Farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ve vatandaşlık davranışlarına etkisi

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 3 - Cilt: 6 Sayı: 3, 277 - 302, 14.07.2016

Mehmet Kurtulmuş

Öz

Bu araştırmanın amacı, farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ve vatandaşlık davranışlarına etkisini incelemektir. Araştırma tarama modelinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini 2013-2014 eğitim öğretim döneminde Diyarbakır ili Anadolu liselerinde görevli 1088 öğretmen oluştururken; örneklemini 464 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın verileri “farklılıkların yönetimi”, “örgütsel bağlılık” ve “örgütsel vatandaşlık davranışları” ölçekleriyle toplanmıştır. Elde edilen veriler regresyon analiziyle işlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, farklılıkların yönetiminin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına ve vatandaşlık davranışlarına etki ettiği görülmektedir. Araştırmada elde edilen sonuçlar doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir. Bu öneriler arasında, okulun amaç ve değerlerini öğretmenlerin kabul etmelerini sağlayıcı politikalar ortaya konması ve öğretmenlerin gönüllü davranışlar sergilemelerine yönelik zeminler oluşturma sıralanabilir. Bu sonuç kapsamında, Anadolu liselerinde görevli öğretmenlerde daha yüksek düzeyde örgütsel bağlılık ve vatandaşlık davranışları sağlamak amacıyla farklılıklara saygı duyulması, hoşgörü ile yaklaşılmasının önemli olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Farklılık, Farklılıkların yönetimi, Örgütsel bağlılık, Örgütsel vatandaşlık davranışları.

The effect of diversity management on teachers' organizational commitment and organizational citizenship behavior

Öz

The aim of this study is to investigate the effect of diversity management on teachers' organizational commitment and organizational citizenship behavior. The study was conducted following a survey model. The sampling consists of 464 amongst 1088 teachers who were working in Anatolian High Schools in the city center of Diyarbakır, Turkey in the academic year of 2013-2014. The sample for the study consisted of 464 teachers who were chosen using a stratified sampling method. The data were collected via “Diversity Management”, “Organizational Commitment” and “Organizational Citizenship Behaviors” scales and analyzed statistically using regression analysis. The results of this study reveals that diversity management can be a significant predictor of organizational commitment and organizational citizenship behavior. Among the suggestions proposed based on the findings, the importance of composing policies which enable teachers to accept and internalize the aims and values of the school and setting contexts in which teachers can show voluntary behaviors is emphasized. According to these results, it is possible to indicate that respecting diversities and showing tolerance to them in order to provide higher level organizational commitment and organizational citizenship behaviors of teachers are important.

Anahtar Kelimeler

Diversity, Diversity management, Organizational commitment, Organizational citizenship behavior

