Dinlerde Kurtuluş Anlayışı (Teorik Bir Giriş Denemesi)

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 101, 01.04.2015

Fuat Aydın

Öz

Kurtuluş, kadim ve modern bütün dinlerin ana hareket noktalarından ve hedeflerinden birini oluşturan bir anlayıştır. Farklı kavramlarla ifade edilmiş olsa da, hepsinde kastedilen şey, kendi anladıkları şekliyle bir kurtuluş durumunu dile getirir. Dinlerin mensuplarını kurtarmak istedikleri şey metafizik bir durum olabileceği gibi fiili bir durum da olabilir. Kurtuluş arzusuna yol açan şeyin ve eğer kabul ediliyorsa/edilmiyorsa aşkın varlığın mahiyeti de, onu gerçekleştirme yolunu belirler. Kurtuluşta bireyin yanı sıra, bu hususta ona yardımcı olacak, yol gösterecek, insani, insani-ilahi, ilahi nitelikli kurtarıcılar da, dinlerde önemli bir yer tutarlar. Bazı dinler bu kurtuluşun yaşarken gerçekleşmesini kabul etseler de, nihai anlamda kurtuluş öldükten sonra geçekleşen bir durumdur. Kurtulması beklenen asıl olarak insan olmakla birlikte, kozmolojik ve toplumsal kurtuluş beklentileri de vardır.

Anahtar Kelimeler

Kurtuluş, Nirvana, kurtarıcı, asli günah, Hint dinleri, İslam, Yahudilik, Hıristiyanlık, karma, Aztek, Afrika, Zerdüştlük, Taoculuk, Konfüçyanizm

Salvation In Religions (A Theoretical Introductory Attempt)

Öz

Salvation is a belief/understanding that makes a beginning and ultimate aim for both all ancient and modern
religions. Although different concepts were being used to state it, all of them state a salvation that is specific to
those religions. The thing that all religions want to salvate/liberate sometime may be a metaphysical and sometimes
a de facto situation. The situations that will be salvated/liberated determine the way of salvation. Religious human
is real actor in the salvation, but sometimes saviours play very important role in this salvation. Those saviours may
be both human and human-divine or divine nature. According to some religions salvation may occur in this world,
but for the most of religions the place of ultimate salvation is the next world. Although will be salvated/liberated
is a human, but some religions include this salvation the society and the cosmos.

Anahtar Kelimeler

Salvation/liberation, Nirvana, saviour, original sin, Indian Religions, Islam, Judaism, Christianity, karma, Aztec, Africa, Zoroastrianism, Taoism, Confucianism

