BİST-100 Fiyat Hareketlerindeki Yumuşak Geçiş Sürecinin Fourier KPSS Durağanlık Analizi ile Sınanması

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 52 - 66, 29.03.2024

Gönül Yüce Akıncı Merter Akıncı Ömer Yılmaz

https://doi.org/10.30586/pek.1415214

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, Borsa İstanbul (BİST-100) fiyat hareketlerindeki yumuşak geçiş sürecinin, fiyat hareketlerindeki sürdürülebilirliğin ve Etkin Piyasa Hipotezi’nin geçerliliğinin 1986:02-2023:11 dönemi itibariyle Fourier KPSS durağanlık analizi kullanılarak incelenmesidir. Bu amaç dahilinde öncelikle dikkate alınan değişken ADF, PP ve KPPS gibi geleneksel ve doğrusal durağanlık testlerine tabi tabi tutulmuş ve analiz bulguları BİST-100 değişkeninin seviye değerinde durağan olmadığını, belirli zaman dilimi içerisinde seride meydana gelen şokların süreklilik gösterdiğini ve serinin ortalama değerine yakınsayamadığını göstermiştir. Ardından BİST-100 fiyat hareketlerinin yumuşak geçiş süreci ve piyasanın etkinlik yapısı yapısal kırılmalara izin veren ve doğrusal olmayan durağanlık testi olan FKPSS analizi ile sınanmıştır. FKPSS analiz sonuçları BİST-100 fiyatlarının seviye düzeyinde durağan olduğunu, yapısal değişimlerin yumuşak geçiş süreçleriyle kendini gösterdiğini ve değişkende meydana gelen yapısal şokların uzun dönemli ortalama değerine yakınsama eğiliminde olduğunu, bir diğer ifadeyle BİST-100 fiyat şoklarının kalıcı olmaktan ziyade geçici olduğunu ön plana çıkarmıştır. Bu sonuç, ilgili dönemde piyasanın etkin olmadığını ve zayıf formda etkin piyasa hipotezinin reddedildiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Etkin Piyasa Hipotezi, Fourier Durağanlık Analizi, Borsa İstanbul

Etik Beyan

Bu çalışma, etik beyanı gerektiren bir çalışma mahiyetinde değildir.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Teşekkür

Yoktur

Testing the Smooth Transition Process in BIST-100 Price Movements using Fourier KPSS Stationarity Analysis

Öz

The main objective of this study is to examine the smooth transition process in Borsa Istanbul (BIST-100) price movements, the sustainability of price movements and the validity of the Efficient Market Hypothesis by using Fourier KPSS stationarity analysis for the period 1986:02-2023:11. For this purpose, firstly, the variable considered is subjected to conventional and linear stationarity tests such as ADF, PP and KPPS and the findings of the analyses show that the BIST-100 variable is not stationary at its level value, the shocks occurring in the series within a certain time period are persistent and the series cannot converge to its mean value. Then, the smooth transition process of BIST-100 price movements and the efficiency structure of the market are tested using FKPSS analysis, which is a non-linear stationarity test that allows structural breaks. The results of the FKPSS analysis reveal that BIST-100 prices are stationary at the level, structural changes are manifested by smooth transition processes and structural shocks in the variable tend to converge to the long-run average value, in other words, BIST-100 price shocks are temporary rather than permanent. This result shows that the market is not efficient in the relevant period and the weak efficient market hypothesis is rejected.

