Öğretmen Adaylarının Çevresel Tutum ve Bilgi Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 4 - Cilt: 3 Sayı: 4, 69 - 82, 15.07.2016

Fatma Sadık

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevresel tutum ve bilgi düzeylerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırmaya 171 kadın ve 152 erkek olmak üzere toplam 323 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Uzun ve Sağlam (2006) tarafından geliştirilen Çevresel Tutum Ölçeği ve Çevre Bilgisi Testi kullanılmış, veriler 2012-2013 öğretim yılında elde edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının çevresel düşünce açısından çok olumlu, çevre bilgisi açısından orta, çevreye yönelik davranışlar açısından olumsuza yakın bir düzeyde oldukları tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının çevresel bilgi ve düşünce puanları arasında orta düzeyde, pozitif anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Anne- babanın mesleği, ailedeki kişi sayısı, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, ortaöğretimde çevre dersi alma ve çevreci bir kuruluşa üyelik durumuna göre öğretmen adaylarının çevresel düşünce, davranış ve çevre bilgisi puanlarında ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayları, çevresel tutum, çevre eğitimi.

INVESTIGATING ENVIROMENTAL ATTITUDES AND KNOWLEDGE LEVELS OF TEACHER CANDIDATES IN TERMS OF DIFFERENT VARIABLES

Öz

Anahtar Kelimeler

teacher candidates, environmental attitudes, environmental education

Kaynakça

• Akıllı, M. ve Yurtcan, M. T. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 119-131.
• Aksoy, B. ve Karatekin, K. (2011). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. TSA, 3, 23-36.
• Aksu, Y. ve Erduran Avcı, D. (2009). Fen ve teknoloji ile sınıf öğretmenlerinin çevre sorunlarına yönelik tutum ve görüşlerinin belirlenmesi: Burdur ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 59-80.
• Altın, M. (2001). Biyoloji öğretmen adaylarında çevre eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Arcury, T. A. (1990). Environmental attitude and environmental knowledge. Human Organization, 49 (4), 300-304.
• Arcury, T. A. ve Christianson, E. H. (1993). Rural-urban differences in environmental knowledge and actions. The Journal of Environmental Education, 25 (1), 19-25.
• Atasoy, E. (2006). Çevre için eğitim, çocuk ve doğa etkileşimi. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Bailey, S. ve Watson, R. (1998). Establishing basic ecological understanding in younger pupils: a pilot evaluation of a strategy based on drama/role play. International Journal of Science Education, 20, 139–152.
• Bayraktar, M. (1989). Tüketici kararları ve çevre. Standart Dergisi, 334 (28), 15-17.
• Bradley, J. C., Waliczek, T. M. ve Zajicek, J. M. (1999). Relationship between environmental knowledge and environmental attitude of high school students. Journal of Environmental Education, 30 (3), 17-21.
• Bogner, F. X. (1998). The influence of short-term outdoor ecology education on long-term variables of environmental perspective. Journal of Environmental Education, 29 (4), 17–29.
• Chawla, L. (1998). Significant life experiences revisited: a review of research on sources of environmental sensitivity. The Journal of Environmental Education, 29 (3), 11–21.
• Çimen, U., Yılmaz, M. ve Çimen, G. (2011). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye duyarlı davranışlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 191-201.
• Engin, A. (2003). Fen bilgisi ve biyoloji öğretmen adaylarının üniversite ekoloji dersi öncesi ve sonrası çevre bilgileri ve tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Erkal, S., Şafak, Ş. ve Yertutan, C. (2011). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre bilincinin oluşturulmasında ailenin rolü. Sosyoekonomi, 1/110107, 145-158.
• Erol, G.H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Erol G.H. ve Gezer K. (2006). Primary teaching student teachers’ attitudes towards the environment and environmental issues. Int. J. Environ.Science. Education, 1(1), 65-77.
• Farmer, J., Knapp, D. ve Benton, M. G. (2007). An elementary school environmental education field trip:long term effects on ecological and environmental knowledge and attitude development. The Journal of Environmental Education, 38 (3), 33-42.
• Gayford, C. (1996). Environmental education in schools: An alternative framework. Canadian Journal of Environmental Education, 1 (1), 104-120.
• Goodall, S. (1993). Environmental Education. In J. Edwards & Fogelman, K. (Ed.), Developing Citizenship in the curriculum (pp. 39 – 42). London: David Fulton Publishers.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. ve Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları. İlköğretim Online, 6 (3), 452-468
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim, 34 (151), 30-43.
• Gürbüz, H. ve Çakmak, M. (2012). Biyoloji eğitimi bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 162-173.
• Gürbüz, H., Kışoğlu, M. (2007) Biyoloji öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve aldıkları çevre eğitiminin değerlendirilmesi. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 5-7 Eylül 2007 (s. 507). Tokat: Gazi Osmanpaşa Üniversitesi.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. ve Gözüm A. İ. C. (2011). Kafkas üniversitesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 3 (3), 1109-1132.
• Hsu, S. J. (2004). The effects of an environmental education program on responsible environmental behavior and associated environmental literacy variables in Taiwanese college students. The Journal of Environmental Education, 35 (2), 37–48.
• Hungerford, H. R. ve Volk, T. L. (1990). Changing learner behavior in environmental education. The Journal of Environmental Education, 21(3), 8–21.
