Fortune 500'de Yer Alan Lojistik Şirketinin MEREC Tabanlı AROMAN Yöntemiyle Finansal ve Çevresel Performansının Analizi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 709 - 724, 29.09.2024

Emre Kadir Özekenci

https://doi.org/10.30586/pek.1517266

Öz

Bu çalışma, Fortune 500 Türkiye listesinde yer alan bir lojistik şirketinin yıllar içindeki finansal ve çevresel performansını incelemeyi amaçlamaktadır. Mevcut çalışma, Türkiye'nin önde gelen lojistik şirketlerinden biri olan Ekol Lojistik kapsamında gerçekleştirilmiştir. Veriler, Fortune 500 Türkiye ve Ekol’ün Sürdürülebilirlik raporlarından elde edilmiştir. Bu çalışmada, kriterlerin etkilerinin kaldırılmasına dayalı yöntem (MEREC) ve iki aşamalı normalizasyonu hesaba katan alternatif sıralama yöntemi (AROMAN) entegre edilerek hibrit bir model uygulanmıştır. MEREC bulguları, finansal performansın değerlendirilmesinde net satış değişiminin en önemli kriter olduğunu, özkaynağın ise en az önemli kriter olduğunu göstermiştir. Ayrıca, çevresel performansın değerlendirilmesinde EURO 6 teknolojisine sahip araç sayısının en önemli kriter, su tüketiminin ise en az önemli kriter olduğu belirlenmiştir. AROMAN bulguları, Ekol'un 2020, 2021 ve 2022 yıllarında en üstün finansal sonuçlara ulaştığını ortaya koymuştur. Ayrıca, Ekol 2022 yılında dikkate değer çevresel performans elde etmiştir. Sonuçların geçerliliğini gözlemlemek için duyarlılık ve karşılaştırmalı analizler gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, Fortune 500, Ekol, MEREC, AROMAN

Financial and Environmental Performance Analysis of Logistics company on the Fortune 500 By MEREC-based AROMAN Methods

Öz

This study aims to examine the financial and environmental performance of a logistics company listed in the Fortune 500 Türkiye over the years. The current study is carried out within the scope of Ekol Logistics, one of Türkiye’s leading logistics companies. The data is obtained from the Fortune 500 Türkiye and Ekol’s Sustainability reports. In this study, a hybrid model integrating the method based on the removal effects of criteria (MEREC) and alternative ranking order method accounting for two-step normalization (AROMAN) method is employed. The MEREC findings showed that net sales change was the most significant criterion, while equity was the least significant criterion in the assessment of financial performance. Moreover, number of vehicles equipped with EURO 6 technology was the most significant criterion, while water consumption was the least significant criterion in the assessment of environmental performance. The AROMAN findings pointed out that Ekol's achieved the most outstanding financial results in the years 2020, 2021, and 2022. Additionally, Ekol achieved notable environmental performance in 2022. Moreover, sensitivity and comparative analysis are conducted to observe the validity of the results.