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Aksu, N. (2008). Örgüt kültürü bağlamında farklılıkların yönetimi ve bir uygulama. Unpublished doctorate dissertation, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49, 252-276.
• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2012). Okul yöneticilerinin kullandığı güç kaynakları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (3), 1833-1852.
• Altun, G. (2010). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Unpublished master’s thesis, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Balay, R. & Sağlam, M. (2004). Eğitimde farklılıkların yönetimi ölçeğinin uygulanabilirliği. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (8), 31-46.
• Balyer, A. & Gündüz, Y. (2010). Yönetici ve öğretmenlerin okullarında farklılıkların yönetimine ilişkin algılarının incelenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32, 25-43.
• Barutçugil, İ. (2007). Kültürler arası farklılıkların yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
• Başyiğit, F. (2009). Öğretmenlerin karar alma sürecine katılım düzeylerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ile ilişkisi. Unpublished master’s thesis, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Bateman, T. S. & Organ, D. W. (1983). Job satisfaction and the good soldier: The relationship between affect and employee “Citizenship”. Academy of Management Journal, 26 (4), 587-595.
• Bayram, L. (2007). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
• Belogolovsky, E. & Somech, A. (2010). Teachers’ organizational citizenship behavior: Examining the boundary between in-role behavior and extra-role from the perspective of teachers, principals and parents. Teaching and Teacher Education, 26, 914-923.
• Bogler, R. & Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20, 277-289.
• Buchanan, B. (1974) Building organizational commitment: The socialization of managers in work organizations. Administrative Science Quarterly, 14, 533-546.
• Burgess, S. F. (2012). Group identity, deliberative democracy and diversity in Education. Educational Philosophy and Theory, 44 (5), 480-499.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Choi, S. & Rainey, H. G. (2010). Managing diversity in U.S. federal agencies: Effects of diversity and diversity management on employee perceptions of organizational performance. Public Administration Review, 70 (1), 109-121.
• Cox, T. H. & Blake, S. (1991). Managing cultural diversity: İmplications for organizational competitiveness. Academy of Management Executive, 5 (3), 45-56.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, B. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (2nd. Eds.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Diapola, M. & Moran, M. T. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationship to school climate. Journal of School Leadership, 11.
• Diapola, M. F. & Hoy, W. K. (2005). Organizational citizenship of faculty and achievement of high school students. The High School Journal, 88 (3), 35-44.
• Engelberg, T., Zakus, D. H., Skinner, J. L. & Campbell, A. (2012). Defining and measuring dimensionality and targets of the sport volunteers. Journal of Sport Management, 26, 192 – 205.
• Ensher, E. A., Grant-Vallone, E. J. & Donaldson, S. I. (2001). Effects of perceived discrimination on job satisfaction, organizational commitment, organizational citizenship behavior and grievances. Human Resouérce Development Quarterly, 12 (1), 53-72.
• Ergül, H. F. & Kurtulmuş, M. (2014). Farklılıkların yönetimi ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 298-312.
• Findler, L., Wind, L. H., & Mor Barak, M. (2007). The Challenge of workforce management in a global society. Administration in Social Work, 31 (3), 63-94, doi: 10.1300/J147v31n03_05
• Foxman, E. & Easterling, D. (1999). The Representation of diversity in marketing principles texts: An exploratory analysis. The Journal of Education For Business, 74 (5), 285-288.
• Gilbert, J. A. & Ivanchevich, J. M. (2001) Effects of diversity management on attachment. Journal of Applied Social Pshychology, 3 (7), 61-76.
• Gökmen, A. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ve bu davranışların okul etkililiği üzerindeki etkisine ilişkin algıları. Unpublished master’s thesis, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Griffin, R. W. & Moorhead, G. (2010). Organizational behavior: Managing people and organizations. South Western: Cengage Lerning.
• Güleş, H. (2012). Örgütlerde farklılıkların yönetimi: Okullara ilişkin bazı çıkarımlar. The Journal of Academic Social Science Studies, 5 (8), 615-628.
• Halis, M. (2010). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin iş güçlüklerinin örgütsel bağlılıklarına etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (26), 252-256.
• Hendrix, W. H., Robbins, T., Miller, J. & Summers, P.T. (1998). Effects of Procedural and Distributive Justice on Factors Predictive of Turnover. Journal of Social Behavior and Personality, 13 (4), 611-632.
• Hubbard, E. E. (2004). The Manager’s pocket guide to diversity management. Published By: Harward Press. 22 Amherst Road Amherst. U.S. and Canada.
