Toplu Konut Alanlarının Akıllı Yerleşmeler Yaklaşımı Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 33, 31.07.2025

Hazal Mine Sarıaslan Senyen , Elmas Erdoğan

https://doi.org/10.51552/peyad.1626345

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de özellikle büyük kentlerde yerleşim dokusu haline gelen rekreasyon, spor, kişisel bakım gibi gereksinimleri karşılayan karmaşık, daha çok dikey yönde gelişim gösteren ve kimi temalarda ofis alanlarının da yer aldığı toplu konut alanlarının, akıllı yerleşme ölçütleri çerçevesinde irdelenmesidir. Bu doğrultuda çalışma kapsamında toplu konut alanlarının değerlendirilmesinde kullanılacak bir derecelendirme aracı geliştirilmiştir. Derecelendirme aracı içinde “çevre”, “toplum” ve “süreç niteliği” ana bileşenleri altındaki su, enerji, kaynak, sera gazı ve ekoloji stratejileri ile, yasal düzenlemelere uyum, emniyet ve güvenlik, konfor, sağlık, ekonomi, yönetim ve altyapı olmak üzere toplam 12 adet alt bileşen ile ilişkili olarak yer alan toplam 59 adet ölçüt, yerleşim alalarına ilişkin güncel küresel yaklaşımlar, standartlar ve Türkiye Mevzuatı ışığında akıllı yerleşme ölçütleri olarak belirlenmiştir. Belirlenen akıllı yerleşim ölçütlerinin derecelendirme aracı içinde ağırlıklarının belirlenebilmesi amacı ile “L Tipi Matris Analiz” yöntemi kullanılmıştır. Oluşturulan derecelendirme aracı Ankara İli, Çankaya İlçesi’nde bulunan Atabilge Aka Konutları, Park Mozaik evleri, Başkent Emlak Konutları ve TBMM İncek 2. Etap Konutları olmak üzere dört adet toplu konut alanına uygulanmış ve toplu konut alanlarının derecelendirme aracı içindeki seviyesi belirlenmiştir. Toplam puanın 90 olduğu derecelendirme aracı kullanılarak değerlendirmeye dahil edilen toplu konut alanlarından Atabilge Aka Konutları 69,3 puan alarak birinci, Park Mozaik Evleri 56,1 puan ile sıralamada ikinci olmuştur. 42,9 puan alan Başkent Emlak Konutları üçüncü, 39 puan alan TBMM İncek 2. Etap Konutları son sırada yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplu konut alanları , akıllı yerleşmeler , derecelendirme aracı