• Hungerford, H. R., Peyton, R.B. ve Wilke, R.J. (1980). Goals for curriculum development in environmental education. Journal of Environmental Education, 11 (3), 42-47.
• İşyar, N. (1999). İlköğretim (3., 4., 5. sınıf) öğrencilerinin olumlu çevresel tutumların yaş ve sosyoekonomik düzeye göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Kahyaoğlu, M. (2009). Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersinde çevresel problemlerin öğretimine yönelik bakış açıları, hazır bulunuşlukları ve öz yeterliklerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (17), 28-40
• Kahyaoğlu, M. ve Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. AKU, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5 (2), 171-185.
• Karatekin, K. ve Aksoy, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7 (1), 1423-1438.
• Kates, R. W. (2000). Population and consumption. Environment, 42 (3), 10-19.
• Keleş, Ö., Uzun, N. ve Varnacı Uzun, F. (2010). Öğretmen adaylarının çevre bilinci, çevresel tutum, düşünce ve davranışlarının doğa eğitimi projesine bağlı değişimi ve kalıcılığının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 384-401.
• Kim, K. O. (2003). An inventory for assessing environmental education curricula. The Journal of Environmental Education, 34 (2), 12 – 18.
• Kollmuss, J. ve Agyeman, J. (2002). Mind the gap: Why do people act environmentally and what are the barriers to pro-environmental behavior? Environmental Education Research, 8 (3), 239-260.
• Meinhold, J. H. ve Malkus, A.J. (2005). Adolescent environmental behaviors can knowledge, attitudes, and self-efficacy make a difference?. Environment and Behavior, 37 (4), 511-531.
• Malone, K. ve Tranter, P. (2003). Children's environmental learning and the use, design and management of schoolgrounds. Children, Youth and Environments, 13 (2), 1-30.
• May, T. (2000). Elements of success in environmental education through practitioner eyes. The Journal of Environmental Education, 31 (3), 4-12
• Nazlıoğlu, M. (1991). Sürdürülebilir kalkınma açısından kadın ve çevre. Sürdürülebilir kalkınma el kitabı. Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayınları.
• Özer, U. (1993). Yükseköğretimde çevre için eğitim çevre eğitimi. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayını.
• Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları: Türkiye örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (2), 403-422.
• Plevyak, L.H., Bendixen-Noe, M., Henderson, J., Roth, R.E. ve Wilke, R. (2001). Level of teacher preparation and implementation of EE: Mandated and non-mandated EE teacher preparation states. The Journal of Environmental Education, 32 (2), 28-36.
• Powers, L., A. (2004). Teacher preparation for environmental education: Faculty perspectives on the infusion of environmental education into preservice methods courses. The Journal of Environmental Education, 35 (3), 3–11
• Roth, C. E. (1992). Environmental literacy: its roots, evolution and directions in the 1990s. ERIC/CSMEE Publications, ED 348 235.
• Sadık, F. ve Çakan, H. (2010). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre sorunlarına yönelik tutum düzeyleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (1), 351-365.
• Sağır Ş., Aslan O. ve Cansaran A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevre bilgisi ve çevre tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 496 511.
• Sandal, A. (2005). Küresel çevre sorunları ve çözümü için uluslar arası çalışmalar. Çevre ve İnsan, 60 (1), 42-47.
• Şahin, M. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre bilimi dersine ilişkin görüşleri. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 5-7 Eylül 2007 (s. 254-257). Tokat: Gazi Osmanpaşa Üniversitesi.
• Şahin, N.F., Cerrah, L., Saka, A. ve Şahin, B. (2004). Yükseköğretimde öğrenci merkezli çevre eğitimi dersine yönelik bir uygulama. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 113-128.
• Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (2), 99-110.
• Şenyurt, A., Temel, A. B. ve Özkahraman, Ş. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevresel konulara duyarlılıklarının incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (1), 8-15.
• Tanrıverdi, B. (2009). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (151), 91-103.
• Tecer, S. (2007). Çevre için eğitim: Balıkesir ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum, bilgi, duyarlılık ve aktif katılım düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi.
• Titiz, M. T. (1995). Çevre sorunları mı? Yoksa çevrede kristalleşen sorunlar mı?. Yeni Türkiye Dergisi, 1-2 (5), 53-57.
• Tüfenkçi, E. (2006). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinde etnobotanik çalışmalarla çevre duyarlılığı ve farkındalığının sağlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
• UNESCO (1977). Tbilisi Declaration. Paper presented at the Intergovernmental Conference on Environmental Education Tbilisi, USSR.
• UNESCO (1997). Educating for a sustainable future. A transdisciplinary vision for concerted action. Paris: UNESCO.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Ortaöğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 240-250.
• Ünder, H. (1996). Çevre felsefesi-etik ve metafizik görüşler. Ankara: Doruk Yayıncılık.
• Watson, K. ve Halse, C.M. (2005). Environmental attitudes of pre-service teachers: a conceptual and methodological dilemma in cross-culturel data collection. Asia Pasific Education Review, 6 (1), 59-71.
• Wilke, R. (1985). Mandating preservice environmental education teacher training: The Wisconsin experience. Journal of Environmental Education, 17(1), 1-18.
• Yılmaz, F. ve Gültekin, M. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının çevre sorunları bağlamında öğrenim gördükleri programa ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2012), 120-132.