A NEOLITHIC SETTLEMENT FROM UŞAK EŞME: KONAK ASARI

Yıl 2024, Sayı: 63, 99 - 123

Harun Oy

https://doi.org/10.30794/pausbed.1462557

Öz

Konak Asarı is located in a plateau and forested area in the southeast of Eşme district in Uşak, Central Western Anatolia. In the settlement located on a high ridge to the east of Asar Hill, various pottery shards and chipped stone tools that contribute to prehistoric research in the Uşak region were identified. This settlement, dating back to the Neolithic Age, has cultural relations with the settlements in its immediate surroundings and in the Upper Menderes valley. It is also connected to Sarıgöl, Alaşehir plains and Manisa-Gediz region. There is little diversity in form among the brown, red and grey slipped pottery dating back to the 7th millennium BC. Apart from the bowls and pots consisting of undecorated examples, many flint tools were identified. Three flint cores were found, indicating the production of chipped stone tools in the settlement. Additionally, 2 obsidian tools were identified. The settlement findings are similar to the Upper Menderes Valley, Lakes Region and Western Anatolian coastal settlements. Konak Asarı provides descriptive data about the Neolithic Age settlements of the Uşak Region, specifically Western Anatolia, and its pottery typology and chipped stone tool technology.

Anahtar Kelimeler

Uşak, Eşme, Neolithic, pottery, flint tools.

UŞAK EŞME’DEN NEOLİTİK BİR YERLEŞME: KONAK ASARI

Öz

Konak Asarı, İçbatı Anadolu’da yer alan Uşak’taki Eşme ilçesinin güneydoğusunda plato ve ormanlık bir alanda bulunmaktadır. Asar Tepesinin doğusundaki yüksek bir sırt üzerinde bulunan yerleşmede Uşak bölgesindeki prehistorik araştırmalara katkı sunan çeşitli çanak çömlek ve yontma taş aletler tespit edilmiştir. Neolitik Çağa tarihlenen bu yerleşmenin yakın çevresindeki ve Yukarı Menderes vadisindeki yerleşmelerle kültürel ilişkileri vardır. Ayrıca Sarıgöl, Alaşehir ovaları ve Manisa-Gediz bölgesi ile de bağlantılıdır. MÖ 7. binyıla tarihlenen kahverengi, kırmızı ve gri astarlı çanak çömlek içerisinde form çeşitliliği azdır. Bezemesiz örneklerden oluşan kase ve çömleklerin haricinde çok sayıda çakmaktaşı alet belirlenmiştir. 3 adet çakmaktaşı çekirdek bulunmuş olup yerleşmede yontma taş alet üretimine işaret etmektedir. Ayrıca 2 adet obsidyen alet tespit edilmiştir. Yerleşme buluntuları Yukarı Menderes vadisi, Göller Yöresi ve Batı Anadolu kıyı yerleşimleriyle benzemektedir. Konak Asarı, Batı Anadolu özelinde Uşak Bölgesi’nin Neolitik Çağ yerleşimleri ve çanak çömlek tipolojisi ile yontma taş alet teknolojisi hakkında açıklayıcı veriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uşak, Eşme, Neolitik, çanak çömlek, çakmaktaşı alet.

Etik Beyan

Bu çalışmanın yazarları, araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyduklarını kabul etmektedirler.