• Hulpia, H., Devos, G., Rosseel, Y. & Vlerick, P. (2012). Dimensions of distributed leadership and theımpact on teachers’ organizational commitment: A Study in secondary education. Journal of Applied Social Psychology, 42 (7), 1745–1784.
• Karademir, T., Çoban, B., Devecioğlu, S. Karakaya, Y. E. & Yücel, A. S. (2012). Güzel sanatlar ve spor lisesi yönetici ve öğretmenlerinin farklılıkların yönetimi konusundaki görüşleri. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6 (1), 61-75.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi (16. Basım). Ankara: Alkım Yayınları.
• Kaygısız, A. G. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri ve karara katılma durumları arasındaki ilişki. Unpublished master’s thesis, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Khalid, S. A., Jusoff, H. K., Othman, M., İsmail, M. & Abdulrahman, N. (2010). Organizational citizenship behavior as a predictor of student academic achievement. International Journal of Economics and Finance, 2 (1), 65-71.
• Kılıçoğlu, G. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Unpublished master’s thesis, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Knouse, S. B. (2008). Issues in diversity management. (DEOMI-Report 08-04). Patrick Air Force Base, FL: Defense Equal Opportunity Management Institute.
• Korkmaz, C. & Arabacı, İ. B. (2013). İlköğretim ve ortaöğretim okulları öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık algıları (Malatya İli Örneği). İlköğretim Online, 12 (3), 770-783.
• Küçüksille, E. (2008). Parametrik Hipotez Testleri. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (Editor: Şeref Kalaycı). Ankara: Asil yayıncılık.
• Lumby, J. & Coleman, M. (2007). Introduction: Diversity, leadership and education. Retrieved April 10, 2013 from http://www.sagepub.com/upm-data/14398_Lumby_Chapter_1.pdf
• Luthans, F. (2011). Organizational behavior: An evidence-based approach. New York: The Mcgraw-Hill Companies.
• Magoshi, E. & Chang, E. (2009). Diversity management and the effects on employees’ organizational commitment: Evidence from Japan and Korea. Journal of World Business, 44, 31-40.
• Maldonado, R. W., Dreachslin, J. L., Dansky, K.H., Souza, G D. & Gatto, M. (2002). Racial/Ethnic diversity management and cultural competency: The case of pennsylvania hospitals. Journal of Healthcare Management, 47 (2), 111-124.
• Mamman, A., Kamoche, K. & Bakuwa, R. (2012). Diversity, organizational commitment and organizational citizenship behavior: An organizing framework. Human Resource Management Review, 22, 285-302.
• Mayer, R. C. & Schoorman, F. D. (1992). Predicting participation and production outcomes through at wo-dimensional model of organizational commitment. Academy of Management Journal, 35 (3), 671-684.
• Memduhoğlu, H. B. (2007). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre Türkiye’de kamu liselerinde farklılıkların yönetimi. Unpublished doctorate dissertation, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Memduhoğlu, H. B. (2011). Liselerde farklılıkların yönetimi: Bireysel tutumlar, örgütsel değerler ve yönetsel politikalar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 37-53.
• Mercan, M. (2006). Öğretmenlerde örgütsel bağlılık örgütsel yabancılaşma ve örgütsel vatandaşlık. Unpublished master’s thesis, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Meyer, J. P. & Allen, N. L. (1997). Commitment in The Workplace: Theory, Research and Application. Newbury Park. CA: Sage.
• Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1991). A Three- component conceptualization of organizaional commitment. Human Resource Management Reivew, 1 (1), 61-89.
• Moorman, R. H. (1991). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behaviours: Do fairness perceptions influence employee citizenship? Journal of Applied Psychology, 76, 845–855.
• Morrison, M., Lumby, J. & Sood, K. (2006). Diversity and diversity management: Messages from recent research. Educational Management Administration and Leadership, 34 (3), 277-295.
• Mowday, R., Steers, R. & Porter, L. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
• Ngema, J. A. (2009). An investigation of the role of the primary schools principals in managing diversity. Unpublished Master’s disertation, University of Zululand.
• O’Reilly, C. & Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effects of compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of Applied Psychology, 71 (3), 492-499.
• Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It’s construct clean-up time. Human Performance, 10 (2), 85-92.
• Organ, D.W. & Ryan, K. (1995). A Meta-Analytic review of attitudinal and dispositional predictors of organizational citizenship behavior. Personnel Psychology, 48, 775-801.
• Pedersen, E. R., Tywuschik, S. & Gardey, G. S. (2008). Diversity Management in Business Schools: Emerging Trends New Priorities an Good Practices. European Academy of Business in Society (EABİS).
• Pitts, D. (2009). Diversity Management, job satisfaction, and performance: Evidence from U.S. Federal Agencies. Public Administration Review, 69 (2), 328-338.
• Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Unpublished doctorate dissertation, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Polat, S. & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
• Porter L. W., Steers R. M. & Boulian P. V. (1973). Organizational commitment, job satisfaction and turnover http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED099485.pdf psychiatric technicians. Retrieved April 10, 2013 from
• Rosado, C. (2006). What do we mean by “Managing diversity”?. Workforce Diversity, 3, 1-15.
• Sabuncuoğlu, E. T. (2007). Eğitim, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ege Akademik Bakış, 7 (2), 613-628.
• Sanchez, J., & Brock, P. (1996). Outcomes of perceived discrimination among Hispanic employees: Is diversity management a luxury or a necessity? Academy of Management Journal, 39 (3), 704–719.
• Saxena, A. (2014). Workforce Diversity: A Key to Improve Productivity. Procedia Economics and Finance, 11, 76–85.
• Schappe, S. (1998). The influence of job satisfaction, organizational commitment, and fairness perceptions on organizational citizenship behavior. The Journal of Psychology, 123 (3), 277-290.
• Scholten, C. L., Weheliye, A. J. & Wolffram, A. (2009). Institutionalisation of gender and diversity management in engineering education. European Journal of Engineering Education, 34 (5), 447-454.
• Selamat, N., Nordin, N. & Adnan, A. A. (2013). Rekindle teacher’s organizational commitment: the effect of transformational leadership behavior. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 90, 566-574.
• Sharif, S., Kanik, S., Omar A. T. & Sulaiman, S. (2011). The relationship between teachers’ empowerment and teachers’ organizational commitment in rural secondary schools. The International Journal of Learning, 17 (12), 246-267.
• Sharma, S. (2005). Multicultural education: Teachers’ perceptions and preparation. Journal of College Teaching and Learning, 2 (5), 53-63.
• Sheau-yuen Yeo, M. A. (2006). Measuring organizational climate for diversity: A construct validation approach. Unpublished doctorate dissertation, The Ohio State University.
• Somech, A. & Drach-Zahavy, A. (2000). Understanding extra-role behavior in schools: the relationships between job satisfaction, sense of efficacy, and teachers’ extra-rol behavior. Teaching and Teacher Educaiton, 16, 649–659.
• Somech, A. & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of ındividual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43 (1), 38-66.
• Süral Özer, P. (2007). Çeşitliliği yeniden düşünmek ve çeşitliliklerin yönetimi. Türkiye’de işletmecilikte yeni perspektifler (Ed: M. Kurt & S. Bayraktaroğlu). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Şişman, M., Güleş, H. & Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 167-182.
• Thomas, R. R. (1990). From affirmative action to affirming diversity. Harvard Business Review. 68.
• Triana, M., García, M. F. & Colella, A. (2010) Managing diversity: How organizational efforts to support diversity enhance affective commitment and reduce turnover intent for employees who experience discrimination at work. Personnel Psychology, 63, 817-843.
• Uğurlu C. T., Sincar, M. & Çınar, K. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 434-448.
• United States Government Accountability Office. (2005). Diversity management: expert-identified leading practices and agency examples. report to the ranking minority member, committee on homeland security and governmental affairs. U.S. Senate. Gao- 05-90. Retrieved May 17, 2015 from http://www.gao.gov/new.items/d0590.pdf.
• Uslu, B. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ile müdürlerin paylaşılan liderlik rolleri arasındaki ilişki. Unpublished master’s thesis, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Uslu, B. & Beycioğlu, K. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları ile müdürlerin paylaşılan liderlik rolleri arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (2), 323-345.
• Van Vuuren, H. J., Van Der Westhuizen, P. C. & Van Der Walt, J. L. (2012). The management of diversity in schools — A balancing act. International Journal of Educational Development, 32, 155-162.
• Weiner, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of Management Review, 7, 418-428.
• Wilson, M., Woods, P. & Phal, L. (2005). Effective diversity management of expecting and new parents. International Journal of Diversity in Organisations, Communitıes and Nations, 5, 1-8.
• Yılmaz, E. & Kurşun, A. T. (2013). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının okullardaki farklılık yönetimi anlayışı açısından incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-14.
• Yılmaz, E. (2009). İlköğretimde çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının iş doyumları ve okullardaki örgütsel yaratıcılık açısından incelenmesi. İlköğretim Online Dergisi, 8 (2), 476-484.
• Yücel, C. & Samancı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (1), 113-132.
• Zeinabadi H. & Salehi, K. (2011). Role of procedural justice, trust, job satisfaction, and organizational commitment in Organizational Citizenship Behavior (OCB) of teachers: Proposing a modified social exchange model. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29, 1472- 1481.