Yenilenebilir Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2024, , 425 - 433, 23.06.2024

Sidar Atalay Şimşek

https://doi.org/10.30586/pek.1418987

Öz

Öz: Ekonomik büyümenin ham maddelerinden biri olan enerji, sürdürülebilir büyüme hedefinin sağlanması noktasında dikkate alınması gereken bir konu olmuştur. Ekonomik büyüme gerçekleştirilirken ekolojik çevreye verilen zararın en aza indirilmesi önem arz etmektedir. Bu sebeple sürdürülebilir büyüme için yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanımına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada Türkiye’de 1995-2018 yılları arasında yenilenebilir enerji tüketimi ile büyüme arasındaki nedensellik analizi incelenmiştir. Çalışmada ilk olarak serilerin durağanlığını test etmek amacıyla bütün değişkenlere ait birim kök sınaması yapılmıştır. Optimal gecikme uzunluğunu belirlemek için bilgi kriteri kullanılmıştır. Vector AutoRegresif (VAR) modelinin kullanılıp kullanılmayacağı varsayım testleri uygulanmıştır. Bu çerçevede ilk varsayım olan otokorelasyon sorununun olmamasının tespiti için Otokorelasyon LM testi uygulanmıştır. İkinci varsayım olan değişen varyansın olmamasının analizi için White Heteroskedasticity testi kullanılmıştır. Varsayım testleri için son olarak parametre istikrar testi AR Roots testi ile sınanmıştır. VAR Granger Nedensellik testiyle de analize konu olan değişkenler arasındaki nedensellik sınaması yapılmıştır. VAR Granger Nedensellik testiyle, kısa dönemde, yenilenebilir enerji tüketiminden ekonomik büyümeye doğru tek yönlü bir nedensellik tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda Türkiye’de 1995-2018 yılları arasında büyüme hipotezinin geçerliliği söz konusudur. Dolayısıyla Türkiye’de geleneksel enerji kaynaklarının yenilenebilir enerji kaynaklarıyla değiştirilmesine yönelik politikaların desteklenmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Ekonomik Büyüme, Nedensellik Testi, Türkiye

Causal Relationship Between Renewable Energy Consumption and Economic Growth: The Case of Turkey

Öz

Energy, one of the raw materials of economic growth, has become an issue that needs to be taken into consideration in achieving the sustainable growth target. It is important to minimize the damage to the ecological environment while achieving economic growth. For this reason, effective and efficient use of renewable energy resources is needed for sustainable growth. In this study, the causality analysis between renewable energy consumption and growth in Turkey between 1995 and 2018 was examined. In this study, firstly, unit root tests were performed for all variables to test the stationarity of the series. Information criterion was used to determine the optimal delay length. Hypothesis tests were applied whether the Vector AutoRegressive (VAR) model would be used or not. In this context, the Autocorrelation LM test was applied to determine the absence of the autocorrelation problem, which is the first assumption. White Heteroskedasticity test was used to analyze the second assumption, which is the absence of heteroskedasticity. For assumption tests, finally the parameter stability test was tested with the AR Roots test. Causality testing between the variables subject to analysis was also carried out with the VAR Granger Causality test. With the VAR Granger Causality test, a unidirectional causality from renewable energy consumption to economic growth was detected in the short term. As a result of the findings, the validity of the growth hypothesis in Turkey between 1995 and 2018 is in question. Therefore, it is important to support policies to replace traditional energy sources with renewable energy sources in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Energy, Economic Growth, Causality Test, Türkiye

