The Liquidation of Small Producers in Agriculture in EU Accession Negotiations

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 126 - 148, 29.03.2024

Akif Dincer , Bahadır Aydın

https://doi.org/10.30586/pek.1381620

Öz

The Common Agricultural Policy, which was established at a time when the EU was experiencing food insufficiency, achieved a significant success by enabling member states to create a self-sufficient agricultural structure. This success story based on small producers has been reshaped in line with the neoliberal paradigm and agriculture has been placed on capitalist foundations. The Community, which reshaped its agricultural policy from small producers to corporations, has prioritized the needs of society by reforming the environment, quality, animal and plant health, food safety and food safety issues by prioritizing rural development in the new conditions.
These changes in the agricultural policies of the Community were influential in shaping Turkey's agricultural policies and the agricultural structure was largely transformed under the name of harmonization with the CAP. The new policies adopted with the abandonment of national agricultural policies targeted small producers in agriculture and created pressure for the corporatization of agriculture. The imposing policies towards the agricultural sector, which started in the 1980s, were put on solid foundations with the acceleration of legal processes after 2005. In the process of EU accession negotiations, agricultural and seed laws and contracted production mechanisms have driven small producers away from agriculture and put rural areas under the control of corporations. Most of the remaining producers are forced to engage in contracted production with companies through regulations (contracted production, agricultural production) put into force in 2023 or are forced to become dependent on companies. This study examines the transformation in Turkish agriculture with the EU and examines the effects of these mechanisms imposed towards capitalism/corporatization in agriculture on agricultural structures.

Anahtar Kelimeler

Small Producers, Common Agricultural Policy, Agricultural Policy, Agricultural Structures

AB'ye Üyelik Müzakerelerinde Küçük Üreticiliğin Tasfiyesi

Öz

AB’nin gıda yetersizliği yaşadığı bir dönemde oluşturduğu Ortak Tarım Politikası (OTP), üye ülkelerin kendine yeterli bir tarımsal yapı oluşturmasını sağlayarak önemli bir başarı sağlamıştır. Küçük üreticiliğe dayalı bu başarı hikayesi, neoliberal paradigma doğrultusunda yeniden şekillendirilmiş ve tarımda kapitalist temeller üzerine oturtulmuştur. Tarım politikasını küçük üreticiden şirketlere doğru yeniden şekillendiren Topluluk, yeni koşullarda kırsal kalkınma başta olmak üzere çevre, kalite, hayvan ve bitki sağlığı, gıda güvenliği konularında reformlara yönelerek şirketlerin çıkarlarını ön plana almıştır. Topluluğun tarım politikalarındaki bu değişimler, Türkiye’nin tarım politikalarının şekillenmesinde etkili olmuş ve tarımsal yapı büyük ölçüde OTP’sına uyum adı altında dönüştürülmüştür. Ulusal tarım politikalarının terk edilmesiyle benimsenen yeni politikalar, tarımda küçük üreticiliği hedef alarak tarımın şirketleşmesi yönünde baskı oluşturmuştur. 1980’lerde başlayan tarım sektörüne yönelik dayatmacı politikalar, 2005 yılından sonra yasal süreçlerin daha hızlanmasıyla sağlam temellere oturtulmuştur. AB’ye tam üyelik müzakereleri sürecinde tarım ve tohumculuk kanunları ile sözleşmeli üretim mekanizmaları küçük üreticileri tarımdan uzaklaştırmış ve kırsal alanları şirketlerin denetime sokmuştur. Kalan üreticilerin çoğu ise, 2023 yılında yürürlüğe konulan yönetmeliklerle (sözleşmeli üretim, tarımsal üretim planlaması) şirketlerle sözleşmeli üretim yapmaları için zorlanılmakta ya da şirketlere bağımlı hale getirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışma, AB ile Türkiye tarımındaki dönüşümü ele alarak tarımda kapitalizm/şirketleşme olgusuna yönelik dayatılan bu mekanizmaların tarımsal yapılar üzerindeki etkilerini incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Küçük Üreticilik, Ortak Tarım Politikası, Tarım Politikası, Tarımsal Yapılar

