“SEN VE BEN”: ON YEDİNCİ YÜZYIL BAŞI İNGİLİZ ŞİİRİ VE ON ÜÇÜNCÜ YÜZYIL ANADOLU TASAVVUF ŞİİRİNDE AŞK İLE BİRLİK DÜŞÜNCESİ

Yıl 2024, Sayı: 61, 247 - 256, 22.03.2024

Meltem Can

https://doi.org/10.30794/pausbed.1414275

Öz

On yedinci yüzyıl başı İngiliz şiiri ile on üçüncü yüzyıl Anadolu Tasavvuf şiiri, farklı kültürlere ve dönemlere ait olsalar da, aşk aracılığıyla maddi varoluşun ötesine geçme arayışlarında birleşirler. Edmund Spenser, John Donne, George Herbert, Mevlana Celaleddin Rumi, Yunus Emre ve Hacı Bektaş Veli'nin dizelerinde aşk, bireyleri dünyevi yaşamdan ve sosyo-politik çatışmalardan özgürleştiren ve ilahi olanla bütünleşmiş yüksek bir bilince götüren manevi bir uyanış aracı olarak karşımıza çıkar. Dolayısıyla, bu makale Donne'ın “Veda: Yas Tutmak Yasak,” Rumi'nin “Sen ve Ben”, Spenser'ın “Tanrısal Aşk Onuruna İlahi” Emre'nin “Âşıklar Ölmez”, Herbert’in “Aşk III,” ve Veli’nin "Erenler Demi" şiirlerini Platon'un Birlik düşüncesi ve tasavvuftaki vahdet-i vücud öğretisi ışığında ele alacak ve bu şiirlerin aşkı, bireylerin dünyevi varlıklarının ötesine geçip sevgiliyle, yani tanrıyla Bir olmalarını sağlayan dönüştürücü bir güç olarak tasvir ettiğini öne sürecektir.

Anahtar Kelimeler

John Donne, Edmund Spenser, George Herbert, Mevlana Celaleddin Rumi, Yunus Emre, Hacı Bektaş Veli

“YOU AND I”: THE IDEA OF ONENESS WITH LOVE IN THE EARLY SEVENTEENTH-CENTURY BRITISH POETRY AND THIRTEENTH-CENTURY ANATOLIAN SUFI POETRY

Öz

Early seventeenth-century English verse and thirteenth-century Anatolian Sufi poetry, though from different cultures and eras, converge in their exploration of going beyond material existence through love. In the verses of Edmund Spenser, John Donne, George Herbert, Mawlana Jalaluddin Rumi, Yunus Emre and Haji Bektash Veli, love emerges as a medium for spiritual awakening that liberates individuals from mundane life and socio-political conflicts and leads to an elevated consciousness merged with the divine. Thus, this article will analyse Donne’s “A Valediction: Forbidding Mourning,” Rumi’s “You and I,” Spenser’s “An Hymne in Honour of Heavenly Love,” Emre’s “Lovers Die Not,” Herbert’s “Love III,” and Veli’s “The Transcendence of Saints” in light of Plato's idea of Oneness and the Sufi doctrine of wahdat-i wujud and suggest that these poems reveal love as a transformative power enabling individuals to transcend their worldly existence and become One with the beloved, namely the divine.

Anahtar Kelimeler

John Donne, Edmund Spenser, George Herbert, Mawlana Jalaluddin Rumi, Yunus Emre, Haji Bektash Veli

