Öğretmen Adaylarının Bilişsel Farkındalık Beceri Düzeylerinin Eleştirel Düşünme Durumları İle İlişkilerinin İncelenmesi

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1 - Cilt: 5 Sayı: 1, 35 - 68, 14.07.2016

Özden Dilek Demir Halil İbrahim Kaya

Öz

Bu araştırmanın temel amacı öğretmen adaylarının bilişsel farkındalık beceri ve eleştirel düşünme durumlarının incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde betimsel araştırma niteliğini taşımaktadır. Evrenden seçkisiz örneklem yöntemlerinden olan tabakalı örneklem tekniği kullanılarak evrende temsil edildikleri oranda örnekleme gidilmiş, 293 öğretmen adayından oluşan bir grup örneklemi oluşmuştur. “California Eleştirel Düşünme Ölçeği” ve “Bilişsel Farkındalık Ölçeği” kullanılarak toplanan verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistiklerin yanı sıra, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi, korelasyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre öğrencilerin bilişsel farkındalık algıları cinsiyet acısından; değerlendirme ve organizasyon boyutlarında anlamlı biçimde farklılaşırken diğer boyutlarda anlamlı farklılaşma görülmemektedir. Öğrencilerin algıladıkları eleştirel düşünme düzeyleri öğrenim gördükleri ana bilim dallarına göre doğruyu arama, açık fikirlilik, analitiklik, sistematiklik, meraklılık ve toplamda anlamlı farklılık göstermektedir. Eleştirel düşünme toplam puanları ise değerlendirme, organizasyon ve bilişsel farkındalık toplam puanlarıyla negatif yönde anlamlı ilişki gösterirken, doğruyu arama, açık fikirlilik, analitiklik, sistematiklik, kendine güven ve meraklılık puanlarıyla pozitif yönde anlamlı ilişkiler göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel farkındalık, eleştirel düşünme, üst düzey düşünme becerileri.

An Investigation of Relations Between Pre-Service Teachers’ Metacognition Skill Levels and Their Critical Thinking Situations

Öz

The main purpose of this study is to investigate prospective teachers’ critical thinking and metacognition levels. The study is descriptive in nature and based on relational screening model. The participants were selected using stratified sampling method which is one of the random sampling methods, and 293 teachers became the participants of the study. The data collected via “California Critical Thinking Scale” and “Metacognition Scale” were analyzed using independent groups t-test, one-way variance analysis, correlation analysis as well as the descriptive statistics. Results show that although the participants’ metacognition perceptions differed according to gender in the evaluation and organization dimensions, no significant differences were found in the other dimensions. The participants’ perceived critical thinking levels did not show significant differences according to the departments they attend in the seeking truth, open-mindedness, analyticalness, systematicity, curiousness and total dimensions. Critical thinking total scores were found to display a negative relationship with evaluation, organization, and metacognition total scores while they showed a positive relationship with seeking the truth, open-mindedness, analyticalness, systematicity, self-confidence, and curiousness scores.

Anahtar Kelimeler

Metacognition, critical thinking, higher order thinking skills.

