Ortaokul Öğrencilerinin Tıbbi İşlem Korkuları ve Etkileyen Faktörler

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 13 - 22, 01.06.2013

Oya Adsız Maraşuna , Kafiye Eroğlu

https://doi.org/10.4274/Jcp.11.03

Öz

Gi rifl: Bu çalışma ortaokul çocuklarının tıbbi işlem korkularını ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Örneklem seçiminde öncelikle Mağusa bölgesindeki ortaokullar kırsal ve kentsel okullar olarak gruplandırılmış ve tabakalı örnekleme yöntemi ile alınacak öğrenci sayısı evrenin bilindiği durumlarda örneklem hesabı formülü ile belirlenmiştir. Daha sonra her bir okuldan alınacak öğrenci sayısının yarısını kız, diğer yarısını erkek öğrenciler oluşturacak şekilde basit rastgele örneklem yöntemi ile 332 öğrenci çalışmaya alınmıştır. Veriler Tıbbi İşlem Korku Ölçeği ve Tanımlayıcı Soru Formu aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, yüzde, ortalama, t-test’i ve tek yönlü varyans analizi Anova kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmada öğrencilerin toplam tıbbi işlem korku puan ortalaması 42,14±9,73 olup, ‘biraz korkan’ grupta yer aldıkları tespit edilmiştir. Öğrencilerin %87,3’ünün tıbbi işlemlerden biraz korktuğu, %4,8’inin hiç korkmadığı, %7,8’inin ise çok korktuğu belirlenmiştir. Hastanede yatma nedenleri, yatma süresi, daha önce yapılmış tanı ve tedavi yöntemleri ağız muayenesi hariç , daha önce uygulanmış tedaviler, ebeveyn mesleği, gelir düzeyi, annenin eğitim düzeyi ile tıbbi işlem korku puanları arasındaki farklar istatistiksel açıdan anlamsız p>0,05 bulunmuştur. Buna karşılık cinsiyet ve babanın eğitim düzeyi ile toplam tıbbi işlem korku puanı ve korkunun dört boyutunda istatistiksel olarak anlamlı farklar saptanmıştır p

Anahtar Kelimeler

Okul çocuğu, korku, tıbbi işlem, uygulama, hemşire

The Fears of High School Children from Medical Procedures and Affecting Factors

Öz

In tro duc ti on: This study is a descriptive study aiming to deŞ ne the fears of medical procedures and factors affecting them in high school children. Materials and Methods: At Ş rst students were grouped according to rural and urban schools in Famagusta and the study population in both areas was calculated by using the formula for cases in which the study population is known. By enrolling an equal number of male and female participants from each school by simple randomization, a total of 332 students were enrolled. Data was collected by using the Fear for Medical Procedures Scale and the Descriptive Questionnaire. The data was evaluated by using means, percentages, t-test and variance analysis Anova .Results: The mean medical fear score of the entire students was 42.14±9.73 referring to the group of ‘moderate fear’. Of the students 87.3% were in the group of ‘moderate fear’, 4.8% in the group of ‘no fear’ and 7.8% in the group of ‘high fear’. No statistical signiŞ cance was found between hospitalization etiology, hospitalization period, previous treatments and examinations except oral examination , mother and father’s occupation, mother’s education level and the Medical Procedure Fear Scale p>0.05 . On the other hand, statistically signiŞ cant differences were found between gender, father’s education level and total fear score. The mean total fear score of girls was 44.74±10.25 and of boys was 39.61±8.48. Mean fear score of students whom father’s education was limited to reading and writing was 50.29±11.53 and for those whose fathers were university graduates it was 41.16±10.18. Statistically signiŞ cant differences were found between number of brothers and sisters, age, oral examination history and operational, environmental and interpersonal dimensions of the Medical Procedure Fear Scale p

