Bilimsel Süreç Basamaklarını Kullanmaya Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2 - Cilt: 6 Sayı: 2, 255 - 276, 14.07.2016

Mehtap Yıldırım

Öz

Çalışmanın amacı ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersi kapsamında bilimsel sürece yönelik tutumlarını ölçen bir ölçek geliştirmektir. Literatürde bilime ve fen dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışmaları yaygın olarak bulunmaktadır. Bu ölçek geliştirme çalışmasının diğerlerinden farkı bilime karşı tutumları ölçmek yerine bilimsel süreç basamaklarını kullanmaya yönelik tutumları ölçmeyi hedeflemiş olmasıdır. Ölçek maddeleri uzman görüşleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Geliştirilen ölçek üç farklı ortaokulun 6, 7 ve 8. Sınıflarında okuyan toplam 321 öğrenciye uygulanmıştır. Yapılan faktör analizi sonuçlarına göre, tek boyutlu, 5’li likert tipi 33 maddelik bir tutum ölçeği geliştirilmiştir. Ölçeğin Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) değeri .94, Barlett testi değeri 4386.48, Cronbach alpha değeri .94 ve Test-tekrar-test güvenirliği .91 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel süreç, Tutum ölçeği, Faktör analizi

A Study of Developing an Attitude Scale for Using Scientific Process Stept

Öz

This study aims to develop a scale that will measure the attitudes of 6th, 7thand 8th grade students towards scientific process in the scope of life sciences course. In the literature, many studies focus on developing scales of attitudes towards science and science course. This study differs from others by aiming to measure the attitudes towards using the scientific process steps rather than science itself. Items of the scale were prepared by considering expert opinions. The scale was administered to 321 students, from 6th, 7th and 8th grades in three different secondary schools. In accordance with the factor analysis performed, a 33 item, five-point likert-type scale was developed. The Kaiser-Meyer-Olkin (KMO), Barlett test, Cronbach alpha and test-retest reliability values of the scale was found as .94, 4386.47, .94 and .91 respectively.

