Türkiye ve Mısır Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Vatandaşlık Algısının Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2012, Cilt: 2 Sayı: 3 - Cilt: 2 Sayı: 3, 43 - 62, 15.07.2016

Ahmed Emin Osmanoğlu , Cemil Öztürk

Öz

Ders kitapları içerikleri eğitim programları ve devletlerin politikalarına göre şekillenir.Ders kitapları devletlerin çeşitli algıları hususunda bilgi veren mühim kaynaklardır. Bubağlamda araştırmanın amacı Türkiye ve Mısır sosyal bilgiler ders kitaplarındaki vatandaşlık algılarının karşılaştırılmasıdır.Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ve yatay karşılaştırmalı eğitim yöntemi kullanılmıştır. İçerik analizinde kullanılan vatandaşlık kategorisi, -ölçek-, tanımı şöyledir: Bireyle devlet arasındaki ve bir devlet içinde yaşayan bireylerin kendi aralarındaki ilişkileri belirleyen hukuksal bağ. Kavram bireyin devlete, devletin bireye, bireylerin birbirlerine karşı bazı hak ve yükümlülükleri olduğunu ifade eder.Türkiye sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıyan vatandaşlık algısında hak sahibi vatandaş ön plandadır. En fazla kadın hakları, düşünce özgürlüğü hakkı, eğitim hakkı ve inanç hakkına yer verilmiştir. Vatandaşlık yükümlülüklerinden vergi verme, eğitim alma ve çalışma yükümlülüğü söz konusudur.Mısır’ın sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıyan vatandaşlık algısında yükümlülük sahibi vatandaş ön plandadır. Vatandaşlık haklarının neler olduğu hakkında hiç bilgi verilmemiştir. Yükümlülükler kanun ve kurallara itaat etme ve çevreyi koruma ile ilgilidir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Öğretimi, Vatandaşlık, Karşılaştırmalı Eğitim, Türkiye, Mısır

Comparing Analysis Perception Of Citizenshıp In Turkeys’ And Egypts’ Social Studies Textbook

Öz

The contents of the textbooks are shaped according to the policies and education programs of the states. Textbooks are important information sources that reveals various perceptions of states. In this context, the objective of this study is comparing citizenship perceptions of Turkeys’ and Egypts’ according to their social studies textbooks. Content analysis and comparative research methods are used in the research. Defining of category, - scale-, of citizenship is as follows: The legal connections that determine relations between state and individual, relations among individuals who live in the same country. The term refers to obligations and rights among which individuals' against state and states' against to individuals. Rightful citizenhip perception comes into prominence in Turkish social studies textbooks. Mostly, it refers to womens’ rights, freedom of thought, rights of education. Obligations are taxing obligation, receiving education and working. In Egypts’ social studies textbooks, obligations come into prominence for perception of citizenship. There isn’t any information about citizenship rights in textbook. Obligations are about to obey rules, laws and protect environment.

Anahtar Kelimeler

Social Studies Instruction, Citizenship, Comparative Education, Turkey, Egypt

Kaynakça

• Alpaslan, G. (2008). Küreselleşme Sürecinde ulus-devlet ve vatandaşlık ilişkisi: vatandaşlığın dönüşümü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelik, H. (2008). Cumhuriyet dönemi vatandaşlık eğitiminde önemli adımlar. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 359-369.
• Erdem, Ç. (2009). Küreselleşme karşısında değişen vatandaşlık algısı. Uluslararası Davraz Kongresi (24-27 Eylül 2009) Bildiriler Kitabı, Isparta. 2309-2318.
• Göğer, E. (1995). Çifte vatandaşlık. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 44 (1), 127-181.
• İnal, K. (2004). Eğitim ve iktidar. İstanbul: Ütopya.
• İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kolukısa, E. A., Tokcan, H., Akbaba, B. (2006). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: A Yayınları.
• Mohammad Fare’a Hasan, Sa’ad Sayyed Mohammad al-Fajjal, Hajjace Abdolqader Ahmad, Abdollah Abdolkhalık Jamel vd. (2007). Derâsât al-ejtema’iyya, al-mawared wa’l-shakhseyyât, al-saff al-sades, alfasl al-derâse al-awwal, al-Kahera:Wuzarat al-Tarbeyya wa al-Ta’lem.
• Mohammad Fare’a Hasan, Sa’ad Sayyed Mohammad al-Fajjal, Hajjace Abdolqader Ahmad, Abdollah Abdolkhalık Jamel vd. (2007). Derâsât al-ejtema’iyya, al-mawared wa’l-shakhseyyât, al-saff al-sades, alfasl al-derâse al-sane, al-Kahera: Wuzarat al-Tarbeyya wa al-Ta’lem.
• Polat, M. M., Kaya, N., Koyuncu, M., Özcan, A. (2008). 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Samer Abdoulbaset Ebrahem, Fouad Mohammad al-Ghandour, Sayfadden Abdoulazez. (2007). Watan Mesr alMakan wa al-Zaman, al-fasl al-derâse al-awwal, al-Kahera:Wuzarat al-Tarbeyya wa al-Ta’lem.
• Samer Abdoulbaset Ebrahem, Fouad Mohammad al-Ghandour, Sayfadden Abdoulazez. (2007). Watan Mesr alMakan wa al-Zaman, al-fasl al-derâse al-sane, al-Kahera:Wuzarat al-Tarbeyya wa al-Ta’lem.
• Oktay, A. (2011). Eğitimin temel kavramları ve eğitim düşüncesinin tarihsel gelişimi. Eğitim bilimine giriş içinde. (ed. Ayla Oktay). Ankara: Pegem Akademi Yayınları (s. 1-24.)
• Özkazanç, A. (2009). Toplumsal vatandaşlık ve neoliberalizm sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64(1), 247-264.
• Polat, M. M., Kaya, N., Koyuncu, M., Özcan, A. (2008). Millî Eğitim Bakanlığı, 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı, İstanbul.
• Sarıcan, E. (2006). 1998 ile 2004 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının vatandaşlık değerleri açısından karşılaştırılması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıipek. D. B. (2006). Sosyal vatandaşlık ve günümüzde yaşadığı dönüşüm. aktif vatandaşlık. (sosyal politika açısından bir değerlendirme), Çalışma ve Toplum, 2(9), 67-95.
• Türkoğlu, A. (1984). Türkiye ve Fransa’da lise programlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Ankara: AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Ültanır, G. (2000). Karşılaştırmalı eğitim bilimi. Tekağaç Eylül Kitap ve Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.