Anahtar Kelimeler

School age, fear, medical procedure, procedure, nurse

Kaynakça

• 1. Arıkan, D. Çocuğun Hastaneye Hazırlanması. Türk Hemşireler Dergisi 1992;42:9-10.
• 2. Atay, M. Çocukluk Döneminde Gelişim. Ankara: Kök Yayıncılık; 2005;31-43.
• 3. Çakıroğlu S. Çocuk Hastaların Hastaneye İlişkin Korkularının Araştırılması ve Korkunun Giderilmesinde Hemşirenin Rolü. II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildiri Kitapçığı. 1990. s471- 472.
• 4. Yaramış N, Karakaş N. Nevşehir İl Merkezinde İlköğretim Çağındaki Çocuklarda Göz Hastalıklarının Tespit Edilmesinde Hemşirenin Rolü. Sağlık Bilimleri Dergisi 2005;14:45-53.
• 5. Yavuzer H. Okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi kitap evi, 2004. s13-15.
• 6. Artan İ, Bayhan P. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları; 2005. s14-15.
• 7. Ekşi, A. Ben Hasta Değilim, Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarının Psikolojik Yönü, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevi; 1999. s374- 378.
• 8. Karagöz, S. Kronik Olan Hastalarda Ağrının Hafi fl etilmesinde Psikolojik Yaklaşımlar III. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildirileri. İzmir; 1990. s105.
• 9. Alak, V. Hastaneye Ameliyat Olmak Üzere Gelen 7- 14 Yaş Grubu Çocukların Korkuları ve Hemşirelik Uygulamaları. (Yayınlanmamış Tez).Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.’ Doktora Tezi’. 1993; İzmir.
• 10. Güler G, Kubilay G. Bir İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Fiziksel Bakım Sorunlarının Çözümlenmesinde Toplum Sağlığı Hemşiresinin Etkinliği. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2005;9:15-23.
• 11. Gültekin G, Baran B. Hastalık ve Çocuk. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi 2005;7:54-61.
• 12. Craske MG. Fear and Anxiety in Children and Adolescent. Bull Menninger Clin 1997;61(2 Suppl A):A4-36.
• 13. Cebiroğlu R. Çocuk akıl sağlığı ve hastalıkları. Cilt.17, Üni. Klinik Ders Kitapları, istanbul: Sanal Matbaacılık; 1982. s80-84.
• 14. Kavaklı A. Çocukluk Yaşlarında Büyüme ve Gelişme. İstanbul: Hilal Matbaacılık, 1992; 16- 25, 141-261.
• 15. Dona LW, Lucille F. The Child’s Reaction to İllness and Hospitalization. Whaley and Wong’s Nursing Care of İnfant and Children 1996;863-93.
• 16. Ayhan A. Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, 2.Basım, İstanbul: Alfa Yayınları; 2000. s15-24.
• 17. Stouthard M, Hoogstraten J. Ratings of fears associated with twelve dental situations. J Dent Res 1987;66:1175-8.
• 18. Schulze Ö. Çocukların İçindeki Korkular, Beyaz Yayınları, İstanbul: 1998. s37-45.
• 19. Kunzelmann KH, Dünninger P. Dental fear and pain: effect on patient’s perception of the dentist. Community Dent Oral Epidemiol 1990;18:264-6.
• 20. Başbakkal Z, Sönmez S, Celasin NS, Esenay F. 3-6 Yaş Grubu Çocuğun Akut Bir hastalık Nedeniyle Hastaneye Yatışa Karşı Davranışsal Tepkilerinin Belirlenmesi. Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi 2010;7:456-68.
• 21. Beck-Rawlins W, Clum, A. Mental health Psychiatric nursing (A holistic life-cycle approach). Toronto: the C. V. Mosby Comp., 1984, chapter 34, 1114-1118.
• 22. Ataman Z. Okul Çağı Çocuklarının Tıbbi İşlem Korkularına Yönelik Verilen Bilginin Etkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Tez).Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. İzmir,2006
• 23. Çavuşoğlu H. Çocuk Sağlığı Hemşireliği. Bizim Büro Basımevi. Ankara; 2008;1:47-64.