Kaynakça

• Aktay, A. (2018). Mekan üretim endüstrisinin güvenliği pazarlayan rant stratejileri. Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1), 125-136. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.415016
• Albino, V., Berardi, U., Dangelico, R.M. 2015. Smart Cities: Definitions, Dimensions, Performance, and Initiatives, Journal of Urban Technology, 22:1, 3-21. https://doi.org/10.1080/10630732.2014.942092
• Anonim. (2014). PAS 180 Smart Cities-Terminology. British Standards Institution, London.
• Anonim. (2019a). 2020-2023 Ulusal akıllı şehirler stratejisi ve eylem planı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 658, Ankara.
• Anonim. (2019b). ISO 37122 Sustainable cities and communities – Indicators for smart cities. International Organization for Standardization, Geneva.
• Anonim. (2023). Web Sitesi: https://www.akillisehirler.gov.tr/olgunluk-degerlendirme-modeli/, Erişim Tarihi: 27.07.2023.
• Anonim. (2025a). https://www.usgbc.org/leed/rating-systems/neighborhood-development, erişim tarihi: 05.05.2025.
• Anonim. (2025b). https://breeam.com/standards/communities, erişim tarihi: 05.05.2025.
• Anonim. (2025c). https://www.ibecs.or.jp/CASBEE/english/toolsE_urban.htm, erişim tarihi: 05.05.2025.
• Anonim. (2025d). https://www.dgnb.de/en/certification/important-facts-about-dgnb-certification/certification-schemes/urban-districts, erişim tarihi: 05.05.2025.
• Anonim. (2025e). https://new.gbca.org.au/green-star/rating-system/communities/, erişim tarihi: 05.05.2025.
• Aslan, F. (2007). Toplu konut yerleşimlerinde peyzaj tasarımı ve yönetimi sorunlarının çözümünün, Ankara koru-yön örneğinde irdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 80, Ankara.
• Barrionuevo J.M., Berrone P., Ricart J.E. Smart Cities, Sustainable Progress. (2012). IESE Insight 14, 50–57.
• Bilgin, İ. (1996). Anadolu'da konut ve yerleşmenin modernleşme süreci. Tarih Vakfı Yayınları, 472-490, İstanbul.
• Cantürk, E. (2017). Web Sitesi: https://www.altust.org/2016/01/cumhuriyet-doneminde-konut-sorunu-ve-konut-politikalari/, Erişim Tarihi: 20.05.2018.
• Çahantimur, A. (2007). “Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım: Bursa Örneği”. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Castells, M., (2000).Urban Sustainability in the Information Age, Debates,pp.118-122
• Doğan, O., Keskin, M.Ö., (2023). L Tipi Matris Yöntemi ve AHP yöntemi kullanılarak risklerin değerlendirilmesi: Örnek bir uygulama. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 11(4), 1282 – 1293. https://doi.org/10.21923/jesd.1256900
• Evseeva, O., Evseeva, S. Ve Dudarenko, T. (2021). The impact of human activity on the global warming. E3S Web of Conferences 284. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202128411017
• Gedik, Y. (2020). Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutlarla sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma. Uluslararası Ekonomi Siyaset İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 3(3), 196 -215.
• Glendinning, M. (2021) Mass Housing: Modern architecture and statepower-A global history. Bloomsbury Visual Arts, 675, Büyük Britanya.
• Gül, A., Atak Çobanoğlu,Ş. (2017). Avrupa'da akıllı kent uygulamalarının değerlendirilmesi ve Çanakkale'nin akıllı kent dönüşümünün analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İadri Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(15), 1543-1565.
• Harris, J. (2000). Basic Principles of Sustainable Development, Dimensions of Sustainable Development, 21-41.
• Hasol, D. (2010). Ansiklopedik Mimari Sözlüğü. YEM Yayınları, 524, İstanbul.
• Kourtit, K., Nijkamp, P. Smart Cities in the Innovation Age. 2012. Innovation: The European Journal of Social Science Research 25: 2, 93–95. https://doi.org/10.1080/13511610.2012.660331
• Mills, G. (2007). Cities as agents of global change. International Journal of Climatology (27). 1849–1857. https://doi.org/10.1002/joc.1604
• Öztürk Kardoğan, P. S., Erdağ, A. (2022). The effects of construction waste on climate change: is a more green construction industry possible? Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 10(4). 1222 – 1231. https://doi.org/10.21923/jesd.1058358
• Polat, Y., Kartal, M. (2018). Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Modernleşme Bağlamında Dışa Kapalı Konut Üretimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 63-76.
• Polat, Ö. (2010). Farklı sosyo ekonomik grupların oluşturduğu toplu konut açık alanlarında kullanıcı memnuniyetinin ölçülmesi: Başakşehir ve Esenkent örneği. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim dalı, 103, İstanbul.
• Sarıaslan Senyen, H. M. (2024). Yeni toplu konut alanlarının akıllı yerleşmeler kapsamında değerlendirilmesi: Ankara Çankaya örneği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, 342, Ankara.
• Sınmaz, S. (2014). Akıllı yerleşme kurgusu ve küçük ölçekli yerleşmelerin enerji verimli gelişimi: Lapseki üzerine bir değerlendirme. Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı, 339, İstanbul.
• Stanković, J., Džunić, M., Dzunic, Z., Marinkovic, S. (2015). A multi-criteria evaluation of the European cities’ smart performance: Economic, social and environmental aspects. Proceedings of Rijeka Faculty of Economics, Journal of Economics and Business, 35(2), 519-550. https://doi.org/10.18045/zbefri.2017.2.519
• Zengin, N., & Yamaçlı, R. (2022). Küresel Isınmanın Etkisi Altında Sürdürülebilir Mimari Tasarım. Doğal Afetler e Çevre Dergisi, 8(2), 317-328. https://doi.org/10.21324/dacd.1045444