Fen Eğitiminde Alternatif Ölçme Değerlendirme Uygulamaları

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 1 - Cilt: 4 Sayı: 1, 103 - 126, 15.07.2016

Nida Büyüktokatlı Şule Bayraktar

Öz

Bu araştırma sınıf öğretmenleri ile fen bilimleri öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini hangi sıklıkta kullandıklarını ve alternatif teknikleri kullanma sıklıklarında cinsiyet, branş, kıdem ve mezun oldukları okul türü sıklıklarına göre bir farklılık bulunup bulunmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada ayrıca öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri hakkındaki görüşleri ve ölçme değerlendirme sonunda yaptıkları geri bildirim uygulamalarına ilişkin bilgiler de toplanmıştır. Çalışma 2012- 2013 eğitim-öğretim yılında çoğunluğu Aksaray ili Merkez ilçe ilköğretim okullarından olmak üzere toplam 75 sınıf öğretmeni ile 40 fen bilimleri öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen 3 açık uçlu soru ve 17 likert tipi sorudan oluşan anket formu ile toplanmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonuçlarına göre öğretmenlerin alternatif ölçme değerlendirme araçlarını kullanma sıklıklarının cinsiyete, branşa ve hizmet yılına bağlı olarak farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bulgular doğrultusunda bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen ve teknoloji dersi, ölçme ve değerlendirme, alternatif ölçme ve değerlendirme teknikleri

Alternative Assessment Practices in Science

Öz

The purpose of this study is to determine whether there is a difference in primary education teachers' and science and technology teachers’ frequencies of use of alternative assessment techniques with regard to demographic (gender, branch, professional experience, the graduated school type) variables. The sample of the study consisted of 75 primary education teachers and 40 science and technology teachers most of whom working in Aksaray in 2012-2013 academic year. In this study, a questionnaire developed by researchers was used to collect data. According to the research results, teachers’ frequencies of use of alternative assessment techniques showed a significant difference with regard to gender, branch, and professional experience.

Anahtar Kelimeler

Science and technology course, Assessment and evaluation, Assessment and evaluation techniques

