Türkiye’de Doğal Sit Alanları Koruma Amaçlı İmar Planlama Süreci: Güvenpark Koruma Amaçlı İmar Planı

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 246 - 268, 29.12.2024

Duygu Özkir , Öner Demirel

https://doi.org/10.51552/peyad.1594615

Öz

Türkiye'deki doğal sit alanları, ülkemizin doğal ve ekolojik değerlerini korumak amacıyla özel olarak korunan alanlardır. Bu alanların korunması, biyolojik çeşitliliğin devamlılığını sağlamak, ekosistem hizmetlerini güvence altına almak ve sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek için oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Türkiye’deki doğal sit alanlarının tanımı, nitelikleri ile doğal sit alanlarına yönelik hazırlanan koruma amaçlı imar planlarının inceleme ve onay aşamalarına ilişkin yasal ve yönetsel mevzuat çerçevesi çizilmiş, güncel görev ve yetkilere değinilmiştir. Yoğun nüfus ve yapılaşma baskısı altında olan bir doğal sit alanının tescil öncesi, sonrası ve planlama süreci ile inceleme yapılması amaçlanmış ve çalışma alanı olarak Güvenpark Doğal Sit Alanı seçilmiştir.
Yapılan çalışmada, öncelikle materyal olarak seçilen Güvenpark doğal sit alanı ve yakın çevresi ile ilgili geçmişten günümüze kadar olan tarihsel süreç ve mekânsal değişim süreci incelenmiştir. Devamında alana yönelik olarak Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar ki planlama süreçleri kapsamında, 2018 tarihli Güvenpark 1. Derece Doğal Sit Alanı ve Etkileşim Geçiş Sahasına İlişkin Koruma Amaçlı İmar Planı ile 2020 tarihli Güvenpark 1. Derece Doğal Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı detaylı olarak irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

doğal sit alanı, koruma amaçlı imar planı, Güvenpark, Türkiye

Conservation Development Planning Process of Natural Protected Areas in Türkiye: Güvenpark Conservation Development Plan

Öz

Natural protected areas in Turkey are specially protected areas to preserve the natural and ecological values of our country. The protection of these areas is very important to ensure the continuity of biodiversity, to secure ecosystem services and to support sustainable development. In this study, the definition of natural protected areas in Turkey, their qualifications, and the legal and administrative legislative framework regarding the review and approval stages of conservation zoning plans prepared for natural protected areas are outlined, and current duties and authorities are mentioned. It is aimed to examine a natural protected area, which is under intense population and construction pressure, before and after registration and the planning process, and Güvenpark Natural Protected Area was chosen as the study area.
In the study, first of all, the historical process and spatial change process from the past to the present regarding the Güvenpark Natural Protected Area and its immediate surroundings, which were selected as material, were examined. Subsequently, within the scope of the planning processes from the proclamation of the Republic to the present day, the Conservation Development Plan for Güvenpark 1st Degree Natural Protected Area and Interaction Transition Area dated 2018 and the Conservation Development Plan for Güvenpark 1st Degree Natural Protected Area dated 2020 were examined in detail. It is concluded that in order to ensure the sustainable protection of natural protected areas, basic planning principles should be established following the registration of the area.

Anahtar Kelimeler

Natural Protected Area, Conservation Development Plan, Güvenpark, Türkiye

Kaynakça

• Akkuş, A., Eseroğlu, I. ve Şahin, N. (2023). Yüzyıllık Serencam: Başkent Ankara’nın Dönüşümü (1923-2023). Mülkiye Dergisi, 47 (5), Ankara.
• Arkitera. (2013). Geçmişin Modern Mimarisi: Ankara-1, Erişim adresi https://www.arkitera.com/haber/gecmisin-modern-mimarisi-ankara-1/
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararname. (2011, 17 08). Resmi Gazete (Sayı: 28028). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/08/20110817-1-1.htm
• Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. (2018, 20 07). Resmi Gazete (Sayı: 30474). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180710-1.pdf
• Doğal Sit alanlarının Değerlendirilmesine İlişkin Teknik Esaslar. (2022, 25 03). Erişim adresi: https://webdosya.csb.gov.tr/db/tabiat/icerikler/tekn-k_esaslar
• Ertuna, C. (2005). Kızılay’ın modernleşme sahnesinden taşralaşmanın sahnesine dönüşüm sürecinde Güvenpark ve Güvenlik Anıtı, Planlama Dergisi, 2005(4).
• Işıksel, C. (1934). Erişim adresi https://isteataturk.com/Kronolojik/Tarih/1934/11/1/Ankara-Kizilay-Meydanindaki-Guven-Anitinin-acilisina-TBMM-donusu-katilmasi-01111934-/2
• Koç Üniversitesi, (2024). Suna Kıraç Kütüphanesi, Ankara’nın Harita Rehberi: Kenti Planlamak, Erişim adresi https://libguides.ku.edu.tr/c.php?g=653431&p=4587297
• Koruma Amaçlı İmar Planları ve Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması, Gösterimi, Uygulaması, Denetimi ve Müelliflerine İlişkin Usul ve Esaslara Ait Yönetmelik. (2005, 26 07). Resmi Gazete (Sayı: 25887). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/07/20050726-5.htm
• Koruma Amaçlı İmar Planları Teknik Şartnamesi. Erişim adresi: https://teftis.ktb.gov.tr/Eklenti/21641,koruma-amacli-imar-plani-teknik-sartnamesi.doc?0
• Korunan Alanlarda Yapılacak İmar Planı Teklifi Usul ve Esaslarına Dair Genelge. (2017, 03 01). Erişim adresi: https://tvk.csb.gov.tr/genelgeler-i-383
• Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik. (2012, 23 03). Resmi Gazete (Sayı: 28242). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120323-20.htm
• Korunan Alanların Tespit Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik. (2012, 19 07). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/07/20120719-3.htm
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. (1983, 23 07). Resmi Gazete (Sayı: 18113). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18113.pdf
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun Doğal (Tabii) Sitler, Koruma Ve Kullanma Koşulları ile İlgili 728 sayılı İlke Kararı. (2007 19 06). Erişim adresi: https://teftis.ktb.gov.tr/TR-298670/728-nolu-ilke-karari---kultur-ve-tabiat-varliklarini-koruma-yuksek-kurulunun-dogal-tabii-sitler-koruma-ve-kullanma-kosullari-ile-ilgili-ilke-karari740-sayili-ilke-karari-ile-degismistir.html
• Makroform. (2013). Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı, Erişim adresi https://www.ankara.bel.tr/files/3113/4726/6297/3-makroform.pdf
• Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği. (2014, 14 06). Resmi Gazete (Sayı: 29030). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/20140614-2.htm
• Plan Araştırma ve Açıklama Raporu. (2018). Güvenpark I. Derece Doğal Sit Alanı Koruma Amaçlı İmar Planı Araştırma ve Açıklama Raporu, UTTA Planlama Projelendirme Danışmanlık Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Plan Açıklama Raporu. (2020). Güvenpark Koruma Amaçlı İmar Planı Plan Açıklama Raporu, Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kültür ve Tabiat Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonları Kuruluş ve Çalışma Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik. (2012, 18 10). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/10/20111018-5.htm
• Yerli, Ö. ve Kaya, S. (2015). Tarihe Not Düşülmüş Bir Kent Parkı: Güvenpark, IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmaları Kongresi - Bildiriler Kitabı I, Kütahya.
• Yolalan, N.S. ve Çelen Öztürk, A. (2021). Kolektif bellek mekânı olarak meydanların zihin haritaları üzerinden analizi: Ankara Kızılay Meydanı. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2(2), İzmir.