Evaluation Of Financial Performance Of Tourism Enterprises Traded In Stock Exchange Istanbul By Topsis and Vikor Methods

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 725 - 740, 29.09.2024

Yunus Emre Kahraman , Yilmaz Çalışkan

https://doi.org/10.30586/pek.1499230

Öz

This study presents a detailed analysis using TOPSIS and VIKOR methods to objectively evaluate the financial performance of 12 companies in the tourism sector traded on Borsa Istanbul in 2023. The research includes the findings obtained as a result of the evaluations of the companies based on basic financial indicators such as liquidity, profitability and productivity. The analysis using the TOPSIS method reveals that Büyük Şefler Gıda has the best financial performance in the tourism sector. This result indicates that the company has achieved the best cost efficiency and the highest revenue growth in general. On the other hand, Petrokent Turizm was identified as the lowest performing company, indicating that the company's financial statements are weak compared to others. Using the VIKOR method, Flap Congress and Altınyunus Çeşme stand out and exhibit a more competitive financial performance compared to other companies in the sector. On the other hand, Petrokent Turizm was again found to have the lowest performance. These analyzes provide important guidance for investors to make more informed investment decisions among companies in the tourism sector. In conclusion, this study makes an important contribution to analyze the financial health of companies in the tourism sector in depth and provide guidance to investors. Future research may allow for more comprehensive and detailed analyses by integrating different methods and criteria, which may increase knowledge on financial markets and lead to more robust investment decisions.

Anahtar Kelimeler

Borsa Istanbul, Tourism Companies, Financial Performance, Financial Markets and Institutions

Borsa İstanbul'da İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının TOPSIS ve VIKOR Metoduyla Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışma, Borsa İstanbul'da işlem gören turizm sektöründeki 12 şirketin 2023 yılı finansal performanslarını objektif bir şekilde değerlendirmek amacıyla TOPSIS ve VIKOR yöntemlerini kullanarak detaylı bir analiz sunmaktadır. Araştırma, şirketlerin likidite, kârlılık ve verimlilik gibi temel finansal göstergeler üzerinden yapılan değerlendirmeler neticesinde elde edilen bulguları içermektedir. TOPSIS yöntemiyle yapılan analizde, Büyük Şefler Gıda'nın turizm sektöründe en iyi finansal performansa sahip olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, şirketin genel olarak en iyi maliyet etkinliği ve en yüksek gelir artışını sağladığını göstermektedir. Diğer yandan, Petrokent Turizm en düşük performansı gösteren şirket olarak belirlenmiştir, bu da şirketin mali tablolarının diğerleriyle kıyaslandığında zayıf olduğuna işaret etmektedir. VIKOR yöntemiyle yapılan değerlendirmede ise, Flap Kongre ve Altınyunus Çeşme'nin öne çıktığı ve sektördeki diğer şirketlere göre daha rekabetçi bir finansal performans sergilediği görülmüştür. Öte yandan, Petrokent Turizm'in yine en düşük performansı sergilediği tespit edilmiştir. Bu analizler, yatırımcılara turizm sektöründeki şirketler arasında daha bilinçli yatırım kararları alabilmeleri için önemli bir yol göstericidir. Sonuç olarak, bu çalışma turizm sektöründeki şirketlerin finansal sağlığını derinlemesine analiz etmekte ve yatırımcılara rehberlik etmek amacıyla önemli bir katkı sunmaktadır. Gelecekte yapılacak araştırmalar, farklı yöntemlerin ve kriterlerin entegrasyonuyla daha kapsamlı ve detaylı analizlerin yapılmasına olanak tanıyabilir, bu da finansal piyasalar üzerindeki bilgi birikimini artırabilir ve daha sağlam yatırım kararları alınmasını sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Borsa İstanbul, Turizm Şirketleri, Finansal Performans, Finansal Piyasa ve Kurumlar

