Kentsel Yayılmanın Kıyı Yerleşimlerin Çeperinde Yer Alan Kırsal Alanlara Etkisi (Kuşadasi İlçesi Caferli ve Kirazli Mahalleleri Örneği)

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 1428 - 1454, 23.12.2024

Neslihan Karataş , Levent Ünverdi

https://doi.org/10.30586/pek.1592525

Öz

Kentlerin hızlı ve kontrolsüz büyümesinin sonucunda üretim ilişkileri değişime uğrarken, kırsal alanlar da bu değişimden payını almıştır. Kent yayılarak kırsal alan üzerindeki baskısını artırırken, kent ve kır arasındaki ikilemin mekânsal etkileri de daha belirgin hale gelmiştir. Bu açıdan bakıldığında kırsal alan kendine öz dokusu ile kentten farklı bir yapıya sahip olmasına rağmen, süreç içerisinde aldığı göç ile birlikte giderek kentleşerek benzer konuma gelmiştir. Artan yapılaşma baskısı, imar affı uygulamaları, Köylerin Tüzel Kişiliklerinin ortak mallarının kaldırılması, meralarının mülkiyetinin bağlandıkları belediyelere geçmesi ve satışı arsa el değiştirmelerini arttırmıştır. Bu el değiştirmeler kırsal alanın kimliğini etkilemiş ve kimi yerlerde belediyelerin yaptığı imar değişikliğiyle tarım alanları imara açılmıştır. 2019 yılında meydana gelen Covid-19 Pandemisi ile birlikte kentteki sosyal mesafe olgusunun zarar görmesi kırsal alanları çok daha değerli hale getirmiş ve bu kısıtlı alanlara olan talebi artırmıştır. Bireylerin kentten kaçıp kırsal nitelikli alanlarda yaşama isteği giderek artarken, kırsal alanların tarımsal niteliği değişmeye başlamış ve oluşan talep aynı zamanda kırsal alandaki arazi fiyatlarının da artmasına neden olmuştur. Bu çalışmada da, kırsal alanlarda oluşan bu saçaklanma baskısı sonucu oluşan talebe bağlı olarak artan rantı ve kırsal yerleşmelere olan etkileri parsel bazında el değiştirme süreçleri incelenerek ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Saçaklanma, kırsal yerleşim, kıyı yerleşimi, rant

Proje Numarası

YOKTUR

The Impact of Urban Sprawl on Rural Areas on The Periphery of Coastal Settlements (The Case of Kuşadası District Caferli and Kirazlı Neighbourhoods)

Öz

As a result of the rapid and uncontrolled growth of cities, production relations have changed and rural areas have been affected. As the city has expanded and increased its pressure on rural areas, the spatial effects of the urban-rural dichotomy have become more evident. From this point of view, although the rural area has a different structure from the city, with its own texture, it has gradually become urbanised with the migration it has received in the process. Increasing building pressure, requests for planning amnesties, the abolition of the common properties of the legal entities of the villages, the transfer of ownership of the pastures to the municipalities to which they are attached and the sale of land have increased the transfer of land. These land transfers have affected the identity of rural areas and, in some places, agricultural areas have been opened up to zoning changes by municipalities. With the Covid-19 pandemic in 2019, the damage to the phenomenon of social distance in the city has made rural areas much more valuable and increased the demand for these restricted areas. While the desire of individuals to escape the city and live in rural areas is increasing, the agricultural quality of rural areas has begun to change and demand has also led to an increase in rural land prices. This study examines the rising rent and its impact on rural settlements as a result of the demand created by this marginalisation in rural areas, by analysing the processes of change of ownership on a parcel basis.