Anahtar Kelimeler

Scientific process, Attitude scale, Factor analysis

Kaynakça

• Akpınar, E., Yıldız, E., Tatar, N. & Ergin, Ö. (2009). Students’ attitudes toward science and technology: an investigation of gender, grade level, and academic achievement. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2804-2808.
• Allport, G.W. (1935). Attitudes. In C. Murchison (Ed), Handbook of social psychology. Worcester, Mass: Clark University Press.
• Anastasi, A. & Urbina, S. (1997). Psychological testing. (8th ed.). USA: Prentice Hall.
• Aydoğdu, B. (2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Unpublished master’s thesis, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bahadır, H. (2007). Bilimsel yöntem sürecine dayalı ilkögretim fen eğitiminin bilimsel süreç becerilerine, tutuma, başarıya ve kalıcılığa etkisi. Unpublished master’s thesis, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Beaumont-Walters, Y. & Soyibo, K. (2001). An analysis of high school students’ performance on five integrated science process skills. Research in Science & Technological Education, 19, 133-145.
• Braten I. & Stromso H. I. (2006). Epistemologicall beliefs, interest, and gender as predictors of internet based learning activities. Computer in Human Behavior, 22, 1027-1042.
• Bryman, A. & Cramer, D. (2005). Quantitative data analysis with SPSS 12 and 13: A guide for social scientists. London and New York: Routledge.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bybee, R. W. & DeBoer, C. E. (1993). Research on goals for the science curriculum. In D. Gabel (Ed), Handbook of research on science teaching and learning (pp. 357-387). New York: National Science Teachers Association.
• Cheung, D. (2009). Developing a scale to measure students’ attitudes toward chemistry lessons. International Journal of Science Education, 31 (16), 2185-2203.
• Demirbaş, M. & Yağbasan, R. (2006). Fen bilgisi öğretiminde bilimsel tutumların işlevsel önemi ve bilimsel tutum ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanma çalışması. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 271-299.
• Duarte, A. M. (2007). Conceptions of learning and approaches to learning in Portuguese students. Higher Education, 54(6), 781-794.
• Duran, M. (2008). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerine dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin bilime karşı tutumlarına etkisi. Unpublished master’s thesis, Muğla Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Eagly, A. H., & Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes. Fort Worth, TX: Harcourt.
• Erdoğan, M. (2007). Yeni geliştirilen dördüncü ve beşinci sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programının analizi: Nitel bir çalışma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 221-254.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme I: Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Francis, L.J. & Greer, J.E. (2006).Measuring attitude towards science among secondary school students: The affective domain. Research in Science & Technological Education, 17(2), 219-226.
• Gardner, P.L. (1975). Attitude to science: A review. Studies in Science Education, 2, 1-41.
• Hançer, A.H., Uludağ, N. & Yılmaz, A. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kimya dersine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 100-109.
• Kaiser, H.F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrica, 39, 31-6.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: MEB.
• Karar, E.E. (2011). İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Unpublished master’s thesis ,Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Kılıç, G.B. (2003). Üçüncü uluslararası matematik ve fen araştırması (TIMSS): Fen öğretimi, bilimsel araştırma ve bilimin doğası. İlköğretim-Online, 2(1), 42-51.
• Kind, P., Jones, K. & Barmby, P. (2007). Developing attitudes towards science measures. Internatial Journal of Science Education, 29(7), 871-893.
• Klinie, T.J.B. (2005). Psychological testing: A practical aproach to design and evaluation. USA: Sage Publications, Inc.
• Mayer, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. England: Pearson.
• MEB. (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Meyveci, N. (1997). Bilgisayar destekli fizik öğretiminin öğrenci başarısına ve öğrencinin bilgisayara yönelik tutumuna etkisi. Unpublished master’s thesis, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Moore, W. R & Foy, R. (1997). The scientific attitude inventory: A revision (SAI II). Journal of Research in Science Teaching, 34( 4), 327-336.
• Nuhoğlu, H. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersine yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 7(3), 627-639.
• Osborne, J., Simon, S. & Collins, S. (2003). Attitudes towards science: A review of the literature and its implications. International Journal of Science Education, 25(9), 1049-1079.
• Özdemir, M. (2004). Fen eğitiminde bilimsel süreç becerilerine dayalı laboratuar yönteminin akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi. Unpublished master’s thesis, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Özden, M. (2009). An investigation of some factors affecting attitudes toward chemistry in university education. Essays in Education, Special Edition, 90-99.
