1648-1679 Dated 3a and 3b Crimean Khanate Court Registries

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 10, 01.08.2016

Sema Aktaş Sarı

Öz

The documents in which the decisions and the records held in Crimian Khanate are the kadi registers as in the Ottoman Empire. These records provide first hand information and impressions of the public behind the all those statesmen, wars and heroes on the region where it belongs. When these documents are examined, it is possible to obtain information about social, economic, administrative and legal status as well as detailed and authentic lifestyle information. In this research which introduces two Muslim Court Registries that are significant in the history and culture of The Crimean Khanate, it is aimed to make contribution to studies in this field.

Anahtar Kelimeler

Kadi, Sharîa Register, Crimea, Court

1648-1679 Tarihli 3a ve 3b Numaralı Kırım Kadıasker Defterlerinin Tanıtımı

Öz

Osmanlı Devleti’nde olduğu gibi Kırım Hanlığı mahkemelerinde de verilen kararların ve tutulan kayıtların toplandığı defterler, kadı sicilleridir. Devlet adamlarının, savaşların ve kahramanların arkasında kalan sessiz topluluğun tarihi sayılabilecek siciller, ait olduğu coğrafyaya dair birinci elden veriler sağlamaktadır. Belgeler değerlendirildiğinde sosyal, ekonomik, idari ve hukuki olarak genel bir tablonun yanı sıra ayrıntılı ve otantik bir resim elde etmek mümkündür. Bu çalışmada Kırım Hanlığı tarihi ve kültürü açısından büyük önem taşıyan kadı kayıtlarından iki defterin tanıtımının yapılması suretiyle, bu sahada yapılan çalışmalara bir katkı sağlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadı, Şerʻiyye Sicili, Kırım, Mahkeme

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları
• -1679 Tarihli 3a ve 3b Numaralı Kırım Kadıasker Defterleri
• (Otdel Rukopisey Rossiyskoy Natsionalnoy Bibliotek , Fond 917, Sicil 3a/3b. )
• Kitaplar
• Bıyık, Ömer (2014) Osmanlı Yönetiminde Kırım (1600-1774), Ötüken Yayınları, İstanbul.
• Develioğlu, Ferit (2008) Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Akaydın Kitabevi, Ankara.
• Evliya Çelebi (2011) Seyahatname, Haz. Seyit Ali Kahraman, 7. Kitap, Cilt 2, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul .
• Fisher, Alan W. (2009), Kırım Tatarları, Çev. Eşref Bengi Özbilen, Selenge Yayınları, İstanbul.
• Özdem, Zeynep (2010) Kırım Karasubazar’da Sosyo-Ekonomik Hayat (17. Yüzyıl Sonlarından 18. Yüzyıl Ortalarına Kadar), TTK Yayınları, Ankara.
• Öztürk,Yücel (2014), Osmanlı Hakimiyetinde Kefe 1475-1600, Bilge Kültür Yayınları
• İstanbul.
• Ürekli, Muzaffer (1989) “Kırım Hanlığı’nın Kuruluşu ve Osmanlı Himayesinde Yükselişi 1441-1569”, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• Makaleler
• Akgündüz, Ahmet, (2009) “İslam Hukukunun Osmanlı Devletinde Tatbiki: Şerʻiyye Mahkemeleri ve Şerʻiyye Sicilleri”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, S. 14, Ankara, s.13-48.
• Beşirli, Mehmet (1999), “385 Numaralı Harput Şerʻiyye Sicili’nin Tanıtımı ve Osmanlı Şehir Tarihi Açısından Önemi”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S. 10, s. 3-25.
• Cihan, Ahmet, Fehmi Yılmaz (2004) “Kırım Kadı Sicilleri”, İslam Araştırmaları Dergisi, S. 11, İstanbul, s. 131-176.
• Günay, Hacı Mehmet (2012) “ Vakıf ”, DİA, Cilt 42 , s. 475-479.
• İnalcık, Halil (1996) “Kırım Hanlığı Kadı Sicilleri Bulundu”, Belleten, C. LX, S. 227 (Nisan), Ankara, s. 165-190.
• Kavak, Nuri (2008) “Kırım Hanlığı Şer’iyye Sicilleri ve Muhtevası Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 7, Isparta, s.13-27.
• Oğuz, Mustafa, Ahmet Akgündüz (1998) “ Hüccet ”, DİA, Cilt 18, İstanbul, s. 446-450
• Turan, Ahmet Nezihi (2003) “Kırım Hanlığı Kadı Sicilleri Hakkında Notlar”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S. 9, İstanbul, s. 1-16.
• Turan, Ahmet Nezihi (2009), ʻʻBahçesaray Köleleri (17.-18.Yüzyıllar)’’, Bilig, S. 48, Ankara, s. 239-252.
• Yaşa, Fırat (2014) “Kırım Hanlığı’nda Köleliğin Sosyal ve Mali Boyutları”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C.13, S. 3, Gaziantep, s. 657-669.
• Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri
• Aktaş Sarı, Sema (2016) 1648-1679 Tarihli 3a ve 3b Numaralı Kadıasker Defterine Göre Kırım’da Sosyal ve Ekonomik Hayat, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Çelik, Dilek (2011) 67 A 90 Nolu ve 1017-1022 (1608–1613) Tarihli Kırım Hanlığı Kadıasker Defteri (Tahlil ve Transkripsiyon), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
• Kavak, Nuri (2008) Kırım’ın Karasu Kazası 1683-1744 (Şer’iyye Sicillerine Göre), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Yaşa, Fırat (2014) 67 A 90 numaralı (Dördüncü Cilt), 1061- 1062 Tarihli Kadıasker Defterine Göre Kırım’da Sosyal ve Ekonomik Hayat, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.