ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARINI BİLDİRİMİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN TUTUM ÖLÇEĞİ'NİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 265 - 273, 30.07.2018

Münevver Can Yaşar Nezahat Hamiden Karaca Ümit Ünsal Kaya

Öz

Çocuklar,
tüm canlılar içinde korunmaya en çok gereksinimi olan varlıklardır. Çocukluk
döneminde çocuğa yönelik cinsel istismar en çok karşılaşılan ancak çözümü bir o
kadar zor olan sorunlar arasındadır. Cinsel istismar öncelikle aile ortamında
ortaya çıkan ancak süreç içerisinde çocuk bakımından sorumlu olan diğer
ortamlarda da kendini gösteren bir sorundur. Bu nedenle çocukların ev ortamı
dışında en çok zaman geçirdikleri yer olan okul ortamı, istismara uğrayan
çocukların tespit edilmesi ve istismarın önlenmesi açısından büyük önem
taşımaktadır. Öğretmenlerin önleme çalışmaları ile birlikte istismara uğramış
çocuğu belirleme, değerlendirme ve ilgili birimlere yönlendirme görevlerini
üstlenmeleri gerekmektedir. Bu noktadan hareketle araştırma, Çocuk Cinsel
İstismarını Bildirimine Yönelik Öğretmen Tutum Ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlanması
amacıyla yapılmıştır. Genel
tarama modelindeki araştırmanın evrenini Afyonkarahisar merkez ilçelerinde
Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı anaokulları ve ilkokullarda görev yapan
öğretmenler oluşturmuştur. Örneklemine ise 2016-2017 eğitim-öğretim yılında
Afyonkarahisar İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı anaokulları ve ilkokullarda
görev yapan 484 öğretmen dahil edilmiştir. Araştırmada, Walsh, Rassafiani, Mathews, Farrel ve Butler (2010)
tarafından geliştirilen “Çocuk Cinsel İstismarını Bildirimine Yönelik
Öğretmen Tutum Ölçeği”nin (Teachers’ Reporting
Attitude Scale for Child Sexual Abuse: TRAS-CSA) Türkçe’ye
uyarlama çalışmasının ilk aşamasında, Türkçeye çevirisi yapılan ölçme aracının
kapsam geçerliği ve Türk kültürüne uygunluğu için uzman görüşüne
başvurulmuştur. Sonraki aşamada 60 okul öncesi ve sınıf öğretmenine pilot
uygulama gerçekleştirilmiştir. Bu uygulama sonucunda, değerlendirme ölçütlerine
ilişkin madde analizi yapılmış ve bireyleri ayırt etmede yetersiz olduğu
görülen üç madde çıkartılarak 21 maddeden oluşan ölçek 18 madde olarak
düzenlenmiştir. Ayrıca madde toplam korelasyonuna bakılmış ve yeterli düzeyde
olduğu belirlenmiştir. Düzenlenen ölçek örneklem grubuna (484 okul öncesi ve
sınıf öğretmenine) uygulanmıştır. Örneklem yeterliliği için KMO
(Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy) değerine bakılmıştır. Faktör
analizi sonucunda dört faktörlü yapıya dönüştürülen ölçeğin, madde toplam
korelasyonunun yeterli düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda
elde edilen bulgular doğrultusunda, “Çocuk Cinsel İstismarını Bildirimine
Yönelik Öğretmen Tutum Ölçeği”nin, okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin çocuk cinsel
istismarını bildirime yönelik tutumlarını belirlemede geçerli ve güvenilir bir
ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi öğretmeni, sınıf öğretmeni, cinsel istismar, Bildirim yükümlülüğü