Anahtar Kelimeler

Logistics, Fortune 500, Ekol, MEREC, AROMAN

Kaynakça

• Acar, E., Kılıc, M., & Güner, M. (2015). Measurement of Sustainability Performance in Textile Industry by Using a Multi-Criteria Decision-Making Method. Textile and Apparel, 25(1), 3-9.
• Akdemir, D. M., & Şimşek, O. (2023). A Financial Performance Evaluation via Hybrid MCDM methods: A case of Amazon. com Inc. Istanbul Business Research, 52(1), 199-232.
• Aktas, N., & Demirel, N. (2021). A Hybrid Framework for Evaluating Corporate Sustainability Using Multi-Criteria Decision Making. Environment, Development and Sustainability, 23(10), 15591-15618.
• Alaca, D., & Ulutas, A. (2022). Bütünleşik Çok Kriterli Karar Verme Modeli ile Lojistik Firmalarının Performanslarının Ölçümü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 1027-1045.
• Arıkan Kargı, V. S. (2024). Evaluation of the Financial Performance of Electricity Generation Companies Using the Grey Relational Analysis Method. Omer Halisdemir Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2).
• Aydin, F., & Gümüs, B. (2022). Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision-Making Methods for the Assessment of Optimal SVC Location. Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences, 70(2).
• Bakır, M., & İnce, F. (2024). Havayolu İşletmelerinde Yolcu Memnuniyetinin LOPCOW-AROMAN Modeliyle Analizi: Star Alliance Stratejik Ortaklığı Uygulaması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (81), 168-189.
• Bošković, S., Švadlenka, L., Jovčić, S., Dobrodolac, M., Simić, V., & Bacanin, N. (2023). An Alternative Ranking Order Method Accounting for Two-Step Normalization (AROMAN)—A Case Study of the Electric Vehicle Selection Problem. IEEE Access, 11, 39496-39507.
• Cakır, S., & Percin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarinda Performans Ölçümü. Ege Akademik Bakis, 13(4), 449.
• Cevik Aka, D. (2021). Fortune 500 Türkiye Raporunda Açıklanan Otomotiv Firmalarının Performans Değerlendirilmesi. İzmir İktisat Dergisi, 36(4). 745-757
• Cınaroğlu, E. (2019). Fortune 500 Listesinde Yer Alan Otomotiv Sektörü Firmalarının SWARA Destekli COPRAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 593-611.
• Dobrodolac, M., Bošković, S., Jovčić, S., & Lazarević, D. (2024). Sustainable Delivery Model Selection Using AROMAN Approach. Decision Making Advances, 2(1), 73-82.
• Ekol. (2024a). Ekol’s Corporate Identity. Retrieved from: https://www.ekol.com/en/corporate/ (26.06.2024)
• Ekol. (2024b). Ekol’s Intermodal Transport Model Wins Sustainability Award. Retrieved from: https://www.ekol.com/tr/ekolun-intermodal-tasimacilik-modeli-surdurulebilirlik-odulu-aldi/ (27.06.2024)
• Ekol. (2024c). Entegre, Esnek, Etkin: Sürdürülebilirlik Raporu 2022. Retrieved from: https://www.ekol.com/tr/kurumsal/surdurulebilirlik/raporlar/ (07.06.2024)
• Erdoğan, H, H., & Kırbac, G. (2021). Financial Performance Measurement of Logistics Companies Based on Entropy and Waspas Methods, Journal of Business Research-Turk, 13(2), 1093-1106.
• Ersoy, N. (2017). Performance Measurement in Retail Industry by Using a Multi-Criteria Decision-Making Methods. Ege Academic Review, 17(4), 539-551.
• Ersoy, N. (2023). Applying An Integrated Data-Driven Weighting System – CoCoSo Approach for Financial Performance Evaluation of Fortune 500 Companies. E&M Economics and Management, 26(3), 92–108.
• Ersoy, N., & Taslak, S. (2023). Comparative Analysis of MCDM Methods for the Assessment of Corporate Sustainability Performance in Energy Sector. Ege Academic Review, 23(3), 341-362.
• Fortune 500. (2024). Fortune 500 Türkiye List. Retrieved from: https://www.fortuneturkey.com/fortune500 (07.06.2024)
• Handfield, R., Walton, S. V., Sroufe, R., & Melnyk, S. A. (2002). Applying Environmental Criteria to Supplier Assessment: A Study in the Application of the Analytical Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 141(1), 70-87.
• Isık, Ö. (2022). Gri entropi, FUCOM ve EDAS-M Yöntemleriyle Türk Lojistik Firmalarının Çok Kriterli Performans Analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 17(66), 472-489.