Kaynakça

• stilleri. WJEIS, 1 (1), 93-100. Açıkgöz, Ö. (1996). Etkili öğrenme ve öğretme. İzmir: Kanyılmaz Matbaası. Al-khayat, M. M. (2012). The levels of creative thinking and metacognitive thinking skills of ınter mediate
• school in jordan: survey study. Canadian Social Science, 8(4), 52-61. Batting, W.T. (1979). Are the important “individual differences” between or with in individuals? Journal
• of Research in Personality, 13, 546-558. Bendixen, L. & Rule, D. (2004). An integrative approach to personal epistemology: A guiding model.
• Educational Psychologist, 39(1), 69-80. Beyer, B. (1991). Teaching thinking skills: a handbook for elementary school teachers, Boston: Allynand Bacon. Çetin, B. (2009). Yeni ilköğretim programı (2005) uygulamalarının ilköğretim 4. ve 5.sınıf öğrencilerinin
• öz-yeterliliklerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 130-141. Çetinkaya,P. (2000). Metacognition: its assessment and relationship with reading comprehension,
• achievement, and aptitude for sixth grade student. Unpublished master’s thesis, Boğaziçi University
• The Institute of Social Sciences, İstanbul. Çoban, H. (2010). Öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme becerileri ile bilişötesi öğrenme
• stratejilerini kullanma düzeyleri arasındaki ilişki. Unpublished master’s thesis, Gaziosmanpaşa
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve
• LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi. Demir, Ö. (2009). Bilişsel koçluk yöntemiyle öğretilen bilişsel farkındalık stratejilerinin altıncı sınıf sosyal
• bilgiler dersinde öğrencilerin epistemolojik inançlarına, bilişsel farkındalık becerilerine, akademik
• başarılarına ve bunların kalıcılıklarına etkisi. Unpublished doctoral dissertation, Çukurova Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Demir, Ö. (2013). A validation and reliability study of the metacognition scale in Turkey. Global Journal
• of Human Social Science Linguistics & Education, 13 (10), 27-35. Demir, S. & Başarır, F. (2013). Çok kültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz-yeterlik
• algılarının incelenmesi. International Journal of Social Science, 6 (1),609-641. Demirel, Ö. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü. Ankara: Usem Yayınları. Desoete, A. (2008). Multi-methodassessment of metacognitiveskills in elementary school children: how
• you test is what youget. Metacognition Learning, 3 (3), 189–206. DeVellis, R. F. (2003). Scale development: theory and applications (second edition), Thous and Oaks: Sage Publications. Doğanay, A. (1997). Ders dinleme sırasında bilişsel farkındalıkla ilgili stratejilerin kullanımı. Çukurova
• Academic Pres. Frisby, C.L. (1992). Construct validity and psychometric properties of the cornell crtical thinking test
• (level z): a contrasted group analysis. Psychological Report, 71, 291-303. Hill, K. (1995). Critical thinking and ıts realition to akademic, personal and moral development in collage
• years. Unpublished doctoral dissertation, Cornell Univercity, Ithaca NY. Jonassen, D.H. & Grabowski, B. (1993). Handbook of individual differences, learning and instruction, New
• Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers. Karasakaloğlu, N.,Saracaloğlu, S. & Yılmaz Özelçi, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma
• stratejileri, eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir
• Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 207-221. Kartal, T., Kayacan, K. & Selvi, M. (2013). Öğretmen adaylarının bilimsel tutum ve bilişötesi öğrenme
• stratejilerine ilişkin farkındalık düzeylerinin çoklu değişkenler açısından incelenmesi. International
• Journal of Social Science, 6(1), 913-939. Kılıç, F. & Demir, Ö. (2012). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin bilişsel koçluk ve bilişsel esnekliğe dayalı
• öğretim ortamlarının oluşturulmasına ilişkin görüşleri. Elementary Education Online, 11(3), 578-595. Ku, K. L. & Ho, I. T. (2010). Metacognitive strategies that enhance critical thinking. Metacognition
• Learning, 5(3), 251-267. Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü. Unpublished master’s thesis, Anadolu
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Ladyshewsky, R. K. (2006). Peer coaching: A constructivist methodology for enhancing critical thinking in
• post graduate business education. Higher Education Research and Development, 25(1), 67-84. Lee, C. B.,Teo, T. & Chai, C. S. (2010). Profiling pre-service teachers’ awareness and regulation of their
• own thinking: evidence from an Asian country. Teacher Development, 14(3), 295–306. Louca (2003). The concept and ınstruction of metacognition. Teacher Development,7(1), 9–30. Namlu, A. G. (2004). Bilişötesi öğrenme stratejileri ölçme aracının geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenirlik
• çalışması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 123-141. Nielsen, S. (2004). Strategies and self-efficacy beliefs in ınstrumental and vocal ındividual practice: a
• study of students in higher music education. Psychology of Music, 32 (4), 418-431. Martin, M. M. & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: three validity studies.
• Communication Repots, 11, 1-9. Magno, C. (2010). The role of metacognitive skills in developing critical thinking. Metacognition
• Learning, 5, 137 – 156. Okcu, V. & Kahyaoğlu, M. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin biliş ötesi öğrenme stratejilerin
• belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(6), 129-146. Özsoy, G. & Günindi, Y. (2011). Prospective preschool teachers’ metacognitive awareness. Elementary
• Üniversitesi Eğitim Dergisi, 1(9), 35-58. Sarwar, M., Yousuf, M., I, Hussain S. & Noreen S. (2009). Relationship between achievement goals,
• meta-cognition and academic success in Pakistan. Journal of College Teaching& Learning, 6 (5), 51- 56. Semerci, Ç. & Elaldı, Ş. (2011). Tıp fakültesi öğrencilerinin üst bilişsel inançları. Uluslararası Eğitim
• Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 1(2), 37-49. Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Gönül Yayıncılık. Spence, J.D.,Yore, D.L & Williams, R.L. (1999). The effects of explicit science reading ınstruction on
• selected grade 7 students metacognition and comprehension of specific science text. Journal of
• Elementary Science Education, 11, 15-30. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. Stewart, P. W., Cooper. S. S. & Moulding, L. R. (2007). Metacognitive development in professional
• educators. The Researcher, 21(1),32-40. Şahinel, S.(2002). Eleştirel düşünme (1.Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Schwarz, N. (2013). Metacognition. IN Borgida E. & Bargh J. A. (Eds.), APA Handbook of Personality and
• Social Psychology: Attitudes and Social Cognition, Washington, DC: APA. Tosun, A. & Irak, M. (2008). Üstbiliş ölçeği-30’un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve
• obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19 (1), 67-80. Turan, S., Demirel, Ö. & Sayek, İ. (2009). Metacognitive awareness and self-regulated learning skills of
• medical students in different medical curricula. Medical Teacher, 31, 477- 483. Tüysüz, C., Karakuyu Y. & Bilgin İ. (2008). Öğretmen adaylarının üst biliş düzeylerinin belirlenmesi. Abant
• İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (17), 147-158. Vygotsky L. S. (1978). Mind in society: the development of higher psychological process. Cambridge:
• Harvard University Press, MA. Yılmaz, A. E. (2007). Examination of metacognitive factors in relation to anxiety and depressive
• symptomps: a cross- cultural study. Unpublished doctoral dissertation, The Graduate School of Social
• Sciences of Middle East Technical University, Ankara. Yöndem, Z.D. & Taylı, A. (2007). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. (Ed. Alim Kaya). In Eğitim psikolojisi (3.Ed),
• (pp. 81-128). Ankara: Pegem A Yayıncılık.