İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Düzeyleri

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2 - Cilt: 5 Sayı: 2, 149 - 166, 14.07.2016

Fatma Çobanoğlu Mustafa Öğretir

Öz

Öğretmenlerin eğitim sistemine uyum sağlamasında, sistemdeki değer, norm ve tutumlara uygun hareket edebilmesinde sosyalleşme süreci önemlidir. Bu araştırmada, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri incelenmiştir. İlişkisel tarama modeli kapsamında düzenlenen çalışmaya 364 öğretmen dâhil edilmiştir. Araştırma için gerekli veriler, Örgütsel Sosyalleşme Ölçeği (Kartal, 2003) ve öğretmenlerin kişisel özelliklerini belirlemek için hazırlanan form ile toplanmıştır. Veriler normal dağılım göstermediği için, yapılan çözümlemelerde nonparametrik testler kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeylerinin iş doyumu, motivasyon, bağlılık ve kabullenme alt boyutlarında yüksek olduğu gözlenmiştir. Diğer yandan öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri cinsiyet, medeni durum ve şu an çalıştıkları okulda hizmet sürelerine göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Fakat, tüm alt boyutlarda kıdem arttıkça sosyalleşme düzeyinin arttığı ve eğitim seviyesi arttıkça da sosyalleşme düzeyinin de azaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Sosyalleşme, İş doyumu, Motivasyon, Örgütsel bağlılık, Kabullenme.

The Level of The Organizational Socializational of The Primary School Teachers

Öz

The process of socialization is important for the teachers to be integrated to the educational system and acting in accordance with the system values, norm and attitudes. In this study, the levels of the organizational socialization of primary school teachers have been examined. The population of the study organized as a relational descriptive survey consists of 364 teachers. In the study, Organizational Socialization Scale (Kartal, 2003) and a form prepared for determining the personal characteristics of the teachers were used in order to collect the data. Since the obtained data did not have normal distribution, nonparametric tests were used for the analysis. According to the results of the study, it was observed that the levels of organizational socialization of primary school teachers were higher in the sub dimensions of job satisfaction, motivation, organizational commitment and acceptance. Furthermore, the level of organizational socialization of teachers has no statistically significant differences in related to their gender, marital status and working period in recent school at the all sub-dimensions, but it is seen that the more seniority of teachers increases the more the level of organizational socialization increases and the more education level of teachers’ increases, the more the level of organizational socialization decreases.

Anahtar Kelimeler

Organizational socialization, Job satisfaction, Motivation, Organizational commitment, Acceptance.