Anahtar Kelimeler

Urban sprawl, rural settlements, coastal settlements, rents

Proje Numarası

YOKTUR

Kaynakça

• Karakayacı, Z. (2016). The Concept of Urban Sprawl and its Causes. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi - The Journal of International Social Research, 9(45). www.sosyalarastirmalar.com, Issn: 1307-9581.
• Pengjun, Z. (2011). Managing Urban Growth in a Transforming China: Evidence from Beijing. Land Use Policy, (28), 96-109.
• Squıres, G.D. (2002). Urban Sprawl: Causes, Consequences, and Policy Responses, Berkeley Planning Journal, (17), 132-140.
• Thomas, J. N., Randall, P. W. )2004). Urban Sprawl, Journal of Economic Perspectives—18(4), 177–200.
• European Envıronment Agency (EEA) (2016). Urban Sprawl in Europe. Joint EEA-FOEN report, http://www.eea.europa.eu/publications/eea_report_2016_11. ISBN 978-92-9213-738-0, ISSN 1977-8449, doi:10.2800/143470.
• Ewing, R. (2008)., Characteristics, Causes, and Effects of Sprawl: A Literature Review. In: Marzluff, J.M., et al. Urban Ecology. DOI: 10.1007/978-0-387-73412-5_34, 519-535.
• Ewing, R., Pendall, R. ve Chen, D. (2023). Measuring Sprawl and its Impact. Smart Growth America. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://jacksontetonplan.com/DocumentCenter/View/767/Ewing-R-R-Pendall-and-D-Chen-2002-PDF?bidId=(02/08/2023)
• Harvey, R. O. ve Clark, W. A. V. (1965). The nature and economics of urban sprawl. Land Economics, 41(1), 1-9. University of Wisconsin Press. https://www.jstor.org/stable/3144884.
• Peiser, R. (2001). Decomposing Urban Sprawl. The Town Planning Review, 72(3), 275-298. Liverpool University Press. Decomposing Urban Sprawl on JSTOR.
• Ewıng, R. (1997). Is Los Angeles-style sprawl desirable?. Journal of the American Planning Association, 63, 95-126.
• Hayrullahoğlu, G., Aliefendioğlu Tanrıvermiş, Y. ve Tanrıvermiş, H. (2021). Kentsel Yayılma Alanları ve Bu Alanlardaki Konut Talebi Üzerine Nitel Bir Araştırma. İdeal Kent Dergisi. 34(12), 1413-1439. DOI:10.31198/idealkent.873343. ISSN: 1307-9905 E-ISSN: 2602-2133.
• Habibi, S. ve Asad, N. (2011). Causes, results and methods of controlling urban sprawl. 2011 International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities. Procedia Engineering. 21 (2011) 133 – 141. doi:10.1016/j.proeng.2011.11.1996. Published by Elsevier Ltd. Open access under CC BY-NC-ND license.
• Pendall R. (1999). Do land use controls cause sprawl? Environment and Planning B: Planning and Design. (26), 555-571.
• Özdemir, S. (1993). Metropoliten Kent Çeperlerinde Mülkiyet Örüntüsü Değişim Süreci, İzmir Örneği. DEÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Kıray, M. (1982). Toplum Bilim Yazıları. Gaz Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Yayın No:7, Ankara, s. 427-439.
• Koçak Turhanoğlu, F. A. (2019). Kent Sosyolojisi, Editör: Doç.Dr. Fatime GÜNEŞ, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3676 Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 2501, E-ISBN 978-975-06-3133-7, Eskişehir.
• Öncel, H. ve Meşhur, M.Ç. (2021). Konya Kentsel Alanının Büyümesinde Kentsel Saçaklanma ve Nedenleri. Planlama. 31(2), 191–207, doi: 10.14744/planlama.2021.04127.
• Karataş, N. (2007). İzmir’deki Şehirsel Saçaklanma Eğilimlerinin Torbalı Ayrancılar’da Arazi Sahipliliği El Değişim Süreçlerine Etkileri. TMMOB Şehir Plancıları Odası Planlama Dergisi, 2, 3-10.
• Balaban, O. (2011). İnşaat Sektörü Neyin Lokomotifi. Birikim Dergisi, 270, s.19-26.
• Karataş, N. (2000). Effects of Land-ownership transformation in metropolitan fringe areas on existing urban pattern (a case study of Ayrancılar-Torbalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir Institute of Technology. Department of City and Regional Planning.
• Burchell, R.W, Shad, N.A., Listokin, D., Phillips, H., Downs, A. Seskin, S., Davis, J.S., Moore, T., Helton D. ve Gall, M. (1998). The Costs of Sprawl—Revisited. Report 39. Transit Cooperative Research Program. Natıonal Academy Press, Washington. ISSN 1073-4872 ISBN 0-309-06306-X. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/tcrp/tcrp_rpt_39-a.pdf.
• Gill, O. (2002). The Limitless City, A Primer on the Urban Sprawl Debate. Island Press. Washington. ISBN: 1-55963-833-8.
• Prasad S. (b.t.) Urban Sprawl. Mukherjee Unıversity, Ranchi. Unıversıty Department of Geography. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dspmuranchi.ac.in/pdf/Blog/UG.pdf
• Türkiye Nüfusu İl ilçe Mahalle Köy Nüfusları (b.t.). Aydın Kuşadası Caferli Mahallesi Nüfusu. https://www.nufusune.com/144325-aydin-kusadasi-caferli-mahallesi-nufusu. Alındığı tarih: 26.07.2024 (WEB 2)
• Türkiye Nüfusu İl ilçe Mahalle Köy Nüfusları (b.t.). Aydın Kuşadası Kirazlı Mahallesi Nüfusu. https://www.nufusune.com/144315-aydin-kusadasi-kirazli-mahallesi-nufusu. Alındığı tarih: 26.07.2024 (WEB 3)
• AİMSAD Dergisi, (2023). Uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınan Türkiye’nin doğa müzesi. https://aimsaddergisi.com/uluslararasi-sozlesmelerle-koruma-altina-alinan-turkiyenin-doga-muzesi/. Alındığı tarih 26.07.2024 (WEB 1).
• Koşar, H. ve Öksüz, A.D. (2022). Pandemi Sürecinin Kıyı Yerleşmeleri Çeperinde Yer Alan Kırsal Alanlara Etkisi; Aydın-Kuşadası Caferli ve Kirazlı Mahalleleri Örneği. DEÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Şehir Planlama Projesi VI Dersi Çalışma Raporu.
• EKODOSD, (b.t.). Ekolojik Köy Kirazlı’da Ekoturizm Projesi. https://www.ekodosd.org/index.php?view=article&id=441:ekolojik-koey-kirazli-da-ekoturizm-projesi&catid=9. Alındığı tarih 26.07.2024 (WEB 4).
• Taşçı, M. ve Ünverdi, L. (2020). Riskli yapı temelli kentsel dönüşüm uygulamalarının kentsel ranta etkisi, İzmir – Karşıyaka örneği. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-25