Kaynakça

• değerlendirme tekniklerini zor bulduklarını dile getirmişlerdir. Katılımcıların %45’i alternatif
• değerlendirme tekniklerini sınıfların kalabalık olmasından dolayı uygulayamadıklarını belirtmişlerdir (Akt:
• Gömleksiz ve Bulut, 2007). Alternatif ölçme ve değerlendirme ile ilgili literatür incelendiğinde öğretmenlerin geleneksel ölçme
• değerlendirme tekniklerine yatkınlıkları ile ilgili bulgular göze çarpmaktadır (Anıl ve Acar, 2008;
• Çelikkaya, vd., 2010; Çoruhlu, vd., 2009; Kirman, 2008; Kocaarslan, 2012; Okur, 2008; Yeşilyurt, 2012).
• Bu çalışma kapsamında elde edilen bulgulara göre ise öğretmenlerin geleneksel yaklaşımın
• doğrultusundaki uygulamalardan kısmen vazgeçmiş oldukları gözükmektedir. Bu çalışmanın bulgularından hareketle araştırmacılara, öğretmenlerin alternatif ölçme ve
• değerlendirme tekniklerini kullanma durumlarıyla ilgili gözlem ya da görüşme yöntemleri de kullanılarak,
• nitel araştırmalar yapılması, böylece alandaki sorunların derinlemesine bir şekilde incelenerek çözüm
• önerileri sunulması faydalı olabilir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular doğrultusunda
• öğretmenlerin en az kullandıkları tekniklerin neden az kullanıldığına ilişkin derinlemesine araştırmalar
• yapılması yararlı olabilir. Öğretmenler alternatif ölçme ve değerlendirme ile ilgili olarak karşılaştıkları güçlükler konusunda
• bilgi yetersizlikleri olduğunu belirtmişlerdir. Yine aynı şekilde bazı öğretmenler bilgi yetersizliği sebebiyle
• geleneksel ölçme değerlendirme tekniklerini eğilimli olduklarını ifade etmişlerdi. Bu nedenle bilgi
• yetersizliği konusunda verimli olacak şekilde hizmet içi eğitimler düzenlenmesi ve öğretmenlerin bu
• tekniklere bakış açılarının olumlu yönde değiştirilmesine çalışılması önerilebilir.
• Adanalı, K. & Doğanay, A. (2010). Beşinci sınıf sosyal bilgiler öğretiminin alternatif ölçme değerlendirme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 271-292.
• Akçadağ, T. (2010). Öğretmenlerin ilköğretim programındaki yöntem, teknik ölçme ve değerlendirme konularına ilişkin eğitim ihtiyaçları. Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı, 53, 29-50.
• Aksu, H. (2008). A study on the determination of secondary school mathematics teachers ‘views on alternative assessment, Humanity and Social Sciences Journal,3(2), 89-96.
• Anıl, D. & Acar, M. (2008). Sınıf öğretmenlerinin ölçme değerlendirme sürecinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(11), 44- 66.
• Baki, A. & Birgin, O. (2002). Matematik eğitiminde alternatif bir değerlendirme olarak bireysel gelişim dosyası uygulama, V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, 913-920, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Balcı, A. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çalışkan, H. & Kaşıksız, Y. (2010). The application of traditional and alternative assessment and evaluation tools by teachers in social studies. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 4152–4156.
• Çelikkaya, T., Karakuş, U., & Öztürk, D. T. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme- değerlendirme araçlarını kullanma düzeyleri ve karşılaştıkları sorunlar. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 57–76.
• Çepni, S. & Çoruhlu T. Ş. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik hazırlanan hizmet içi eğitim kursundan öğretime yansımalar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 28, 117–128.
• Çoruhlu, Ş. T., Nas, E,S., & Çepni, S. (2008). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(2), 1–22.
• Çoruhlu, Ş. T., Nas, E.S., & Çepni, S. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme tekniklerini kullanmada karşılaştıkları problemler: Trabzon örneği. Yüzüncü yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141.
• Gömleksiz, M. N. & Bulut, İ. (2007). Yeni fen ve teknoloji dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 76–88.
• Kanatlı, F. (2008). Alternatif ölçme değerlendirme teknikleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Unpublished master’s thesis, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Karahan, U. (2007). Alternatif ölçme ve değerlendirme metodlarından grid, tanılayıcı dallanmış ağaç ve kavram haritalarının biyoloji öğretiminde uygulanması. Unpublished master’s thesis, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karamustafaoğlu, S., Çağlak, A., & Meşeci B. (2012). Alternatif ölçme değerlendirme araçlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilikleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 167-179.
• Kaya, A., Balay, R. & Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin bilme, uygulama ve eğitim ihtiyacı düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1303-5134.
• Kirman, A. (2008). İlköğretim 6., 7. ve 8. sınıf fen bilgisi dersinde, geleneksel ve alternatif ölçme ve değerlendirme sistemlerinin, başarı testleri yapılarak karşılaştırılması. Unpublished master’s thesis, Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
• Kocaarslan, M. (2012). Tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ve ilköğretim 5. Sınıf fen ve teknoloji dersi maddenin değişimi ve tanınması adlı ünitede kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 269-279.
• MEB. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu (Taslak Basım). Ankara: Devlet Kitapları
• MEB. (2006). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları
• Nelson, L. & Drake, F. (1997). Enhancing reflective practice through alternative assessment. Journal of Research in Rural Education, 13 (1), 47-56.
• Okur, M. & Azar, A. (2011). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme tekniklerine ilişkin öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 387- 400.
• Okur, M. (2008). 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Unpublished master’s thesis, Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Orhan, A. (2012). Alternatif ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin 6. sınıf fen ve teknoloji dersi yaşamımızdaki elektrik ünitesindeki öğrenci başarısına etkisi. Unpublished master’s thesis, Ahi Evran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
• Orhan, A. T. (2007). Fen eğitiminde alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerinin ilköğretim öğretmen adayı, öğretmen ve öğrenci boyutu dikkate alınarak incelenmesi. Unpublished doctoral dissertation, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Öncü, H. (2009). Ölçme ve değerlendirmede yeni bir yaklaşım: portfolyo değerlendirme, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 103-130.
• Özçelik, D.A., (2010). Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama. Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Sağlam-Arslan, A., Avcı, N., & İyibil, Ü. (2008). Fizik öğretmen adaylarının alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerini algılama düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 115-128.
• Sağlam-Arslan, A., Devecioğlu-Kaymakçı, Y., & Arslan, S. (2009). Alternatif ölçme değerlendirme tekniklerinde karşılaşılan problemler: Fen ve teknoloji öğretmenleri örneği. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1-12.
• Sandford, B. A. & Hsu, C. C. (2013). Alternative assessment and portfolios: review, reconsider, and revitalize. International Journal of Social Science Studies, 1(1), 215-221.
• Şenel, T. (2008). Fen ve teknoloji öğretmenleri için alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik bir hizmet içi eğitim programının etkililiğinin araştırılması. Unpublished master’s thesis, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Şimşek, N. (2011). Sosyal bilgiler dersinde alternatif ölçme değerlendirme araçlarının kullanılması: nitel bir çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (1), 149-168.
• Vurkaya, G. (2010). Alternatif değerlendirme etkinliklerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılmasının öğrencilerin başarı ve tutumlarına etkisi. Unpublished master’s thesis, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Yapalak, S. (2009). Fen bilgisi öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yeterliklerinin tespiti ve geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması. Unpublished master’s thesis, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yayla, G. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin tecrübeleriyle alternatif ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz yeterlilikleri arasındaki ilişki. 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Yeşilyurt, E. (2012). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan ölçme değerlendirme yöntemleri ve karşılaşılan güçlükler. Turkish Studies- International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(2), 1183-1205.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.