Kaynakça

• Atalay, B. (1991). Bektaşilik ve edebiyat. Ant Yayınları.
• Bayrakdar, M. (1991). Yunus Emre ve aşk felsefesi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bennett, J. W. (1935). Spenser’s ‘Fowre Hymnes’: Addenda. Studies in Philology, 32(2), 131–157. https://www.jstor.org/stable/4172270
• Bloch, C. (1978). George Herbert and the Bible: A Reading of ‘Love (III)’. English Literary Renaissance, 8(3), 329–340. https://www.jstor.org/stable/43446928
• Donne, J. (1993). The Norton Anthology of English Literature, Vol. 1 - Abrams, Meyer H. (editor): 9780393962871 - AbeBooks. In A Valediction: Forbidding Mourning (6th ed., Vol. 1: 1093). Norton. https://www.abebooks.com/9780393962871/Norton-Anthology-English-Literature-Vol-0393962873/plp
• Emre, Y. (1988). Lovers Die Not. İn T. S. Halman (Trans.), Yunus Emre Selected Poems. Publications of the Ministry of Culture. https://www.nadirkitap.com/yunus-emre-selected-poems-talat-sait-halman-kitap31347457.html
• Emre, Y. (2013). Aşıklar Ölmez. İn A. Gölpınarlı (Ed.), Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri. İş Bankası Kültür Yayınları. https://www.dostkitap.com/yunus-emre-hayati-ve-butun-siirleri
• Fletcher, J. B. (1911). A Study in Renaissance Mysticism: Spenser’s ‘Fowre Hymnes’. PMLA, 26(3), 452–475. https://doi.org/10.2307/456836
• Guibbory, A. (2006). Erotic Poetry. In The Cambridge Companion to John Donne (pp. 133–149). Cambridge University Press.
• Herbert, G. (1993). Love III. In M. H. Abrams (Ed.), The Norton Anthology of English Literature, Vol. 1 (6th ed., Vol. 1). W.W. Norton & Company. https://www.abebooks.com/9780393962871/Norton-Anthology-English-Literature-Vol-0393962873/plp
• Hodgkins, C. (2010). George Herbert’s Pastoral: New Essays on the Poet and Priest of Bemerton. University of Delaware Press.
• Incel, F. (2019). Haci Bektaş Veli’de Tanrı Alem İlişkisi [Master of Arts, Hitit Üniversitesi]. http://earsiv.hitit.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11491/5506/ferit-incel2019.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Köprülü, M. F. (2014). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Alfa. https://www.alfayayinlari.com/kitap.php?id=10245 Plato. (2017). Symposium or Drinking Party (Eric Salem, Eva Brann, & Peter Kalkavage, Trans.). Hackett Publishing.
• Rumi, M. J. al-Dīn. (1925). The Mathnawí of Jalálu’ddín Rúmí (Reynold A. Nicholson, Trans.; Vols 1 & 2). Messrs Luzac & Co. https://archive.org/details/mathnawinicholsonvol2/page/n5/mode/2up
• Rumi, J. (2000). You and I. In Love Is a Stranger: Selected Lyric Poetry of Jelaluddin. Shambhala.
• Rustom, M. (2013). The Ocean of Nonexistence. Mawlana Rumi Review, 4(1), 188–199. https://doi.org/10.1163/25898566-00401012
• Şişman, M. (2013). Hacı Bektaş Veli. Sepya Yayınları. https://www.nadirkitap.com/haci-bektas-veli-mustafa-sisman-kitap8285405.html
• Spenser, E. (1849). In R. W. Griswold (Ed.), The Sacred Poets of England and America: For Three Centuries. D. Appleton & Company.
• Veli, H. B. (2011). Erenler Demi. İn Kahraman Yusufoğlu (Ed.), Hünkar Hacı Bektaş Veli. Nakkaş Yapım.
• Walton, I. (1888). Izaak Walton’s Lives of John Donne, Henry Wotton, Richard Hooker and George Herbert. G. Routledge.
• Williams, A. (1984). Gracious Accommodations: Herbert’s ‘Love III’. Modern Philology, 82(1), 13–22. https://www.jstor.org/stable/437671
• Zarrabi-Zadeh, S. (2014). Jalāl al-Dīn Rūmī’s Mysticism of Love-based Annihilation. Mawlana Rumi Review, 5, 26–72. https://www.jstor.org/stable/26810330