Destekleyen Kurum

Ordu Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu

Teşekkür

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akdeniz, E. (2011). “Neolitik Çağ’da Manisa Yöresi”, OLBA, XIX, 1-46.
• Ceylan, M. A. (2006). “Eşme’nin (Uşak) Kuruluşu, Gelişmesi ve Fonksiyonel Özellikleri”, Doğu Coğrafya Dergisi, 11/15, 339-378.
• Çevik, Ö. ve Vuruşkan, O. (2020). “Ulucak Höyük: The Pottery Emergence in Western Anatolia”, Documenta Praehistorica, XLVII, 96-109.
• Çevik, Ö. Vuruşkan, O. ve Sivil, C. (2020). “Ulucak Höyük (MÖ 6850-5460)”, İzmir Araştırmaları Dergisi, 12, 11-39.
• Çilingiroğlu, Ç. (2012). The Neolithic Pottery of Ulucak in Aegean Turkey, Organization of Production, Interregional Comparisons and Relative Chronology, BAR International Series 2426.
• Çilingiroğlu, A. ve Abay, E. (2005). “Ulucak Höyük Excavations: New Results”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 5/3, 5-21.
• Çilingiroğlu, A. ve Çilingiroğlu, Ç. (2007). “Ulucak”, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Türkiye’de Neolitik Dönem, Yeni Kazılar-Yeni Bulgular, (Ed: M. Özdoğan ve N. Başgelen), Arkeoloji ve sanat Yayınları, İstanbul, 361-372.
• Dedeoğlu, F. (2014). “Yukarı Menderes Havzası Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ Yerleşimlerinin Materyal Kültür ve İskân Düzeni Bağlamında Değerlendirilmesi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 33-56.
• Dedeoğlu, F. ve Ozan, A. (2016). “What Happened in Inland Southwestern Anatolia Before 5500 BC? A Review of the Archaeological Evidence from The Selcen-Örenarası Settlement”, OLBA, XXIV, 1-30.
• Dedeoğlu, F. Temür, B. Konakçı, E. ve Ozan, A. (2019). “Ekşi Höyük 2015-2019: Yukarı Menderes Havzası’nın Neolitik Dönemine İlişkin İlk Sonuçlar ve Gözlemler”, Arkeoloji Dergisi, XXIV, 1-23.
• Dedeoğlu, F. Ozan, A. Konakçı, E. Temür, B. Boz, B. Milić, B. İlgezdi-Bertram, G. ve Erdalkıran, M. (2023). “Archaeological and Analytical Investigation of A New Neolithic Site in Western Anatolia: Ekşi Höyük (Denizli, Turkey)”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 23/1, 1-29.
• Derin, Z. Ay, F. ve Caymaz, T. (2009). “İzmir’in Prehistorik Yerleşimi-Yeşilova Höyüğü 2005-2006 yılı Çalışmaları”, Arkeoloji Dergisi, XIII, 7-58.
• Derin, Z. (2012). “Yeşilova Höyük”, The Neolithic in Turkey, Vol. 4, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen, ve P. Kuniholm), Archaeology and Art Publications, İstanbul, 177-195.
• Duru, R. (1994). Kuruçay Höyük I, 1978-1988 Kazılarının Sonuçları, Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ Yerleşmeleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Duru, R. (2000). “Bademağacı Kazıları 1997 ve 1998 Yılları Çalışma Raporu”, Belleten, 64/239, 187-212.
• Duru, R. (2008). MÖ 8000’den MÖ 2000’e Burdur-Antalya Bölgesi’nin Altıbin Yılı, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• Duru, R. (2012). “The Neolithic of the Lakes Region, Hacılar-Kuruçay Höyük-Höyücek-Bademağacı Höyük”, The Neolithic in Turkey, Vol. 4, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen, ve P. Kuniholm), Archaeology and Art Publications, İstanbul, 1-65.
• Duru, R. ve Umurtak, G. (2005). Höyücek, 1989-1992 Yılları Arasında Yapılan Kazıların Sonuçları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Duru, R. ve Umurtak, G. (2008). “Bademağacı Kazıları 2004, 2005 ve 2006 Yılları Çalışma Raporu”, Belleten, 72/263, 193-250.
• Efe, T. (1995). “İç Batı Anadolu’da İki Neolitik Yerleşme. Fındık Kayabaşı ve Akmakça”, İ. Metin Akyurt, Bahattin Devam Anı Kitabı, (Ed: A. Erkanal), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Erbil, E. (2017). “Ege Gübre Yerleşimi Yontmataş Endüstrisi”, 32. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 43-61.
• Erdoğu, B. Atakuman, Ç. ve Yücel, N. (2021). “Gökçeada Uğurlu: A Preliminary Report on the 2018-2020 Field Seasons”, The Archaeology of Anatolia, Volume IV: Recent Discoveries (2018-2020), (Ed: R. S. Steadman, and G. McMahon), Cambridge Scholars Publishing, 21-32.
• Fındık, B. (2019). Yeşilova Höyüğü (İzmir) Neolitik Çağ Yontmataş Endüstrisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fıratlı, N. (1970). “Uşak-Selçikler Kazısı ve Çevre Araştırmaları 1966-1970”, Türk Arkeoloji Dergisi,32, 109-162. Gerritsen, F. A. Özbal, R. ve Thissen, L. C. (2013). “The Earliest Neolithic Levels at Barcın Höyük, Northwestern Turkey”, Anatolica, XXXIX, 53-92.