• 24. Gümüş A. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1997.
• 25. Kang L. Childhood cognitive development. The Essential reading. UK: Blackwell publishing. 2000. s177-196.
• 26. Sargın N. Lise I. ve III. Sınıf Öğrencilerinin Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeylerinin Belirlenip Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanma yılı 2005.
• 27. Özusta HŞ. Çocuklar İçin Durumlu-Sürekli Kaygı Envanteri. Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi 1993;10:32-44
• 28. Erefe İ. Okul Sağlığı. Halk Sağlığı Hemşireliği El Kitabı, Ankara: Vehbi Koç Yayınları, 1998ç s134- 153.
• 29. Majstorovic M, Veerkamp JS. Relationship Between Needle Phobia And Dental Anxiety. J Dent Child (Chic) 2004;71:201-5.
• 30. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı 2007- 2008 Ortaöğretim öğrenci istatikleri. http://www.mebnet. net/?q=node/75. (Erişim 06 Mayıs 2010).
• 31. Smith DJ, Phyllis MD, White, PN, Poppen, WA. An İntegetive Theoretical model of Children’s Fears. Home Economic Research Journal 1990;151-8.
• 32. Berne E, Kapkın E. (Çev.), Psikiyatri ve Psikoanaliz Rehberi. İstanbul: Yaprak Yayınları, 1988. s115.
• 33. Burnham JJ, Gulone E. The Fear Survey Schedule for ChildrenII: A Psicometric İnvestigation with American Data. Behav Res Ther 1997;35:165-73.
• 34. Altıner F. Hastanede Yatan Çocuklarda Kısıtlama. T.H.D 1983;1:43-8.
• 35. Ronan KR, Kendall PC, Rowe M. Negative Affectivity in Children. Cognative Therapy and Research 1994;18:509-28.
• 36. Sayıl I, Palabıyıkoğlu R. Kriz ve Krize Müdahale Kurs Notları, Ankara: 1996. s33-61.
• 37. Ök M. 13-15 Yaş Grubu Ortaöğretim Öğrencilerinde Kaygı Düzeyi. Yüksek lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. 1990.
• 38. Dong Q, Yang B, Ollendick TH. Fears in Chinese Children and adolescent and Their Relation to Anxiety and Depression. J Child Psychol Psychiatry 1994;35:351-63.
• 39. O’Conner-Von S. Preparing children for surgery: An integrative research review. AORN J 2000;71:334-43.
• 40. Ollendick TH, Yang B, King NJ, Dong Q, Akande A. Fears in American, Australian, Chinese, and Nigerian children and adolescents: a cross-cultural study. J Child Psychol Psychiatry 1996;37:213-20.
• 41. Yiğit R. Hastaneye Yatmanın Çocuk ve Aile Üzerine Etkileri. T.H.D 1997;1:21-8.
• 42. Çakıroğlu S. Pediatrik onkoloji kliniklerinde oyunun önemi. Hemşirelik Bülteni 1991;5:7-11.
• 43. Eren A. Korku Kültürü, Değerler Kültürü ve Şiddet. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi 2005;7:20-4.
• 44. Savaşer S. Hastaneye Yatan Değişik Yaş Gruplarındaki Çocukların Hastalığa, Hastaneye ve Çevreye Reaksiyonu. Hemşirelik Bülteni 1986;2:53.
• 45. Girgin G. Farklı Sosyo Ekonomik Kesimden 13-15 Yaş Grubu Öğrencilerde Kaygı Alanları ve Kaygı Düzeylerinin Başarıyla İlişkisi.(Yayınlanmamış Tez). Yüksek Lisans Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1990.
• 46. Şahan D. Çocuk Hastaların Hastaneye İlişkin Korkuları ve Korkuyu Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi.(Yayın yıllı 2006). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, “Yüksek Lisans Tezi”, 1997, İzmir.
• 47. Gardiner HW, Gander MJi. (Çev: Dönmez A, Çelen N, Onur B.) Çocuk ve Ergen Gelişimi, 4.Basım, Ankara: İmge Kitapevi Yayınları, 2001. s372- 373, s382-383.
• 48. Ceylan SS, Turan T. Bir İlköğretim Okulunda Okul Sağlığı Hemşireliği Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009;4:35-49.