Davranış-İmaj Modele Dayanan Kısa Görüşmelerin Adolesanların Sağlık Davranışlarına Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 55 - 71, 01.08.2018

Nesrin İlhan , Ayşe Yıldız

Öz

GİRİŞ ve AMAÇ: Sağlığı geliştirme programları adolesanlarda önlenebilir sağlık problemlerinin sayısının azaltılmasında çok etkili bir yaklaşımdır. Kısa görüşmeler, adolesanlar için tasarlanmış, kanıta dayalı sağlığı geliştirme programlarıdır. Davranış-imaj Model, planlı çoklu davranış müdahaleleri ve kısa sağlık girişimleri için tasarlanmış yeni bir modeldir. Bu araştırma, Davranış-imaj Modele dayanan kısa görüşmelerin, adolesanların sağlık davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla gerçekleştirildi.

YÖNTEM ve GEREÇLER: Bu deneysel çalışma, ön test-son test kontrol gruplu bir araştırma tasarımıdır. Araştırma İstanbul’da bir devlet lisesinde gerçekleştirildi. Araştırmaya 15-18 yaşları arasında 214 öğrenci (deney grubu=103, kontrol grubu=111) katıldı. Veriler, Öğrenci Soru Formu, Adolesan Yaşam Biçimi Ölçeği II (AYB II), Egzersiz Öz-etkililik Ölçeği, Çocuk Beslenme Öz-yeterlik Ölçeği ve Hastalık Kontrol Merkezi Sağlıkla İlişkili Yaşam Kalitesi-4 Ölçeği kullanılarak toplandı.

BULGULAR: Kısa görüşmelerden sonra deney grubunun fiziksel aktivite, beslenme ve sağlık sorumluluğu alt boyutları ve toplam AYB II puan ortalamaları istatistiksel olarak anlamlı derecede arttı. Deney grubunun egzersiz öz-etkililik ve beslenme öz-yeterlilik ölçeği puan ortalamaları da anlamlı şekilde arttı (p< 0.05). Kısa görüşmelerden sonra, son 30 gün içinde ruh sağlığının iyi olmadığı ve aktivite sınırlılığının olduğu gün sayısında azalma oldu.

TARTIŞMA ve SONUÇ: Bu çalışmada, Davranış-imaj modele dayanan kısa görüşmelerin adolesanların sağlık davranışlarını geliştirmede etkili olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Adolesan, sağlık davranışları, Davranış-İmaj Model, okul hemşireliği

The Effect of Behavior-Image Model-Based Brief Interventions on Health Behaviors in Adolescents

