Türkiye Sosyalist Hareketine Katılan Bireylerin Örgütlü Mücadele Deneyimleri

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 1219 - 1247, 23.12.2024

İlknur Saatci Özen

https://doi.org/10.30586/pek.1558784

Öz

Bu çalışma 1960-1980 yılları arasında sosyalist sol harekete katılmış olan bireylerin, örgütlü mücadele içerisinde aktif konumlanmalarında rol alan temel etmenleri ve bu etmenlerin günümüzde değişen sol değerlere yaklaşımlarla ilişkisini tartışmaktadır. Bu noktada Ahmet Taner Kışlalı’nın Öğrenci Ayaklanmaları ile Attila İlhan’ın Hangi Sol eserleri referans alınarak çalışmanın bulguları analiz edilmiştir. Araştırma soruları bireylerin sol harekete dair ilk deneyimlerini, katılım gerekçelerini ve örgütlü mücadele içerisinde yer almanın gündelik hayata olan etkisini öğrenmeye yöneliktir. Bu amaca yönelik nitel araştırma türü kullanılarak kartopu örneklem yöntemiyle seçilen 30 katılımcı ile yarı yapılandırılmış mülakatlar yapılmıştır. Çalışma kapsamında bireylerin sosyalist harekete katılımlarına dair “ilk deneyimlerinden” yola çıkarak üç ayrı kategori oluşturulmuştur. Elde edilen veriler, bireylerin sosyalist harekete katılımlarında; “ailenin etkisi”, “sosyal çevrenin etkisi” ve “eğitimin/okulun (özellikle lise ve üniversitenin) etkisi” olarak sınıflandırma yapılmasına olanak vermiştir. Derinlemesine ikili mülakatlar kapsamında elde edilen veriler, 30 görüşmecinin dokuzunun ailenin etkisiyle, 12’sinin okulun/eğitimin etkisiyle kalan dokuz kişinin de sosyal çevrenin etkisiyle sol siyasete katılımlarının gerçekleştiği sonucunu vermiştir. Çalışma, sosyalist harekete katılan bireylerin, sosyalist değerleri hangi koşullarda nasıl deneyimlediklerini ve bu deneyimlerin ilerleyen zamanlarda hangi derecelerde nasıl şekillendiğini belirlemeyi amaçlamıştır. Bireylerden kendi yaşamlarına ve siyasi tercihlerine dair her türlü deneyimi hatırlamaları ve özel olayları anlatmaları istenmiş ve çalışma bu hikayelerin ilişkisel olarak tasnif edilmesi üzerine şekillenmiştir. Anlatılan hikayeler kişisel, sosyal ve tarihsel bağlam hakkında bilgi sunmakla birlikte katılımcıların sosyalist değerler içerisinde kendi kimliklerini geçmişten bugüne nasıl konumlandırdıklarına dair bilgiye erişilmesine imkân vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sol, Siyaset, Sosyalizm, Öğrenci hareketleri, Sosyalist Değerler

Organized Struggle Experiences of Individuals Who Participated in the Turkish Socialist Movement

Öz

This study discusses the basic factors that played a role in the active positioning of individuals who participated in the socialist left movement between 1960 and 1980 in the organized struggle and the relationship of these factors with the changing approaches to left values ​​today. At this point, the findings of the study were analyzed by taking Ahmet Taner Kışlalı's Student Uprisings and Attila İlhan's Hangi Sol as references. The research questions aimed to learn about the individuals' first experiences with the left movement, the reasons for their participation and the impact of taking part in the organized struggle on daily life. For this purpose, semi-structured interviews were conducted with 30 participants selected by snowball sampling method using the qualitative research type. Within the scope of the study, three separate categories were created based on the individuals' "first experiences" regarding their participation in the socialist movement. The obtained data allowed the classification of individuals' participation in the socialist movement as "the effect of the family", "the effect of the social environment" and "the effect of education/school (especially high school and university)". The data obtained within the scope of in-depth bilateral interviews showed that nine out of 30 interviewees joined leftist politics due to the influence of their families, 12 due to the influence of school/education, and the remaining nine due to the influence of their social environment. The study aimed to determine how and under what conditions individuals who joined the socialist movement experienced socialist values ​​and to what extent these experiences were shaped in the future. Individuals were asked to recall all kinds of experiences related to their own lives and political preferences and to tell special events, and the study was shaped by classifying these stories relationally. The stories told provided information about the personal, social and historical context, as well as allowing access to information about how the participants positioned their identities within socialist values ​​from the past to the present.