Kaynakça

• Akpolat, A. G. ve Altıntaş, N. (2013). Enerji Tüketimi ile Reel GSYİH Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: 1961-2010 Dönemi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 8(2), 115-127. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/beyder/issue/3471/47219
• Alper , A., ve Oguz, O. (2016). The role of renewable energy consumption in economic growth: Evidence from asymmetric causality. Renewable and Sustainable Energy Reviews(60), 953–959.
• Alper, F. Ö. (2018). Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: 1990-2017 Türkiye Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2) , 223-242 . DOI: 10.18074/ckuiibfd.466782
• Altıner, A. (2019). MINT Ülkelerinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2) , 369-378 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/47286/454031
• Akay, E. Ç., Abdieva, R., ve Oskonbaeva, Z. (2015). Yenilenebilir enerji tüketimi, iktisadi büyüme ve karbondioksit emisyonu arasındaki nedensel ilişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri örneği. In International Conference on Eurasian Economies. Çevre ve Enerji (Vol. 628, p. 636).
• Ataş , H., ve Güler, H. (2020). Türkiye’nin Doğal Gaz, Petrol Ve Kömür Tüketiminin Büyümeye Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3), 524-539.
• Aydın, M. (2018). Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Düşük Ve Orta Gelirli Ülkeler Örneği. Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(1), 1-15.
• Bayraç, N. H., ve Doğan, E. (2015). Türkiye’de Enerji Tüketiminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Markov Switching Yaklaşimi.
• Bekar, N. (2020). Yenilenebilir Enerji Kaynaklari Açisindan Türkiye’nin Enerji Jeopolitiği. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 3(1), 37-54.
• Bulut, U. ve Muratoğlu, G. (2018), Renewable Energy in Turkey: Great Potential, Low but Increasing Utilization, and an Empirical Analysis on Renewable Energy-growth Nexus, Energy Policy, 123, 240-250.
• Bozkurt, A. (2008). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarinin Enerji Verimliliği Açisindan Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çapik , M., Yılmaz , A., ve Çavuşoğlu, İ. (2012). (2012). Present situation and potential role of renewable energy in Turkey,. Renewable Energy 46, 1-13.
• Çetin, M. ve Rahmani, A. (2020). Türkiye Ekonomisinde Yapısal Kırılmalar, Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme (1970-2016). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• Demirgil, B., ve Birol, Y. E. Yenilenebilir Enerji Tüketimi Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye İçin Bir Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 68-83.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with A Unit Root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072.
• Doğan, E. (2015). The Relationship Between Economic Growth and Electricity Consumption From Renewable And Non-Renewable Sources: A Study Of Turkey. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 534-546.
• Ersoy, A. (2010). Ekonomik Büyüme Bağlamında Enerji Tüketimi. Akademik Bakış Dergisi, (20), 2-11.
• Granger, C. W. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 37(3), 424-438.
• Kahiaa , M., Ben Aïssaa, M., ve Lanou, C. (2017). Renewable and non-renewable energy use - economic growth nexus: The case of MENA Net Oil Importing Countries. Renewable and Sustainable Energy Reviews(171), 127-140.
• Karhan, G. (2019). Does renewable energy increase growth?: evidence from EU-19 countries. International Journal of Energy Economics and Policy, 9(2), 341-346.
• Kılıç, F. (2011). Türkiyede'ki Yenilenebilir Enerjilerdeki Mevcut Durum ve Teşviklerdeki Son gelişmeler. Makine ve Mühendisler Odası Degisi, 52(614), 103-115.
• Kızılkaya, O. (2018). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Büyüme İlişkisi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 59-72.
• Kizilkaya, F., ve Dag, M. (2019). Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme: NIC Ülkeleri için Ekonometrik Bir Analiz. Business and Economics Research Journal, 10, 587-596.
• Pata, U.K. (2016). Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ile Ekonomik Büyüme İlişkisi (1972-2011). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Saidi , K., Rahman , M., ve Amamri, M. (2017). The causal nexus between economic growth and energy consumption: New evidence from global panel of 53 countries. Sustainable Cities and Society, (33), 45–56.
• Salim, R., Kamrul, H., ve Shafiei, S. (2014). Renewable and non-renewable energy consumption and economic activities: Further evidence from OECD countries. Energy Economcs, 44, 350-360.
• Sertkaya, B., Baş, S. (2020). Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Önemi: Türkiye ve Azerbaycan’ın Dış Ticaret Yapısına Yönelik Karşılaştırmalı Bir Analiz, Congress on Scientific Researches and Recent Trends-7 December 6-9, Baku Euroasian University, Azerbaijan Book of Full Texts, Volume-3.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1), 225-250.