nauka, Moskva, Leningrad.
• Dohman, Ü. (2021). Rus Sözlükbilimi, Paradigma Akademi, Çanakkale.
• Dubiçinskiy, V. V. (2008). Leksikografiya Russkogo yazıka, Nauka, Flinta, Moskva.
• Fedorov, A. İ. (2008). Frazeologiçeskiy slovar Russkogo literaturnogo yazıka, 3. Baskı, Astrel: AST, Moskva.
• Hartmann, R. R. K. ve Gregory, J. (2002). Dictionary of Lexicography, 2. Baskı, Routledge, London, Newyork.
• Kozırev, V. A. ve Çernyak, V. D. (2015). Leksikografiya Russkogo yazıka. Vek nıneşniy i vek minuvşiy, 2. Baskı, İzdatelstvo RPGU im. A. İ. Gertsena, St. Peterburg.
• Krısin, L. P. (2007). Sovremennıy Russkiy yazık. Leksiçeskaya semantika. Leksikologiya. Frazeologiya. Leksikografiya, Akademiya, Moskva.
• Larin, B. A. (1977). “Oçerki po frazeologii (o sistematizatsii i metodah issledovaniya frazeologiçeskih materialov)”. İstoriya russkogo yazıka i obsçeye yazıkoznaniye (izbrannıye rabotı), (Derleyenler: B. L. Bogorodski ve N. A. Meşçerski), Prosveşeniye, Moskva.
• Molotkov, A. İ. (1977). Osnovı frazeologii russkogo yazıka, Nauka, Leningrad.
• Ojegov, S. İ. (1974). Leksikologiya, Leksikografiya, Kultura reçi, Vısşaya şkola, Moskva.
• Şanskiy, N. M., Zimin, V. İ. ve Filipov, A. V. (2001). Şkolnıy frazeologiçeskiy slovar Russkogo yazıka: znaçeniye i proishojdeniye slovosoçetaniy, 4. Baskı, Drofa, Moskva.
• Şçerba, L. V. (2004). Yazıkovaya sistema i reçevaya deyatelnost, 2. Baskı, Editorial URSS, Moskva.
• Uluoğlu, M. (2002). “Rusçadaki Deyimlerin Genel Özellikleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 331-338.
• Uşakov, D. N. (1935). Tolkovıy slovar russkogo yazıka, Cilt I, Ogiz, Moskva.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual, İstanbul.
• Voynova, L. A., Jukov, V. P., Molotkov ve A. İ., Fedorov, A. İ. (1968). Frazeologiçeskiy slovar Russkogo yazıka, (Ed. A. İ. Molotkov), 2. Baskı, İzdatelstvo “Sovetskaya entsiklopediya”, Moskva.