Kaynakça

• Abay, R. (2013). Markowitz Karesel Programlama İle Portföy Seçimi: İMKB 30 Endeksinde Riskli Portföylerin Seçimi. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi, 22(2), 175-194.
• Ahmad, S. Z. (2015). Entrepreneurship İn The Small And Medium-Sized Hotel Sector. Current Issues in Tourism, 18(4), 328–349.
• Akay, D., T. Çetinyokuş ve M. Dağdeviren. (2002). Portföy Seçimi Problemi İçin KDS/GA Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 17(4), 125-138.
• Akyüz, G. (2012). Bulanık VIKOR Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 196-215.
• Amile, M., M. Sedaghat and M. Poorhosein. (2013). Performance Evaluation of Banks using Fuzzy AHP and TOPSIS, Case study: State-owned Banks, Partially Private and Private Banks in Iran. Caspian Journal of Applied Sciences Research, 2(3), 128-138.
• Ashraf, S., N. Rehman, M. Naeem, S. Gul, B. Batool and S. Zaland. (2023). Decision-Making Techniques Based on q-Rung Orthopair Probabilistic Hesitant Fuzzy Information: Application in Supply Chain Financing. Hindawi Complexity, 2023, 1-19.
• Aydın, M., S. Avcı ve Z. Aladağ. (2021). Futbolcu Performanslarının VIKOR Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 24-29.
• Bağcı, H. (2020). Euronext Borsalarının Sermaye Piyasası Araçlarına Göre Borsa Performansının Analizi: VIKOR Yöntemi Uygulaması. Maliye Ve Finans Yazıları(113), 75-98. https://doi.org/10.33203/mfy.568169
• Beheshtinia, M.A. and S. Omidi. (2017). A hybrid MCDM approach for performance evaluation in the banking industry. Kybernetes, 46(8),1386-1407.
• Bengül, G. N. (2018). TOPSIS ve VIKOR Karar Verme Yöntemlerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir Uygulama: Bartın Devlet Hastanesi Örneği. Bartın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
• Bostan, F. (2021). Türk Bankacılık Sektöründe Katılım Bankalarının Finansal Performans Analizi: ENTROPİ, VİKOR VE TOPSİS Yöntemleriyle Bir Uygulama. Gümüşhane Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gümüşhane.
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). AB Ülkelerinde Bütünleşik Entropi Ağırlık-TOPSIS Yöntemleriyle ARGE Performanslarının Ölçülmesi. Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXII (1): 77-95
• Carmichael, B. A. and A. Morrison. (2011). Tourism Entrepreneurship Research. Tourism Planning & Development, 8(2), 115–119.
• Chang, J. (2011). Introduction: Entrepreneurship in Tourism and Hospitality: The Role of SMEs. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 16(5), 467–469.
• Chen, S. and S. J. Brown. (1983). Estimation Risk and Simple Rules for Optimal Portfolio Selection. The Journal of Finance, 38 (4), 1087-1093.
• Dedania, H. V., V. R. Şah and R. C. Saghvi. (2015). Portfolio Management: Stock Ranking by Multiple Attribute Decision Making Methods. Technology and Investment, 6(4). 141-150.
• Dinçer, H. and S. Yüksel. (2019). An İntegrated Stochastic Fuzzy MCDM Approach To The Balanced Scorecard-Based Service Evaluation. Mathematics and Computers in Simulation, 166, 93-112.
• Dinçer, H., S. Yüksel ve L. Martinez. (2020). A Comparative Analysis of Incremental and Disruptive Innovation Policies in the European Banking Sector with Hybrid Interval Type-2 Fuzzy Decision-Making Models. Int. J. Fuzzy Syst., 22(4):1158–1176.
• Ertuğrul, İ. ve N. Karakaşoğlu. (2008). Banka Şube Performanslarının VİKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, YA/EM 2008 Özel Sayısı, 20(1), 19-28.