Kaynakça

• AB Başkanlığı. (2023). Türkiye-AB İlişkilerinin Tarihçesi. (https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html. 20/09/2023 tarihinde erişim sağlandı).
• Acar, M; Aytüre, S. (2014). Dünyada ve Türkiye’de Tarım ve Tarım Politikalarının Geleceği. Bursa: Ekin Yayınevi
• Acar, M.; Bulut, E. (2011). AB Ortak Tarım Politikası Reformları Işığında Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikaları: Eleştirel Bir Yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-23. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/jiss/issue/25901/273021
• Aksoy, S. (1970). Tarım Hukuku. Ankara: Ankara Basım ve cilt evi.
• Arı, F.A. (2006). Türkiye’de Tarımın Ekonomideki Yeri ve Güncel Sorunlar, Çalışma ve Toplum Dergisi, 9, 61-81,
• Avrupa Komisyonu. (1998). Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesi Üzerine Komisyonun 1998 Düzenli Raporu.
• Avrupa Komisyonu. (1999). Türkiye’nin Katılım Yönünde İlerlemesine İlişkin Komisyonun 1999 Düzenli Raporu.
• Aydın, B. (2005). Ölçek Büyüklüğü, Toprak Parçalılığı ve Arazinin Tasarruf Şekline Göre Tarımsal İşletmelerin Analizi. Ankara: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası.
• Aydın, B. (2007). Tarımda Sözleşmeli Üretim Modeli. Ekonomik Yaklaşım, 18(65), 91- 105.
• Aydın,Z (2018). Çağdaş Tarım Sorunu. İmge Kitabevi Yayınları. Ankara
• Aysu, A. (2006). Avrupa Birliği ve Tarım. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Baş E. (2004). Avrupa Birliğinde Ortak Tarım Politikası Alanında 2003 ve 2004 Yıllarında Gerçekleştirilen Reformların Genişleme Süreci ve Türkiye’nin Adaylığı Göz Önüne Alınarak İncelenmesi. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği. Uzmanlık Tezi. Ankara
• Bayraç, N, Yenilmez F. (2005). Tarım Sektörünün Yapısal Analizi ve Avrupa Ortak Tarım Politikası. AB’ye Uyum Sürecinde Türkiye Tarımı İçinde. İ. Ülger, Kaya, (Der.) Demokrasi Platformu Üç Aylık Fikir- Kültür- Sanat ve Araştırma Dergisi, 91-130.
• Bor, Ö. (2014). Yeni Tarım Düzeni. Aysu A, Kayaoğlu S (der) . Köylülükten sonra Tarım: Osmanlıdan Günümüze Çiftçinin İlgası ve Şirketleşme içinde s: 82-122 Epos Yayınları. Ankara.
• Bredly, D.;, Christodoulou M.; Nganga, J.; Russ, A.; Bracken, J. (2022). The common agricultural policy at 60: A growing role and influence for the European Parliament. Brussel- European Union 2022. http://www.europarl.europa.eu/thinktank (DOI: 10.2861/004146).
• Commission Europen (2001). The Agricultural Situation in the European Union 1999 Report. Brussel- Lüxemburg. 2001
• Commission of the Europen Communities. (1979). The Agricultural Situation in the Community 1979 Repor Brussel- Lüxemburg. 1980.
• Communaute Economique Européenne Commıssıon. (1958). La situation de l'agriculture dans la Communauté. établi à l'intention des membres de l'Assemblée Parlementaire Européenne
• Değirmenci, S. (2019). Türkiye’de Tarım Kapitalistleşirken Talepler ve Yasalar. İstanbul. SAV
• Özkaya, T. (2015). Tohumda Tekelleşme ve Etkileri. N. Oral(der). içinde, Türkiye'de Tarımın Ekonomi Politiği 1923-2013 (s. 351-368). Ankara: Notabene & ZMO.
• Övgün B. (2010). Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerinde Bir Çıkmaz: Politika Transferi Açısından Tarım Sorunu. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 9(1), 91-109
• İKV. (2004) Avrupa Birliğiʹnin Ortak Tarım Politikası, İst.: İktisadi Kalkınma Vakfı.
• Kalkınma Bakanlığı. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Kalkınma Bakanlığı .(2014). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). Tarım Arazilerinin Sürdürülebilir Kullanımı Çalışma Grubu Raporu. Ankara. T.C Kalkınma Bakanlığı.
