Vehbi Belda: Türkiye’de İktisadî Liberalizmin Alaylı Bir Temsilcisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 1379 - 1397, 23.12.2024

Mehmet Dinçaslan

https://doi.org/10.30586/pek.1539623

Öz

Vehbi Belda, Türk iktisat düşüncesinde bilinmeyen veya göz ardı edilen bir iktisatçıdır. Sayıca az eseri olmasına rağmen Wilhelm Röpke, John Maynard Keynes ve John Kenneth Galbraith’a ilişkin yaptığı karşılaştırmalı analizler dikkat çekicidir. Yine bu iktisatçıların görüşlerini değerlendirirken atıflarda bulunduğu diğer iktisatçılar ve yazarlar da Türk iktisat düşüncesine çeşitlilik katmaktadır. Bu açıdan çalışmanın birbirini tamamlayan iki amacı bulunmaktadır. Birincil amaç, Belda’nın iktisadî fikirlerinin envanterini çıkarmak ve Türk iktisat düşüncesindeki yerini tespit etmektir. Belda’nın tanıtılması ise makalenin ikincil amacını oluşturmaktadır. Türk iktisat düşüncesinde Belda konulu müstakil çalışmalar bulunmadığından, bu makale bir ilki temsil etmektedir. Bu yüzden çalışmanın esas kaynaklarını Belda’nın basılı eserleri oluşturmaktadır. Çalışmada Belda’nın Röpke-merkezli bir iktisadî liberalizm çizgisine yakın düştüğü kanaatine varılmıştır. Bu da Türk iktisat düşüncesinde Alman liberalizminin Röpke-Belda ilişkisi vasıtasıyla bir yayılma kanalı bulduğunu göstermektedir. Bununla birlikte Belda, konusuna göre Keynes’in ve Galbraith’ın da hakkını teslim eden bir yaklaşım sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Vehbi Belda, John Maynard Keynes, John Kenneth Galbraith, Wilhelm Röpke, Türk İktisat Düşüncesi, İktisadî Liberalizm

Vehbi Belda: A Lay Exponent of Economic Liberalism in Türkiye

Öz

Vehbi Belda is a virtually unknown or neglected economist in Turkish economic thought. Although his published works are limited, his comparative analyses of Wilhelm Röpke, John Maynard Keynes and John Kenneth Galbraith are remarkable. Moreover, while he reviews these economists' thesis, he addresses the other economists and writers. These efforts provide diversity to Turkish economic thought. In this respect, this paper has two complementary aims. The primary aim is to inventory Belda's economic ideas and to ascertain his position in Turkish economic thought. The introduction of Belda's biographical details is the secondary aim of the paper. Since no specific studies on Belda in Turkish economic thought exist, this article represents a first. Therefore, the primary sources of the survey are Belda's published works. In this paper, it was concluded that Belda adopted a Röpke-centered economic liberalism. This opinion shows that German liberalism found a diffusion channel in Turkish economic thought through the Röpke-Belda relationship. However, Belda also acknowledged some aspects of Keynes and Galbraith's thesis.

Anahtar Kelimeler

Vehbi Belda, John Maynard Keynes, John Kenneth Galbraith, Wilhelm Röpke, Turkish Economic Thought, Economic Liberalism