Öz

Kaynakça

• 1. Sharma S, Sharma S. Effectiveness of ginger powder on intensity of pain in primary dysmenorrhea among the nursing students at selected colleges: A pre-experimental study. International Journal of Psychiatric Nursing 2015; 1(2): 68-71.doi: 10.5958/2395-180X.2015.00063.8
• 2. World Health Organization (WHO). Adolescent Health. [Cited September 14, 2014]. Available from http://www.who.int/topics/adolescent_health/en/ (accessed).
• 3. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). [Cited October 10, 2014]. Adolescent Health. Available from http://www.cdc.gov/healthyyouth/adolescenthealth/
• 4. Jackson C, Sweeting H, Haw S. Clustering of substance use and sexual risk behaviour in adolescence: Analysis of two cohort studies. BMJ Open 2012; 8(2): e000661. doi: http://dx. doi.org/10.1136/ bmjopen-2011-000661.
• 5. Ortabağ T, Ozdemir S, Bakir B, Tosun N. Health promotion and risk behaviors among adolescents in Turkey. J Sch Nurs 2011; 27(4): 304-15. doi:10.1177/1059840511408322
• 6. Olson AL, Gaffney CA, Lee PW, Starr P. Changing adolescent health behaviors the healthy teens counseling approach. Am J Prev Med 2008; 35(5): 359-364. doi:10.1016/j.amepre.2008.08.014
• 7. Pate R, Saunders R, Dishman RK, Addy C, Dowda M, Ward DS. Long-term effects of a physical activity ıntervention in high school girls. Am J Prev Med 2007; 33(4): 276–280. doi:10.1016/j.amepre.2007.06.005
• 8. Saksvig BI, Gittelsohn J, Harris SB, Hanley AJ, Valente TW, Zinman B. A pilot school-based healthy eating and physical activity intervention improves diet, food knowledge, and self-efficacy for native Canadian children. J Nutr 2005; 135(10): 2392-8.
• 9. Yurt S. The impact of the motivation interviews with the adolescents on eating habits, behaviors and weight (Phd thesis). İstanbul: Marmara University; 2008.
• 10. Musavian AS, Pasha A, Rahebi SM, Atrkar Roushan Z, Ghanbari A. Health promoting behaviors among adolescents: A cross-sectional study. Nurs Midwifery Stud 2014; 3(1): e14560. doi:10.17795/nmsjournal14560
• 11. Werch CE, Bian H, Moore MJ, Ames SC, DiClemente CC, Thombs D, et al. Brief multiple behavior health interventions for older adolescents. Am J Health Promot 2008; 23(2): 92-6. doi: 10.4278/ajhp.07040533
• 12. Werch CE, Bian H, Diclemente CC, Moore MJ, Thombs D, Ames SC, et al. A brief image-based prevention intervention for adolescents. Psychol Addict Behav 2010; 24(1): 170-5. doi: 10.1037/a0017997.
• 13. Werch CE, Bian H, Carlson JM, Moore MJ, Diclemente CC, Huang IC, et al. Brief integrative multiple behavior intervention effects and mediators for adolescents. J Behav Med 2011; 34(1): 3-12. doi: 10.1007/s10865-010-9281-9
• 14. Akyol A, Bilgiç M, Ersoy G. Physical activity, nutrition and healthy living. Republic of Turkey General Directorate of Primary Health Care, Ministry of Health, Department of Nutrition and Physical Activity Feed. Klasmat Printing, Ankara: 2008.
• 15. Babor TF, Higgins-Biddle JC. Brief intervention for hazardous and harmful drinking. A manual for use primary care. World Health Organization Department of Mental health and Substance Dependence. 2001.
• 16. Brief health programs. [Cited May 4, 2011]. Available from http://www.briefhealthprograms.com/about-sportc/what-is-sportc
• 17. Werch C. The Behavior-Image Model: a paradigm for integrating prevention and health promotion in brief interventions. Health Education Research 2007; 22(5): 677-90. doi: 10.1093/her/cyl146
• 18. Werch CE, Moore MJ, Bian H, DiClemente CC, Huang IC, Ames SC, et al. Are effects from a brief multiple behavior intervention for college students sustained over time? Preventive Medicine 2010; 50(1-2): 30-4. doi: 10.1016/j.ypmed.2009.12.010
• 19. Werch CC, Moore MJ, DiClemente CC, Bledsoe R, Jobli E. A multi-health behavior intervention integrating physical activity and substance use prevention for adolescents. Preventive Science 2005; 6(3): 213-26. doi:10.1007/s11121-005-0012-3
• 20. Werch C, Moore M, DiClemente CC, Owen DM, Jobli E, Bledsoe R. A sport-based intervention for preventing alcohol use and promoting physical activity among adolescents. J Sch Health 2003; 73(10): 380-8. doi: 10.1111/j.1746-1561.2003.tb04181.x
• 21. Werch CE, Bian H, Moore MJ, Ames S, DiClemente CC, Weiler RM. Brief multiple behavior interventions in a college student health care clinic. J Adolesc Health 2007; 41(6): 577-85. doi: 10.1016/j.jadohealth.2007.06.003
• 22. Hendricks C, Murdaugh C, Pender N. The adolescent lifestyle profile: Development and psychometric characteristics. J Natl Black Nurses Assoc 2006; 17(2): 1-5.
• 23. İlhan N. The effects on adolescents’ health behaviors of brief ınterventions based on the behavior-image model (Phd thesis). İstanbul: Marmara University; 2012.
• 24. Kafalı N. Transtheoretical model: Examination of behavior of adolescence exercise (Msc thesis). İstanbul: Marmara University; 2009.
• 25. Öztürk M. Evaluation of children’s dietary habits according to the interaction model of client health behavior (Phd thesis). İstanbul: İstanbul University; 2010.
• 26. Aslan UB, Cavlak U, Yagcı N, Başkan E. Reliability and validity of the Turkish version of the CDC HRQOL-4 scale in patients with chronic low back pain. Pakistan Journal of Medical Science 2010; 26: 875-9.
• 27. Hendricks DL, Hendricks CS. The relationship of hope and self-efficacy to health promoting behaviors among student-athletes attending historically black colleges and universities. J Multicult Nurs Health 2005; 11(3): 23-34.
• 28. Eser E, Yüksel H, Baydur H, et al. The Psychometric Properties of the New Turkish Generic Health-Related Quality of Life Questionnaire for Children (Kid-KINDL). Turkish Journal of Psychiatry 2008; 19: 409-17.
• 29. Serrano ML, Lemos I, Nunes C. Adolescent Quality of Life and Health Behaviors: A Comparative Study between Adolescents From The South Of Portugal and Spain. Texto Contexto Enferm, Florianópolis 2013; 22: 893-900.