• Kazgan G. (1970). 100 Soruda Ortak Pazar ve Türkiye. Gerçek Yayın evi. İstanbul
• Keyder, Ç, Yenal Z. (2018). Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar Ve Köylülük. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Latruffe,L, Mouël C. (2006). Review of policies affecting farmland mobility in France. [Research Report] JADE#38191, Organisation for Economic Cooperation and Development. 2006, 22 p. ffhal02283460f.
• Lefebvre, M, Espinosa, M, Paloma, S. G. Paracchini, M, Piorr, A, Zasada I. (2015). Agricultural landscapes as multi-scale public good and the role of the Common Agricultural Policy. Journal of Environmental Planning and Management, 58(12), 2088-2112. ff10.1080/09640568.2014.891975ff. ffhal-01416131v2
• Minibaş T. (2006). Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye Tarımı. İnönü Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 107-117,
• Rehber E. (2013). Tarım ekonomisi.Ekin Basım ve Dağıtım. Bursa
• Şahinöz, Ahmet. (2014), Küresel Ekonomiden Küresel Tarım Politikalarına Uluslararası Aktörler: IMF, DB, DTÖ. Aysu A, Kayaoğlu S (der). Köylülükten sonra Tarım: Osmanlıdan Günümüze Çiftçinin İlgası ve Şirketleşme içinde s: 411-454. Ankara. Epos Yayınları.
• Tekelioğlu, Y. (1994). Türkiye ve Avrupa Topluluğunda Tarımsal Yapılar, Dönüşüm Eğilimleri ve Politikalar. Tarımsal Yapı "Dönüşüm ve Strateji Arayışları (98-105). Ankara: Ziraat Bankası Kültür Yayınları.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2019). Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) Verileri.
• T.C Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı. (2009). Türkiye-AB Tarım İlişkilerinde Dönüm Noktaları (1964–2009). Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2003). T.C. 2003 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, Ankara, 2003
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). T.C. 2001 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, Ankara, 2001
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2001). 2001 Yılı AB Müktesebatının Üstlenmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. (2003).2003 Yılı AB Müktesebatının Üstlenmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı.
• TCMB .(2001). Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı. Ankara: Merkez Bankası.
• Teoman, Ö. ve Tartıcı, N.B. (2012). Türkiye Tarımında Sözleşmeli Üreticilik Kapitalist Dönüşümde Bir Halka Olabilir mi? H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 2, 2012, s. 163-184.
• Ulukan, U. (2009). Türkiye Tarımında Yapısal Dönüşüm ve Sözleşmeli Çiftçilik: Bursa Örneği. Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Uzunoğlu, S.; Alkin. K.; Gürlesel, F.; Civelek, U. (2000). Tarım Kesiminde Yeniden Yapılanma. Yeni Destekleme Politikaları ve Ürün Borsalarının Organizasyonu. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası. Yayın no: 2000-52
• Resmi Gazete. (Sayı: 24461). 12/07/2001 tarih ve 2001/2707 karar sayılı “Tarım Reformu Uygulama Projesi Faaliyetlerinin Finansmanı için Dünya Bankasından sağlanan 600 Milyon ABD Doları Tutarındaki Krediye İlişkin İkraz anlaşması ile Ek Mektupların Onaylanması Hakkında Karar”
• Resmi Gazete.(sayı: 32309). 14/09/2023 “Tarımsal Üretimin Planlaması Hakkında Yönetmelik”.
• Resmi Gazete. (sayı: 32310). 15/092023 “Sözleşmeli Üretimin Usül ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik”.
• Resmi Gazete. (sayı: 26858). 28/04/2008 “Sözleşmeli Üretim ile İlgili Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”.
• Varol, S. (2003). Dünden Bugüne Ortak Tarım Politikası ve AB Tarımının Yönetim Yapısı. TMMOB Ziraat Odası (der). AB Genişleme Sürecinde Türkiye, “Tarımsal ve Kırsal Politikalar” Sempozyumu. Ankara: Kozan Ofset.