Kaynakça

• “Religionsgeschichtliche Schule”, The Oxford Dictionary of World Religions, ed. John Bowker, s. 810 Alıcı, Mustafa, “Kutsal’a Giden Yol: Dinler Tarihi’nde Bir Metodolojik Yaklaşım veya Bir Bilim Olarak Din Fenomenolojisi”, 07.2013 http://www.dinbilimleri.com/Makaleler/88136194_0503040377.pdf
• Arıcan, M. Kazım, “Batı Düşüncesinde Dinî Dışlayıcılık/Tekelcilik Paradigması ve Eleştirisi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, cilt: XV, sayı: 2, s. 39-63
• Arnason, Johann P., “The Axial Age and its Interpreters: Reopening a Debate”, Johann P. Arnason, S. N. Eisentadt ve Björn Wittrock, Axial Civilizations and World History, Brill, Leiden Boston 2005. Axial
• Civilizations and World History, Brill, Leiden Boston 2005.
• Aslan, Adnan, “Batı Perspektifinde Dini Çoğulculuk Meselesi”, İslâm Araştırmalar Dergisi, sayı 2, , s. 11-12. Aydın, Fuat, Hint Dini Düşüncesinde İnsanın Özgürlük Anlayışı, Eski Yeni Yayınları, Ankara. ……………, “Buda’nın Diğer Dinlere Bakışı”, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, 2004/1, cilt: IX, sayı: , s. 107-138.
• Barr, James, “An aspect of salvation in the Old Testament”, Man and His Salvation, s. 41-48. Bellah, Robert N., Religion in Human Evolution, from Palaeolithic to Axial Age, The Belknap Press of Harvard University Press, London 2011,
• Blackman, A. M., “Salvation (Egyptian)”, ERE, XI, 131-132; Brandon, S. G. F., “A New awareness of time and history”, Edward J. Juji (ed.), Religious Pluralism and World Community, E. J. Brill, Netherland 1969, s. 225-236.
• ………………., “A New awarness of time and history”, Edward J. Juji (ed.), Religious Pluralism and World Community, E. J. Brill, Netherland 1969.
• Casartelli, L. C., “Salvation (Iranian)”, ERE, XI, 137-138; Coşkun, Ali, Mehdi Fenomeni, İz Yayınları, İstanbul. Cox, James L., Kutsalı İfade Etmek, Din fenomenolojisine Giriş, çev. Fuat Aydın, İz Yayıncılık, İstanbul Davis, Rhy, “Salvation (Buddhist)”, ERE, XI, 110. Dhavamony, Mariasusai, Classical Hinduism, Gregoriana Editrice, Roma, 1982.
• Durkheim, Emile, The Elementary Forms of The Religious Life, trs. Joseph Ward Swain, The Free Pres, New York 1965, s. 52-54; Türkçe çeviri için bkz. Emile Durkheim, Dini Hayatın İlkel Biçimleri, çev.
• Fuat Aydın, Eskiyeni Yayınları, Ankara 2011.
• Durmuş, Mehmet, Kur’an’a Göre Şefaat, Anlam Yayınları, Kayseri 2010.
• Elik, Hasan, “Kur'an'daki Allah Tasavvuru Açısından Şefâat'e Bakış”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2005, sayı: 16, s. 29-48.
• Fleming, Dick, Redemption, The Christian Doctrine set in the Light of History, Hodder and Stoughton Limited, London 1921,
• Geden, A. S., “Salvation (Hindu)”, ERE, XI, 132-137; Green, M. B., The Meaning of Salvation, Hodder and Stoughton, London, 1965
• Güngören, İlhan, Buda ve Öğretisi, İstanbul 1981.
• Hasting, James (ed.), Encyclopaedia of Religion and Ethics (ERE), Edinburg 1908-21, I-XII.
• Hick, John, An Interpretation of Religion, Human Response to the Transcendent, Macmillan, London Hriyanna, Mysore, Hint Felsefesi Tarihi, çev. Fuat AYDIN, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2011.
• Joseph, M., “Salvation (Jewish)”, ERE, XI, 138-148; Kesler, M. Fatih, “Kur’ân-ı Kerim ve Hadislerde Şefaat İnancı”, Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, 2004, cilt: V, sayı: 13, s. 119-153.
• Kılpatrick, T. B., “Salvation (Christianity)”, ERE, XI, 110-131. Kitagawa, Joseph M., “‘Verstehen’and ‘Erlösung’: Some Remarks of Joachim Wach’s Work, History of Religions, Vol. 11, No. 1 (Aug., 1971), s. 57.
• Kitagawa, M., “‘Verstehen’and ‘Erlösung’: Some Remarks of Joachim Wach’s Work, History of Religions, Vol. 11, No. 1 (Aug., 1971), s. 57.
• Morris, Brain, Din Üzerine Antropolojik Okumaları, Tayfun Atay, İmge Yayınları, Ankara 2004.
• O’Collins, Gerald, Jesus, Our Redeemer, A Christian Approach to Salvation, Oxford University Press, Oxford 2007
• Oxtoby, Willard G., “Reflection on the idea of Salvation”, Man and His Salvation, Studies in Memory of S. G. F. Brandon, Manchester University Press, Frome and London 1978, s. 29.
• Öztürk, Yener, “Şefaat İnancının Naklî ve Aklî Açıdan İmkânı”, EKEV, yıl 9, sayı 23 (Bahar 2005), s.
• Pinches, T. G., “Salvation (Assyro-Babylonian)”, ERE, XI,109-110
• Rousseau, Hervé, Dinler (Tarihsel ve Sosyal İncelemeler), çev. Osman Pazarlı, Remzi Kitapevi, İstanbul Sell, E., “Salvation (Muslim)”, ERE, XI, 148-149; Smart, Ninian, “Kurtuluş Öğretisi”, çev. Fuat Aydin, Ali Coşkun Din, Toplum ve Kültür, İz Yayınları, İstanbul 2005.
• The Penguin Dictionary of Religions, edited by John R. Hinnels, Penguin Books, London 1987.
• Ünal, Mustafa, Din Fenomenolojisi, Yöntem ve Uygulama, Geçit Yayınları, Kayseri. van der Leeuw, Gerardus, Religion in essence and manifestation, a study in phenomenology, trs. J. E. Turner, George Allen and Unwin Ltd. London 1938
• Verghese, T. Paul, “Salvation, the Meanings of A Biblical Word”, International Review of Missions, vol. LVII, January 1968-October, Genove 1968.
• Vesci, Uma Marina, “Man’s Salvation: the goal of all religions”, Journal of Ecumenical Studies, VII, , s. 102-108
• Wach, Joachim, Dinler Tarihi, Bir Bilim Dalı olarak Kuruluşuna Teorik Bir Giriş, çev. Fuat Aydın, Ataç Yayınları, İstanbul 2006.
• Werblowsky-Bleeker, Zwi and J. (ed.) Types of Redemption, Contribution to The Theme of The Study- Conferance Held At Jerusalem 14th to 19th July 1968, E. J. Brill, Leiden 1970.
• Youngest, S. G., “Salvation (Teutonic)”, ERE, XI, 149-151. Yüksek, Emrullah, “İslâm’da Şefaat Yetkisi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002, sayı: 5, s. 17-31.