Kaynakça

• Regarding this, it should not be forgotten that the teachers accept themselves as a member of the
• group, obey the discipline rules with respect the organization’s traditions and make their personalities
• suitable with the organizational rules if contemporary understandings are adopted by including them
• management and supervision process and providing the working conditions they need.
• Adkins, C.L. (1995). Previous work experience and organizational socialization: A longitudinal examination. Academy of Management Journal, 38 (3), 839-862.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme kuram strateji ve taktikler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Baştürk, R. (2010). Nonparametrik istatistiksel yöntemler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Blau, G. (1988). An investigation of the apprenticeship organizational socialization strategy. Journal of Vocational Behavior, 32, 176-195.
• Can, H., & Kavuncubaşı, Ş. (2005). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cantekin, Ö. F. (2003). Üniversitelerin İngilizce hazırlık okullarında çalışan okutmanların, örgütsel sosyalleşmenin uyum aşamasında karşılaştıkları sorunların görülme sıklığı ve bu sorunlar iş doyumu açısından hangi sonuçları ortaya çıkarır? Unpublished master’s thesis, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çalık, T. (2003). İşgörenlerin örgüte uyumu. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 163-177.
• Çalık, C. (2006). Örgütsel sosyalleşme sürecinde eğitimin değişen rolü ve önemi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 1-10.
• Çapar, D. (2007). İlköğretim okulu sınıf ve branş öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri (Ankara ili örneği). Unpublished master’s thesis, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çelik, V. (1998). Alan dışından gelen sınıf öğretmenlerinin sosyalizasyonu. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(14), 191-208.
• Çerik, Ş., & Bozkurt, S. (2010). Çalışanların örgütsel sosyalizasyon ve kariyer çapalarına yönelik algılamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi ve banka çalışanlarına yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35 (1), 77-97.
• Çoban, O. (2011). Aday sınıf öğretmenlerinin uyum ve sosyalleşme sürecinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(12), 475-476.
• Derinbay, D. (2011). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algıladığı örgütsel destek düzeyleri. Unpublished master’s thesis, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Elci, D. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeylerinin incelenmesi. Unpublished master’s thesis, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erçetin, Ş. (Ed.). (2004). İlk günden başöğretmenliğe. Ankara: Asil Yayınları.
• Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Ergün, E., & Taşgit, E. (2011). Örgütsel sosyalleşme taktiklerinin sosyalleşme çıktıları üzerindeki etkisine yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 97-112.
• Garip, E. (2009). Okul Yöneticilerinin, Göreve Yeni Başlayan Öğretmenlerin Örgütsel Sosyalleşme Sürecinde, Sosyalleştirme Stratejilerini Kullanma Düzeylerinin İncelenmesi. Unpublished master’s thesis, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Güner, A.R. (2007). Sağlık hizmetlerinde örgütsel bağlılık, işe bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişkilerin modellenmesi. Unpublished master’s thesis, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Hellriegel, D., John, W. S., & Richard, W. W. (1998). Organizational behavior (Eighth Edition).St. Paul, MN: West Publishing College.
• Hoy, W.K., & Woolfolk, A.E. (1990). Socialization of student teachers. American Educational Research Journal, 27(2), 279-300.
• İshakoğlu, G. (1998). Örgüt-birey uyumunun sağlanmasında personel seçimi ve sosyalleşmenin önemi. Unpublished doctorate dissertation, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İplik, N. (2009). Türkiye’deki dört ve beş yıldızlı otellerde uygulanan örgütsel sosyalleşme taktiklerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Turizm Araştırmaları Dergisi, 20 (2), 185-196.
• Jones, G. R. (1986). Socialization tactics, self-efficacy and newcomers adjustment to organizations. Academy of Management Journal, 29 (2), 262-279.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kartal, S. (2003). İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri. Unpublished doctorate dissertation, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kelepçe, M., & Özbek, O. (2008). Gençlik ve spor genel müdürlüğü personelinin örgütsel sosyalleşme düzeyleri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6 (3), 113-123.
• Krejcie, R.V. & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Education and Psychological Measurement, 30, 608.
• Kuşdemir, Y. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme sürecinde sosyalleştirme stratejilerini kullanma becerileri. Unpublished master’s thesis, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Kuzmic, J. (1994). A beginning teacher's search for meaning: teacher socialization, organizational literacy, and empowerment. Teaching & Teacher Education, 10 (1), 15-27.
• Lacey, C. (1988). Professional socialization of teachers. M. J. Dunkin (Ed.). The international encyclopedia of teaching and teacher education.Oxford Pergamon Press, 634-645.
• Morrison, E. W. (1993). Longitudinal study of the effects of information seeking on newcomer socialization. Journal of Applied Psychology, 78 (2), 173-183.
• Mutlu, B. (2008). İstanbul ortaöğretim okullarında okul kültürü ve öğretmenlerin örgütsel sosyalleşmeleri. Unpublished master’s thesis, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Nelson D. L. & Quick, J.C. (1997). Organizational behavior: foundations, realities, and challenges. New York: West Publishing Company.
• Odabaşı, F. & Gündüz, Ş. (2004). Bilgi çağında öğretmen adaylarının eğitiminde öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme dersinin önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3 (1), 7.
• Özçelik, F. (2008). Örgütsel sosyalleşmenin örgütsel bağlılığa etkisi. Unpublished master’s thesis, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkan, Y. (2005). Örgütsel sosyalleşme sürecinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi. Unpublished master’s thesis, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sağlam, G., & Çına, E. (2008). Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgüt açısından önemi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Yayınları, 15(1), 148.
• Salisbury, J. (2006). Organizational socialization of adjunct faculty members at baker college: A correlational analysis of content, context and the dimensions that affect socialization outcomes. Unpublished doctoral dissertation, Capella University, USA.