• Ertuna, İ. Ö. (1991). Yatırım ve Portföy Analizi ( Bilgisayar Uygulama Örnekleriyle). İstanbul: Boğaziçi Universitesi Yayınevi.
• Farrokh, M., H. Heydari and H. Janani. (2016). Two Comparative MCDM Approaches For Evaluating The Financial Performance of Iranian Basic Metals Companies. Iranian Jorunal of Management Studies (IJMS), 9 (2), 359-382.
• Gómez, L.M., Bayo, J., García, C.M., Angosto, J. (2009). Decision Support In Disinfection Technologies For Treated Wastewater Reuse. Journal of Cleaner Production, 17(16), 1504-1511.
• Hacioğlu, U. ve H. Dinçer. (2015). A Comparative Performance Evaluation on Bipolar Risks in Emerging Capital Markets Using Fuzzy AHP-TOPSIS and VIKOR Approaches. Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 26(2), 118–129.
• Hallak, R. G. Assaker and C. Lee. (2014). Tourism Entrepreneurship Performance: The 850 Effects of Place Identity, Self-Efficacy, and Gender. Journal of Travel Research, 54(1), 36–51.
• Jing, D., M, Imeni, S. A. Edalatpanah, A. Alburaikan and H. A. E. Khalifa. (2023). Optimal Selection of Stock Portfolios Using Multi-Criteria Decision-Making Methods. Mathematics, 11 (2), 415, 1-21.
• KAP (Kamu Aydınlatma Formu) www.kap.gov.tr (Erişim Tarihi: 02.01.2024)
• Kallmuenzer, A.and M. Peters. (2018). Entrepreneurial Behaviour, Firm Size And Financial Performance: The Case Of Rural Tourism Family Firms. Tourism Recreation Research, 43(1), 2–14.
• Kallmuenzer, A., K. S., Peters, M., Steiner, J.and C. F. Cheng. (2019). Entrepreneurship İn Tourism Firms: A Mixed-Methods Analysis Of Performance Driver Configurations. Tourism Management, 74, 319-330.
• Karaatlı, M. (2016). Entropi-Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Bütünleşik Bir Yaklaşım: Turizm Sektöründe Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 63-77.
• Karakaş, A. ve A. Öztel. (2020). BİST’de Yer Alan Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarının ENTROPİ Tabanlı TOPSIS Yöntemi İle Belirlenmesi: Bir Python Uygulaması. Dicle Üniversity, Journal of Economics and Administrative Sciences, 10 (20), 543-562.
• Komppula, R. (2004). Success and Growth in Rural Tourism Micro-Businesses in Finland: Financial or Life-Style Objectives? In R. Thomas (Ed.), Small firms in tourism: International perspectives (pp. 115–130). Amsterdam/Boston: Elsevier.
• Kou, G., Ö. Olgu Akdeniz, H. Dinçer and S. Yüksel. (2021). Fintech İnvestments in European Banks: A Hybrid IT2 Fuzzy Multidimensional Decision-Making Approach. https://jfin-swufe.springeropen.com/articles/10.1186/s40854-021-00256-y. (Erişim tarihi: 01.06.2024).
• Legohérel, P. P. Callot, K. Gallopel, and M. Peters. (2004). Personality Characteristics, Attitude Toward Risk, and Decisional Orientation of the Small Business Entrepreneur: AStudy of Hospitality Managers. Journal of Hospitality & Tourism Research, 28(1), 109-120.
• Moghadam, M. R. S., R. Alibakshi and E. Halili. (2016). An Assessment of Selected Mutual Funds in Iran Stock Market Using a Combined Method of TOPSIS, VIKOR and Similarity-Based Approach. Financial Research Journal, 17(2) 259-282.
• Momeni, M., M. H. Maleki, M. A. Afshari, J. S. Moradi and J. Mohammadi. (2011). A Fuzzy MCDM Approach for Evaluating Listed Private Banks in Tehran Stock Exchange Based on Balanced Scorecard. International Journal of Business Administration, 2 (1), 80-97.
• Noyan, E. E. Gavcar ve C. T. Gavcar. (2018). Tüketicilerin Otel İşletmesi Tercihlerinin VIKOR Yöntemi ile Sıralanması. İZCEAS 2018 New Trends In Economics And Administrative Sciences. Detay Yayıncılık.