Anahtar Kelimeler

Efficient Market Hypothesis, Fourier Stationarity Analysis, Borsa Istanbul

Kaynakça

• Altunöz, U. (2016). Borsa İstanbul’da Zayıf Formda Etkin Piyasa Hipotezinin Testi: Bankacılık Sektörü Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1619-1625.
• Altuntaş, M., Kılıç, E., Pazarcı, Ş. ve Umut, A. (2022). Borsa İstanbul Alt Endekslerinde Etkin Piyasa Hipotezinin Test Edilmesi: Fourier Kırılmalı ve Doğrusal Olmayan Birim Kök Testlerinden Kanıtlar. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 7(1), 169-185.
• Becker, R., Enders, W. and Lee, J. (2006). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Broock, W. A., Scheinkman, J. A., Dechert, W. D. and Lebaron, B. (1996). A Test for Independence Based on the Correlation Dimension. Econometric Review, 15(3), 197-235.
• Campanella, F., Mustilli, M. and Di Angelo, E. (2016). Efficient Market Hypothesis and Fundamental Analysis: An Empirical Test in the European Securities Market. Review of Economics & Finance, 6, 27-42.
• De Bondt, W. F. M. and Thaler, R. (1985). Does the Stock Market Overreact? The Journal of Finance, 40(3), 793-805.
• Eyüboğlu, K. ve Eyüboğlu, S. (2020). Borsa İstanbul Sektör Endekslerinin Etkinliğinin Fourier Birim Kök Testleri İle Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 29, 23-44.
• Fama, E. F. (1965). Random Walks in Stock Market Prices. Financial Analysts Journal, 21(5), 55-59.
• Fischer, M. M. and Koller, W. (2001). Testing for Non-Linear Dependence in Univariate Time Series: Am Empirical Investigation of the Austrian Unemployment Rate. 41st Congress of the European Regional Science Association, 29 August-1 September, Zagreb-Croatia.
• Harvey, D. I. and Mills, T. C. (2002). Unit Roots and Double Smooth Transitions. Journal of Applied Statistics, 29(5), 675-683.
• Hepsağ, A. ve Yaşar Akçalı, B. (2015). Zayıf Formda Piyasa Etkinliğinin Asimetrik Doğrusal Olmayan Birim Kök Testi ile Analizi: G-7 ve E-7 Ülkeleri Örneği. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 9(2), 73-90.
• Hepsağ, A. (2022). Ekonometrik Zaman Serileri Analizlerinde Güncel Yöntemler (WinRATS Uygulamalı). İstanbul: DER Yayınevi.
• Karademir, F. ve Evci, S. (2020). Borsa İstanbul’da Zayıf Formda Piyasa Etkinliğinin Test Edilmesi: Sektörel Çerçevede Bir Analiz. Business & Management Studies: An International Journal, 8(1), 82-100.
• Karakaya-Tutar, N. ve Dalgar, H. (2023). Etkin Piyasa Hipotezinin İncelenmesi: G-20 Ülkelerinden Kanıtlar. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 9(62), 2542-2551.
• Küçükkaplan, İ., Kılıç, E., Pazarcı, Ş. ve Kar, A. (2023). G-8 Ülkelerinde Etkin Piyasa Hipotezinin Test Edilmesi: Fourier Kırılmalı Birim Kök Testlerinden Yeni Kanıtlar. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 10(1), 1-18.
• Lean, H. H. and Smyth, R. (2015). Testing for Weak-Form Efficiency of Crude Palm Oil Spot and Future Markets: New Evidence from a GARCH Unit Root Test with Multiple Structural Breaks. Applied Economics, 47(16), 1710-1721.
• Leybourne, S., Newbold, P. and Vougas, D. (1998). Unit Roots and Smooth Transitions. Journal of Time Series Analysis, 19(1), 83-97.
• Reportlinker (2023). Worldwide Monetary Systems Overview: Projections for 2023. Erişim adresi: https://www.reportlinker.com/p06277918/Financial-Services-Global-Market-Report.html
• Salisu, A. A., Ndako, U. B., Oloko, T. F. and Akanni, L. O. (2016). Unit Root Modeling for Trending Stock Market Series. Borsa İstanbul Review, 16(2), 82-91.
• Sewell, M. (2012). The Efficient Market Hypothesis: Empiricial Evidence. International Journal of Statistics and Probability, 1(2), 164-178.
• Sezgin-Alp, Ö. ve Kırkbeşoğlu, E. (2015). Sigorta Endeksi Getirisinin Doğrusal Olmayan Yapısı. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 245-260.
• Statista (2023). Digital Payments – Worldwide. Erişim adresi: https://www.statista.com/outlook/dmo/fintech/digital-payments/worldwide
• Taş, O. ve Tokmakçıoğlu, K. (2010). Efficient Market Hypothesis and Comovement among Emerging Markets. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 286-301.
• Tuna, G. ve Öztürk, M. (2016). Piyasa Etkinliğinin Yapısal Kırılmalı Birim Kök Testleri ile İncelenmesi: Türkiye Pay Senedi Piyasası Uygulaması. Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, ICAFR16 Özel Sayısı, 548-559.
• World Bank (2023). World Development Indicators. Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
• Yücel, Ö. (2016). Finansal Piyasa Etkinliği: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama. International Review of Economics and Management, 4(3), 107-123.