Anahtar Kelimeler

Left, Politics, Socialism, Student movements, Socialist Values

Kaynakça

• Ansart, P. (1990). Les Sociologies Contemporaines, Paris: Le Seuil.
• Aslan, E. (1992). Sosyalizm, Dünya ve Türkiye Üzerine Tartışma Süreci Yazıları I içinde, İstanbul: Bireşim Yayınları, ss. 152-178.
• Balli, R. (1989). Sosyalist Sol Konuşuyor, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Belge, M. (2008). Türkiye’de Sosyalizm Tarihinin Ana Çizgileri. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 8, ss. 19-49.
• Berger, P. ve Luckmann T. (2008). Gerçekliği Sosyal İnşası, Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi, Çeviren: Vefa Saygın Öğütle, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Bilgin, N. (2016). Kimlik İnşası, İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Bilsky, W. ve Swartz, S.H. (1994). Values and Personality. European Journal of Personality, 8(3).
• Bloch, M. (2013). Tarih Savunusu, Çeviren: Ali Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. Çeviren: Derya Fırat ve Günce Berkkurt, Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Coleman, J.S. (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital. American Journal of Sociology, 94(1).
• Coleman, J.S. (1994). Foundations of Social Theory. Cambridge, Mass. Balknap Press of Harvard Univ. Press.
• Connerton, P. (2012). Modernite Nasıl Unutturur, Çeviren: Kübra Kelebekoğlu, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Connerton, P. (2019). Toplumlar Nasıl Anımsar, Çeviren: Alaeddin Şenel, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, Çeviren: Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çaha, Ö. (2008). Türkiye’de Seçmen Davranışı ve Siyasi Partiler, Ankara: Orion Kitabevi.
• Çulhaoğlu, M. (2020). Gençlerle Baş Başa Sosyalizm, İstanbul: Yordan Kitap.
• Ergün, H. (2004). Bilişim Çağında Sol, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Fichter, J.H. (2019). Sosyoloji Nedir? Çeviren: Nilgün Çelebi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Esmer, Y. (2012). Değişimin Kültürel Sınırları Türkiye Değerler Atlası, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları.
• Field, J. (2008). Sosyal Sermaye, Çeviren: Bahar Bilgen ve Bayram Şen, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Glesne, C. (2012). Nitel Araştırmaya Giriş, Çeviren: Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Göker, E. (2017). Ekonomik İndirgemeci mi Dediniz, Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi içinde Ed., Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arklı, Ümit Tatlıcan, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 277-303.
• Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory, Ed. L. A. Coser, London: The University of Chicago Press, ss. 35-189.
• Halbwachs, M. (2019). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri, Çeviren: Büşra Uçar, Ankara: Heretik
• Huberman, L. ve Sweezy, P. (2018). Sosyalizmin Alfabesi, Çeviren: Mehmet Selik ve Şükrü Alpagut, İstanbul: Yordam Kitap.
• İlhan, A. (1996). Hangi Sol, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kışlalı, A. T. (1974). Öğrenci Ayaklanmaları, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kilby, R. W. (1993). The Study of Human Values Lanham, MD: University Press of America.
• Marcuse, H. (1986). Tek Boyutlu İnsan, Çeviren: Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Çeviren: Osman Akınhay ve Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marx, K. (2011). Kapital, Çeviren: Alaaddin Bilgi, Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. ve Engels, F. (2014). Komünist Manifesto, Çeviren: Nail Satlıgan, İstanbul: Yordam Kitap.
• Politzer, G. (2013). Felsefenin Temel İlkeleri, Çeviren: Muzaffer İlhan Erdost, Ankara: Sol Yayınları.
• Putnam, R.D. (1993). The prosperous community-Social Capital and Public Life, American Prospect. (13), ss. 35-42.
• Ritzer, G. ve Stepnisky J. (2014). Sosyoloji Kuramları, Çeviren: Himmet Hülür, Ankara: deki Yayınları.
• Rokeach, M. (1973). Nature of Human Values, New York: The Free Press.
• Soylu, C. (1992). Sosyalizmin Tarihsel Bir Döneminin Sona Ermesi Nasıl Anlaşılmalıdır? Tartışma Süreci Yazıları I içinde, İstanbul: Bireşim Yayınevi, ss. 24-30.
• Stones, R. (2008). Sosyolojik Düşüncede İz Bırakanlar, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Tartışma Süreci Yazıları I (1992). Bir Tartışma Platformu İçin Ön Notlar ya da Satırbaşları, ss. 14-22.
• Thome, H. (2015). The sociology of values, Ed. J. D. Wright. Oxford.
• Uyan, M.M. (2015). Kardeşim Hepsi Hikâye, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Ünal, A.Z. (2017). Bourdieu’nün Tabakalaşma Teorisi Bağlamında Üst Sınıftan Alt Sınıfa Doğru Hayat Tarzı Tahakkümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(49), 380-388.
• Wacquant, L. (2007). Pierre Bourdieu: Hayatı, Eserleri ve Entelektüel Gelişimi. Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde. Ed., Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan. İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 53-77.
• Wacquant, L. (2012). Ruh ve Beden: Acemi Bir Boksörün Defterleri, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zhisheng, Z. (2011). Geleceğin Sosyalizmi, Çeviren: Deniz Kızılçeç ve Aylin Muhaddisoğlu, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.