• Opricovic, S. and G. H. Tzeng. (2004), Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156, 445-455.
• Oral, N. (2015). Ticari Kredilerde Çok Kriterli Risk Analizi: Bir Kamu Bankasında Uygulama. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Orçun, Ç. ve B. S. Eren. (2017). TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Değerlendirmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 75, 139-154.
• Ömürbek, V. ve B. Kınay (2013). Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-163.
• Özçelik, Hakan ve B. Kandemir, (2015). BIST'de İşlem Gören Turizm İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi İle Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Balıkesir University Journal of Social Sciences Institute. 18(33), 97-114.
• Özdemir, M. ve G. B. Turna. (2020). Türkiye'deki Ticari Bankaların Web Sitesi Performansları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (64). 38-52.
• Palaniikumar, M., K. Arulmozhi and A. Iampan. (2022). Multi Criteria Group Decision Makıng Based On VIKOR and TOPSIS Methods For Fermatean Fuzzy Soft Wıth Aggregation Operators. ICIC Express Letters, 16 (10), 1129-1138.
• Raei, R. ve M. Jahromi. (2012). Portfolio Optimization Using A Hybrid Of Fuzzy ANP, VIKOR and TOPSIS. Management Science Letters, 2(7), 2473-2484.
• Sepyani, A., D. M. Zanjirani and A. Shekarchizadeh. (2013). A Mixed Method based on MADM and Genetic Algorithm for Selecting Optimum Portfolio of Stocks. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 3 (11), 453-468.
• Sharma, D. and P, Kumar. (2023). Prioritizing The Attributes Of Sustainable Banking Performance. International Journal of Productivity and Performance Management, https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/IJPPM-11-2022-0600/full/html. (Erişim tarihi: 31.05.2023).
• Shaverdi, M., M. Aksari and S. F. Tafti (2011). Combining Fuzzy MCDM with BSC Approach in Performance Evaluation of Iranian Private Banking Sector. Advances in Fuzzy Systems, 2011, 1-12.
• Singh S. and J. Gautan. (2014). The Single Index Model& The Construction of Optimal Protfoliı: A Case Of Banks Listed On NSE India. Risk Govarnance &Contrl: Financial Martkets&Institutions, 4(2), 110-115.
• Şahin, A. ve E. Bilgin Sarı. (2019). Entropi Tabanlı TOPSİS ve VİKOR Yöntemleriyle Bıst-İmalat İşletmelerinin Finansal ve Borsa Performanslarının Karşılaştırılması. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 12 (2), 255-270.
• Tari, F., S. H. Ghavami and M. Nobakht. (2020). Ranking of Banks in Terms of Providing Electronic Services Using Two Approaches TOPSIS and VIKOR. Journal of Industrial Strategic Management, 5 (1), 79-99.
• Tufan, C. ve Y. Kılıç. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Lojistik İşletmelerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Ve VIKOR Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 119-137.
• Uygurtürk, H. ve T. Korkmaz. (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 95-115.
• Uygurtürk, H. T. Korkmaz and Uygurtürk, H. (2013). Determination Of Financial Performances of Tourism Companies Traded At Istanbul Stock Exchange. Actual Problems of Economics, 9(147), 519-533.
• Wu, H. Y., G.H. Tzeng and Y. H. Chen. (2009). A fuzzy MCDM approach for evaluating banking performance based on Balanced Scorecard. Expert Systems with Applications, 36, 10135–10147.
• Yılmaz, Ö. ve E. Yakut. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35 (4), 1297-1321.