Kaynakça

• Ağır, S. ve Özveren, E. (2016). Türkiye’ye Özgü Bir Keynes Etkisi: Versay Sulhu’nun Netayic-i İktisadiyyesi içinde John Maynard Keynes… Yine, Yeniden (ss. 205-234). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arıkan, Z. (2012). Ubicini, Jean-Henri Abdolonyme (1818-1884) içinde TDV İslâm Ansiklopedisi 42. Cilt (ss. 32-33). İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
• Armand, L. and Rueff, J. (1963). Fransa’da İktisadî Gelişmeye Engel Olan Sebepler (Çev. Ö. Ozankaya). Ankara: Balkanoğlu Matbaacılık.
• Baltacıgil, A. (1980). Çevirenin Notu. Michael Stewart içinde Keynes Devrimi (s. 3). İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
• Baş-Dinar, G. (2016). Para Üzerine İnceleme’den Genel Teori’ye Keynes’in İstikrarsızlık Düşüncesinin Evrimi içinde John Maynard Keynes… Yine, Yeniden (ss. 115-143). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Belda, V. (1940). İngiltere ve Fransa ile Yaptığımız Malî Anlaşmalar Etrafında Bir Tetkik. Son Posta Gazetesi, 5.3.1940, ss. 6, 11.
• Belda, V. (1953). Bazı Avrupa Memleketlerinde İpotek Mukabili Krediler. Banka Dergisi, 1(5), ss. 46-47.
• Belda, V. (1968). Bir Asır. Cumhuriyet Gazetesi, 12.5.1968, ss. 1, 7.
• Belda, V. (1969). Röpke Keynes’e Karşı. İstanbul: Ar Matbaa İşleri.
• Belda, V. (1972). Milletlerin Yaşantısını Değiştiren İktisatçılar: Keynes – Galbraith – Marx – Falkowski ve Tarım Reformu – Röpke. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Bengül, N. (1953). Amerikan Kapitalizmi’nin Tahlili. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 8(1), ss. 237-255.
• Blair, A. (2006). Mansholt Plan in Companion to the European Union (pp. 230-231). London: Routledge.
• Bromfield, L. (1944). Amerikada İaşe Buhranı İddiaları (Çev. V. Belda). Cumhuriyet Gazetesi, 4.4.1944, s. 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1968). Bir Rica. 20.5.1968, s. 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1969). Röpke Keynes’e Karşı. 20.5.1969, s. 3.
• Cumhuriyet Gazetesi (1973). Milletlerin Yaşantısını Değiştiren İktisatçılar. 1.4.1973, s. 2.
• Cumhuriyet Gazetesi (1985). Vefat - Galatasaraylı Vehbi Belda. 1.2.1985, s. 6.
• Dehem, R. (2018). Rueff, Jacques (1896-1978) in The New Palgrave Dictonary of Economics 3rd Edition (pp. 11853-11854). London: Palgrave Macmillan.
• Ebüzziya, Z. ve Kozikoğlu, S. (1987). 1921-1933 Galatasaray’ın Tarihçesi: 1932/33 Mezunları ve 50 Yılları. İstanbul: Galatasaray Eğitim Vakfı.
• Ehrlich, P. R. (1976). Nüfus Bombası (Çev. N. İ. Tolon). Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Emiroğlu, K. ve Karaduman, E. H. (2018). Sunuş: Keynes, Fethi Okyar, Türkiye Cumhuriyeti ve Ekonomik Bunalım ve Kapitalizm… içinde Versay Sulhu’nun Netâyic-i İktisadiyesi (Çev. A. F. Okyar, Haz. K. Emiroğlu ve E. H. Karaduman) (ss. 9-27). İstanbul: Islık Yayınları.
• Faith, N. (1997). Obituary: Baron Edmond de Rothschild. The Independent, 4.11.1997, Erişim adresi: https://www.independent.co.uk/news/obituaries/obituary-baron-edmond-de-rothschild-1292054.html.
• Galbraith, J. K. (1963). Amerikan Kapitalizmi (Çev. Y. Tavşanlı ve N. Ergüven). İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Galbraith, J. K. (1968). Yeni Sanayici Devlet – Teknostrüktür (Çev. Z. Çelik). Ticaret ve Sanayi, (27), ss. 15-17.
• Galbraith, J. K. (2011). Kuşku Çağı (Çev. R. Aşçıoğlu ve N. Himmetoğlu). 4.Basım. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Grimmer-Solem, E. (2015). Germany: from sciences of state to modern economics in Routledge Handbook of the History of Global Economic Thought (Ed. V. Barnett) (pp. 86-94). Oxon: Routledge.
• Heilperin, M. A. (1966). Wilhelm Röpke in Memoriam. Weltwirtschaftliches Archiv. (97), pp. 1-5.
• International Committee of the Red Cross (ICRC) (1991). Death of Alexandre Hay. International Review of the Red Cross, (284), pp. 533-535.
• İşler, O. (2016). J. M. Keynes’in Liberal Düşünce Geleneği İçindeki Konumu içinde John Maynard Keynes… Yine, Yeniden (ss. 19-44). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Johnson, D. (1999). Obituary: Rene Sedillot. The Independent, 03.12.1999, Erişim adresi: https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/obituary-rene-sedillot-1126865.html.
• Kaya, A. Y. ve Özgür, M. E. (2016). İki “Neoliberalizm” Hikâyesi: Büyük Savaş Sonrası “Gündem” Tartışmaları içinde John Maynard Keynes… Yine, Yeniden (ss. 45-78). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lee, R. D. (2018). Sauvy, Alfred (1898-1990) in The New Palgrave Dictonary of Economics 3rd Edition (pp. 11935-11936). London: Palgrave Macmillan.
• Martin, D. (2001). Sripati Chandrasekhar, Indian Demographer, Dies at 83. The New York Times, 23.06.2001, Erişim adresi: https://www.nytimes.com/2001/06/23/world/sripati-chandrasekhar-indian-demographer-dies-at-83.html.
• Molsberger, J. (2018). Röpke, Wilhelm (1899-1966) in The New Palgrave Dictonary of Economics 3rd Edition (p. 11794). London: Palgrave Macmillan.
• Pick, F. (1982). Interview with Franz Pick (Int. C. Witzky). Erişim adresi: https://reason.com/1982/06/01/interview-with-franz-pick/.
• Poursin, J-M. (1998). Demografik Baskıların Paradoksu (Çev. B. Gürbüz) içinde S. Cordellier (der.) Üçüncü Dünyanın Sonu Mu? (ss. 81-90). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Röpke, W. (1937). Cemiyet Ekonomisi (Çev. M. Ete). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Sauvy, A. (1971). Kamuyou. Ankara: T.C. Başbakanlık Basın-Yayın Genel Müdürlüğü.
• Sauvy, A. (1975). Bürolar ve Bürokrasi (Çev. Y. Yayla). İstanbul: Gelişim Yayınları.
• Sédillot, R. (1983). Değiş Tokuştan Süpermarkete (Çev. E. N. Erendor). İstanbul: Cep Kitapları A.Ş.
• Stewart, M. (1980). Keynes Devrimi (Çev. A. Baltacıgil). İstanbul: Minnetoğlu Yayınları.
• TBMM Albümü (2010). TBMM Albümü 1920-2010: 2. Cilt 1950-1980 (Ed. S. Yıldırım ve B. K. Zeynel). 2. Basım, Ankara: TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü.
• Thurow, L. C. (2018). Galbraith, John Kenneth (1908-2006) in The New Palgrave Dictonary of Economics 3rd Edition (pp. 5005-5006). London: Palgrave Macmillan.
• Turkish Embassy in Bern (2008). 85 Years Representation of the Republic of Turkey in Switzerland. Bern: The Embassy of the Republic of Turkey.