• Janmontree, J., & Zadek, H. (2020). Development of Sustainability Performance Measurement Framework for Measuring Complex Sustainability Impacts in the Manufacturing Industry. In Data Science in Maritime and City Logistics: Data-driven Solutions for Logistics and Sustainability. Proceedings of the Hamburg International Conference of Logistics (HICL), Vol. 30 (pp. 3-31). Berlin: epubli GmbH.
• Kahreman, Y. (2024). AB Ülkeleri İçin 2008 Krizi Sonrasi ESG Kapsamında Sürdürülebilir Kalkınma Performansının Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (43), 73-90.
• Kara, K., Yalçın, G. C., Acar, A. Z., Simic, V., Konya, S., & Pamucar, D. (2024a). The MEREC-AROMAN Method for Determining Sustainable Competitiveness Levels: A Case Study for Turkey. Socio-Economic Planning Sciences, 91, 101762.
• Kara, K., Yalçın, G. C., Simic, V., Yıldırım, A. T., Pamucar, D., & Siarry, P. (2024b). A Spherical Fuzzy-Based DIBR II-AROMAN Model for Sustainability Performance Benchmarking of Wind Energy Power Plants. Expert Systems with Applications, 124300.
• Keshavarz-Ghorabaee, M., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., & Antucheviciene, J. (2021). Determination of Objective Weights Using a New Method Based on the Removal Effects of Criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
• Kolak, O. I., & Feyzioglu, O. (2016). Sustainability Performance Evaluation of Transportation Networks Using MCDM Analysis. In Proceedings of the World Congress on Engineering (Vol. 1).
• Kumar, R., Dubey, R., Singh, S., Singh, S., Prakash, C., Nirsanametla, Y., ... & Chudy, R. (2021). Multiple-Criteria Decision-Making and Sensitivity Analysis for Selection of Materials for Knee Implant Femoral Component. Materials, 14(8), 2084.
• Lukić, R. (2023). Analysis of the Performance of the Serbian Economy Based on the MEREC-WASPAS Method. MARSONIA: Časopis za društvena i humanistička istraživanja, 2(1), 39-52.
• Özbek, A. (2018). Fortune 500 Listesinde Yer Alan Lojistik Firmalarin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 13-26.
• Özdağoğlu, A., Acar, E., Güner, M., & Çetmeli Bakadur, A. (2024). Applications of MCDM Methods for the Assessment of Sustainable Development: A Case Study of Fashion Textile Group. Management of Environmental Quality: An International Journal.
• Pavlovskaia, E. (2014). Sustainability Criteria: Their Indicators, Control, and Monitoring (With Examples from the Biofuel Sector). Environmental Sciences Europe, 26, 1-12.
• Raj, D., Maity, S. R., & Das, B. (2024). Optimization Of Process Parameters of Laser Cladding on AISI 410 Using MEREC Integrated MABAC Method. Arabian Journal for Science and Engineering, 49(8), 10725-10739.
• Shulla, K., & Leal-Filho, W. (2023). Achieving the UN Agenda 2030: Overall Actions for the Successful Implementation of the Sustainable Development Goals Before and After the 2030 Deadline. European Union Parliament.
• Topal, A. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Analizi ile Elektrik Üretim Şirketlerinin Finansal Performans Analizi: Entropi Tabanlı CoCoSo Yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546.
• Toslak, M., Aktürk, B., & Ulutas, A. (2022). MEREC ve WEDBA Yöntemleri İle Bir Lojistik Firmasının Yıllara Göre Performansının Değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• Tudose, M. B., Rusu, V. D., & Avasilcai, S. (2022). Financial Performance–Determinants and Interdependencies between Measurement Indicators. Business, Management and Economics Engineering, 20(1), 119-138.
• Ulutas, A. (2018). Entropi Tabanli Edas Yöntemi ile Lojistik Firmalarinin Performans Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23), 53-66.
• Ulutas, A., & Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV Yöntemleri ile Bir Kargo Firmasının 2011-2017 Yılları Sırasındaki Performansının Analiz Edilmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 223-230.
• Yürüyen, A. A., Ulutas, A., & Özdağoğlu, A. (2023). Lojistik Işletmelerinin Performansının Bir Hibrit ÇKKV Modeli ile Değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 11(3), 731-751.
• Zhang, X., Wang, C., Li, E., & Xu, C. (2014). Assessment Model of Ecoenvironmental Vulnerability Based on Improved Entropy Weight Method. The Scientific World Journal, 2014(1), 797814.