• Özgelen, S. (2012). Students’ science process skills within a cognitive domain framework. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 8(4), 283-292.
• Özgüven, İ. E. (1994). Psikolojik testler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Padilla, M. J., Okey, J. R. & Garrard, K. (1984). The effects of instruction on integrated science process skill achievement. Journal of Research in Science Teaching, 21(3), 277-287.
• Peker, M. & Mirasyedioğlu, Ş. (2003). Lise 2.sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik tutumları ve başarıları arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(14), 157-166.
• Pell, T. & Jarvis, T. (2001). Developing attitude to science scales for use with children of ages from 5 to 11. Internatial Journal of Science Education, 23(8), 847-862.
• Rezba, R.J., Sprague, C.R., McDonnough, J.T. & Matkins, J.J. (2007). Learning and assesing science process skills (5th ed.). USA: Kendall/Hunt Publishing Company.
• Selvi, K. (1996). Tutumların ölçülmesi ve program değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 39-53.
• Serin, G. (2009). Probleme dayalı öğrenme öğretiminin 7.sınıf öğrencilerin fen başarısına, fene karşı tutumuna ve bilimsel süreç becerilerine etkisi. Unpublished doctorate dissertation, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Ortaögretim Fen ve Matematik Alanları Egitimi Bölümü, Ankara.
• Tan, M. & Temiz, B. K. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 89-101.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Appendix 1. [Ek 1]. Bilimsel Sürece Yönelik Tutum Ölçeği Sevgili Öğrenciler,
• Bu uygulama, fen öğretimi ile ilgili bir araştırma içindir. Bunun sonucunda size herhangi bir not verilmeyecektir.
• Her cümle için: KESİNLİKLE KATILMIYORUM(1), KATILMIYORUM (2), KARARSIZIM (3), KATILIYORUM (4)
• ve KESİNLİKLE KATILIYORUM(5) olmak üzere beş seçenek bulunan 33 soru verilmiştir. Her soru için size
• en uygun gelen seçeneği aşağıda verilen örnekteki gibi işaretleyiniz. 1 2 3 4 5
• Örnek: Bu anketi doldurmak zevkli olacak X
• Soruları içtenlikle cevaplamanız, çalışmanın daha nitelikli olmasını sağlayacaktır.
• Katkılarınız için teşekkür eder, başarılar dilerim.
• Adınız:........................................................
• Okulunuz:...........................................................
• Sınıfınız:............................... Cinsiyetiniz: Kız:□
• Geçtiğimiz yıl fen bilimleri dersi notunuz: ................. Erkek:□ 1 2 3 4 5
• İlk kez gördüğüm bir canlıyı büyüteç kullanarak incelemek hoşuma gider.
• Tanımadığım bir kimyasal maddeyi rengine ve şekline göre tahmin etmek eğlencelidir.
• Bir makinenin nasıl çalıştığını anlamak için içini açıp incelemek hoşuma gider.
• Canlılardaki değişimleri gözlemleyerek keşfetmek eğlencelidir.
• Bir canlıyı mikroskopla incelemek eğlencelidir.
• Doğadaki değişiklikler her zaman ilgimi çeker.
• Tanımadığım hayvanları kemik iskeletleri olup olmadığına göre sınıflandırırsam
• daha kolay öğrenebilirim.
• Bilmediğim bir maddenin parlaklık, sertlik vb. özelliklerine bakarak ait olduğu
• grubu bulmak eğlencelidir.
• Kayaçları meydana geliş şekillerine göre gruplara ayırmak öğrenmeme yardımcı olur.
• Besinleri protein, yağ ve karbonhidrat gibi içeriklerine göre gruplayarak
• öğrenmek faydalıdır.
• Bitkileri çiçekli, çiçeksiz vb. özelliklerine göre gruplayarak incelemek öğrenmemi kolaylaştırır.
• Büyüdüğümü anlamak için zaman zaman metre veya mezura ile boyumun kaç
• santim olduğunu ölçmek eğlencelidir.
• Bulunduğum ortamda termometre varsa kaç dereceyi gösterdiğine çoğunlukla bakarım.
• Terazi kullanarak maddelerin kütlelerini ölçmek eğlencelidir.
• Maddeler arasındaki benzerlik ya da farkları ölçüm yaparak bulabilirim.
• Sıvıların kütle ve hacmini ölçmek onları tanımam için bana bilgi verir.
• Bilmediğim bir canlıyı gözlemleyerek ne olduğunu tahmin etmek eğlencelidir.
• Bir problemin nedenini bulmak için tahminlerde bulunmak hoşuma gider.
• Bir olayla ilgili elimdeki bilgileri kullanarak fikir yürütmeyi severim.
• Bir araştırmaya başlarken sonuçla ilgili tahminlerde bulunmaktan zevk alırım.
• Bir deney yaparken ölçümlerde bulunmadan önce tahmin yürütmek hoşuma gider.
• Araştırma yaparken bulduğum sonuçlara göre yeni tahminlerde bulunmak hoşuma gider.
• Hava durumu ölçümlerine bakarak sıcaklık ya da yağışı tahmin etmek eğlencelidir.
• Bir deneyin sonunda gözlemlerime bakarak sonuca ulaşmak beni heyecanlandırır.
• Hastalıklarla ilgili öğrendiğim bilgilerle hastalığa yakalanmamak için yapılması
• gerekenleri bilebilirim.
• Erozyonun sebeplerini öğrenirsem erozyona karşı alınabilecek tedbirleri de tahmin edebilirim.
• Yaptığım bir araştırmanın sonuçlarını arkadaşlarımla paylaşmaktan zevk alırım.
• Bir deneyin sonucunu rapor olarak sunmak hoşuma gider.
• Bir araştırmanın bulgularını arkadaşlarımla tartışmaktan zevk alırım.
• Yaptığım bir çalışmayı sınıfta anlatmak beni mutlu eder.
• Deney sonuçlarını grafiklerle göstermeyi severim.
• Yaptığım bir araştırmanın sonuçlarını arkadaşlarımın bulduğu sonuçlarla
• karşılaştırmak eğlencelidir.
• Bilimsel yarışmalara katılmak hoşuma gider.