Kaynakça

• Baginsky, M. (2003). Newly qualified teachers and child protection: Asurvey of theirviews, training and experiences. Child Abuse Review, 12(2), 119-127.Berkmen, B. ve Okray, Z.(2015). Çocuk istismarı ölçeği’nin Türkçe’ye çevirisi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2),242-254.Ersanlı, K., Yılmaz, M., & Özcan, K. (2013). Algılanan Duygusal İstismar Ölçeği (ADİÖ): Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 147-164Can Yaşar, M., İnal Kızıltepe, G., & Kandır, A. (2014). Öğretmen adaylarının çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 286- 303.Can Yaşar, M., Şenol, F.B., & Akyol, T. (2015). Öğretmen adaylarının çocuğa yönelik cinsel istismar tutumlarının incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health and Sciences Journal, 1(2), 228-241.Croosson Tower, C. (2003). The role of educators in preventing and responding to child abuse and neglect. Child Abuse and Neglect User Manual Series. U.S. Department of Health and Human Services. Web: http://www.childwelfare.gov/pubs/usermanuals/educator/educator.pdf. Erişi Tarihi: 26 Mart 2017. Dube, S.R., Anda, R.F., Whitfield, C.L., Brown, D.W., Felitti, V.J., Dong, M., & Giles, W.H. (2005). Long-term consequences of childhood sexual abuse by gender of victim. American Journal of Preventive Medicine, 28(5), 430-438.Dunne, M. P., Purdie, D. M., Cook, M. D., Boyle, F. M., & Najman, J. M. (2003). Is child sexual abuse declining? Evidence from a population-based survey of men and women in Australia. Child Abuse & Neglect, 27(2), 141-152.Eren Gümüş, A. (2017). Çocuk cinsel istismarı şüphesinin bildirimi öncesinde çocukla yapılacak ilk görüşme. Klinik Psikiyatri, 20, 45-58Erol, D. (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalık (Eskişehir il örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.Farrell, A., & Walsh, K. (2010). Working together for Toby: Early childhood student teachers engaging in collaborative problem-based learning around child abuse and neglect. Australasian Journal of Early Childhood, 35(4), 53-62.Field, A. (2000). Discovering statistic using SPSS for Windows. London: Thousand Oak New Delhi:Sage Publications.Finkelhor, D. (1994). Current information on the scope and nature of child sexual abuse. The Future of Children, 4(2), 31-53.He, J. & Van de Vijver, F. (2012). Bias and equivalence in cross-cultural research. Online Readings in Psychology and Culture, 2(2). doi: 10.9707/2307-0919.1111.Kara, B., Biçer, Ü., & Gökalp, A.S. (2004). Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47, 140-151.Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. (17. Baskı). İzmir: Nobel Yayınevi.Kenny, M.C. (2004). Teachers’ attitudes toward and knowledge of child maltreatment. Child Abuse & Neglect, 28(12), 1311-1319.Koca, M. (2012). Çocuk istismarında ihbar yükümlülğü, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 113-128.Koç, F., Aksit, S., Tomba, A., Aydın, C., Kotuoğlu, G., Korkmaz Çetin, S., Aslan, A., Halıcıoğlu, O., Erşahin, Y., Turhan, T., Çelik, A., Şenol, E., Kara, S. & Solak, U. (2012). Çocuk ihmali ve istismarı olgularımızın demografik ve klinik özellikleri: Ege üniversitesi çocuk koruma biriminin bir yıllık deneyimi. Türk Pediatri Araştırmaları, 47, 119-124.Krishnan, S., Syahirah N.F., Syahirah, N., & Amira, N. (2017). Study on child sexual abuse. Human Resource Management Research 7(1), 38-42 doi:10.5923/j.hrmr.20170701.05Leetch, A.N. & Woolridge, D. (2013). Emergency department evaluation of child abuse. Emergency Medicine Clinics on North America, 31(3), 853-873.May-Chahal, C. & Cawson, P. (2005). Measuring child maltreatment in the United Kingdom: A study of the prevalence of child abuse and neglect. Child Abuse & Neglect, 29(9), 969-984.Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Der Yayınları.Ross, A.H. & Juarez, C.A. (2014). A brief history of fatal child maltreatment and neglect. Forensic Sci Med Pathol, 10, 413-422.Seth, R. & Srivastava, R.N. (2017) Child Sexual Abuse: Management and prevention, and protection of children from Sexual Offences (POCSO) Act, Indian Pediatrics 54: 949. https://doi.org/10.1007/s13312-017-1189-9Thorndike, R.M. & Thorndike-Christ, T. (2009). Measurement and evaluation in psychology and education. Prentice Hall Publications.Tugay, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Walsh, Kerryann M. and Rassafiani, Mehdi and Mathews, Benjamin P. and Farrell, Ann and Butler, Desmond A. (2010) Teachers’ attitudes toward reporting child sexual abuse : problems with existing research leading to new scale development. Journal of Child Sexual Abuse, 19(3). 310-336. WHO World Health Organization (2017). Responding to children who have been sexually abused. WHO Clinical Guidelines. Geneva: World Health Organization. Wurtele, Sandy K. & Schmitt, A. (1992). Child care workers' knowledge about reporting suspected child sexual abuse. Child Abuse & Neglect, 16(3), 385-390.