• Hodder, I. (2021). The Matter of ÇatalHöyük Reports from The 2009-2017 Seasons, British Institute at Ankara Monograph 54; ÇatalHöyük Research Project Series Volume 14.
• Horejs, B. (2012). “Çukuriçi Höyük, A Neolithic and Bronze Age Settlement in the Region of Ephesos”, The Neolithic in Turkey, Vol. 4, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm), Archaeology and Art Publications, Istanbul, 117-131.
• Horejs, B. (2017). Çukuriçi Höyük 1, Anatolia and the Aegean from the 7th to the 3rd Millennium BC, Austrian Academy of Sciences Press, Vienna.
• Koçak, Ö. ve Bilgin, M. (2010). “Afyonkarahisar’da İki Önemli Son Neolitik/İlk Kalkolitik Dönem Yerleşme Yeri: Eyice Ve Pani Höyük”, TÜBA-AR, 13, 23-38.
• Kolankaya Bostancı, N. (2020). “Orta Batı Anadolu Neolitik Çağ Obsidiyen Dağılımında Sosyal İletişim Ağlarının Rolü”, Anadolu, 46, 215-245.
• Kolankaya Bostancı, N. ve Fidan, E. (2021). “Bilecik Bahçelievler Neolitik Çağ Yontmataş Topluluğuna Ait İlk Değerlendirmeler”, Anadolu Araştırmaları, 24, 93-116.
• Lichter, C. ve Meriç, R. (2012). “Dedecik-Heybelitepe Excavations at a Neolithic Settlement in the Torbalı Plain”, The Neolithic in Turkey, Vol. 4, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm, Archaeology and Art Publications, İstanbul, 133-138.
• Mellaart, J. (1962). “Excavations at Çatal Hüyük: First Preliminary Report, 1961”, Anatolian Studies, 12, 41-65.
• Mellaart, J. (1964). “Excavations at Çatal Hüyük, 1963, Third Preliminary Report”, Anatolian Studies, 14, 39-119.
• Mellaart, J. (1970). Excavations at Hacılar I-II, British Institute of Archaeology, Ankara, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Oy, H. (2017). “Uşak İli’nde Bulunan Neolitik ve Kalkolitik Bir Yerleşim: Altıntaş Höyük”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/28, 337-358.
• Oy, H. (2019a). “Banaz’da İki Son Neolitik/İlk Kalkolitik Çağ Yerleşimi: Ada Höyük ve Mercimeklik”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 16-41.
• Oy, H. (2019b). “İçbatı Anadolu’da Prehistorik Döneme Ait Bir Mermer Atölyesi: Karayakuplu Höyük”, OLBA, 27, 1-40.
• Oy, H. (2021). “New Survey and Typological Study of Prehistoric Wares of Dutluca Region, Uşak, Turkey”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 21/2, 69-92.
• Oy, H. (2023). “Uşak- Eşme Tunç Çağı araştırmaları”, 38. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 2, 211-230.
• Ozan, A. (2015). “Ege Gübre Yerleşimi M.Ö. 6. Binyıl Çanak Çömleği”, 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 203-222.
• Özdoğan, M. (2013). “Neolithic Sites in the Marmara Region Fikirtepe, Pendik, Yarımburgaz, Toptepe, Hoca Çeşme, and Aşağı Pınar”, The Neolithic in Turkey, Vol. 5, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm), Archaeology and Art Publications, İstanbul, 167-269.
• Sağlamtimur, H. (2012). “The Neolithic Settlement of Ege Gübre”, The Neolithic in Turkey, Vol. 4, (Ed: M. Özdoğan, N. Başgelen ve P. Kuniholm), Archaeology and Art Publications, İstanbul, 197-225.
• Sağlamtimur, H. ve Ozan, A. (2012). “Ege Gübre Neolitik Yerleşimi”, Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları, (Ed: A. Çilingiroğlu, Z. Mercangöz ve G. Polat), Ege Üniversitesi, İzmir, 223-241.
• Sağlamtimur, H. ve Ozan, A. (2021). “Batı Anadolu’da Neolitik Bir Kıyı Yerleşimi: Ege Gübre”, İzmir Araştırmaları Dergisi, 13, 63-78.
• Sarı, D. ve Akyol, Ş. (2019). “The Early Neolithic pottery of Keçiçayiri and its Place in the North-western Anatolian Neolithisation Process”, Documenta Praehistorica, XLVI, 138-156.
• Schwall, C. Brandl, M. Gluhak, T. M. Milić, B. Betina, L. Sørensen, L. Wolf, D. ve Horejs, B. (2020). “From Near and Far: Stone Procurement and Exchange at Çukuriçi Höyük in Western Anatolia”, Journal of Lithic Studies, 7/1, 1-25.
• Seeher, J. (1987). Demircihüyük III, 1. Die Keramik 1.A. Die Neolithische und Chalkolithische Keramik. B. Die Frühbronzezeitliche Keramik der älteren Phasen (bis Phase G), Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
• Taşkıran, H. Aydın, Y. Özçelik, K. ve Erbil, E. (2021). “A New Discovery of Neanderthal Settlements in Turkey: Sürmecik Open-air Campsite in Western Anatolia”, L’anthropologie, 125, 1-13.
• Üstün Türkteki, S. ve Çalık, E. D. (2020). “Mimari ve Çanak-Çömlek Geleneği Üzerinden Neolitik Dönem’de Pisidya/Göller Bölgesi’nin Batı Anadolu’daki Yeri Hakkında Yeni Gözlemler”, Anadolu Araştırmaları, 23, 41-70.
• Yılmaz, M. A. (2020). “İç Batı Anadolu Neolitik-Kalkolitiğine Dair Yeni Bulgular: Düzkışla Höyük, Uşak”. Anadolu Araştırmaları, 23, 1-40.