From Modern Paradigms to Postmodern Paradigms: Therapeutic Interventions on a Journey of Change and Transformation

Yıl 2024, , 658 - 672, 25.12.2024

Özge Yıldırım , Ayşe Esra İşmen Gazioğlu

https://doi.org/10.18863/pgy.1393192

Öz

The transition from a hierarchy-based approach to therapy, in which the counselor is seen as an objective observer of the client's life; to an egalitarian counselor-client relationship-based therapy approach, which holds the client in their strengths, focuses on what the solution is, and sees the client as an expert, is a radical paradigm shift in the field of psychology. The background of this change in psychology's perspective, based on the questioning of modernism's belief that truth, knowledge and reality are universal and valid beyond all times and places. These inquiries have given birth to the postmodernist paradigm, which argues that knowledge and truth are multiple, complex and relative, that knowledge is interpreted and constructed between people. Postmodernism, which has effects in many fields such as art, architecture, cinema and literature; has led to radical changes psychology’s view on human nature, the counselor-client relationship and the therapy process. This study aims to examine modernism and postmodernism from a historical perspective, and then to discuss the reflections of postmodernism on the field of psychology. In order to achieve this aim, first of all, the emergence of modernism, its epistemology, its basic assumptions and the reflections of modernism on psychology are discussed. Afterwards, the social and epistemological changes which occured in the transition from modernism to postmodernism were examined. After examining the epistemology and assumptions of postmodernism in comparison with modernism; the general characteristics of postmodern therapies and their perspective on human nature, therapy process and counselor-client relationship are discussed. The study further provides recommendation for future directions inTurkish counseling and therapy contetxs.

Anahtar Kelimeler

modernism, postmodernism, psychology, therapy

Modern Paradigmalardan Postmodern Paradigmalara: Değişim ve Dönüşüm Yolculuğunda Terapötik Uygulamalar

Öz

Danışanı problemli ve zayıf yanlarından tutan, bozuk ve eksik yönlerinin neler olduğunu tespit etmeye odaklanan, danışmanın danışanın hayatının nesnel bir gözlemcisi olarak görüldüğü hiyerarşiye dayalı bir terapi anlayışından; danışanı güçlü yönlerinden tutan, çözümün ne olduğuna odaklanan, danışanın uzman olarak görüldüğü eşitlikçi bir danışan- danışman ilişkisine dayalı terapi anlayışına geçiş, psikoloji alanında yaşanan köklü bir paradigma değişimidir. Psikolojinin bakış açısındaki bu değişiminin arka planında en temelde, modernizmin, doğrunun, bilginin ve gerçekliğin evrensel ve tek olduğuna ilişkin inancının sorgulanması bulunmaktadır. Bu sorgulamalar, bilginin ve doğrunun çoklu, karmaşık ve göreceli olduğunu, bilginin yorumlandığını ve insanlar arasında inşa edildiğini savunan postmodernist paradigmayı doğurmuştur. Sanat, mimari, sinema ve edebiyat gibi birçok alanda etkileri olan postmodernizm; psikoloji biliminin insan doğasına, danışan- danışman ilişkisine ve terapi sürecine bakışında köklü değişimlere yol açmıştır. Bu çalışmada, modernizm ve postmodernizmi tarihsel bir bakış açısıyla incelemek, sonrasında postmodernizmin psikoloji alanına olan yansımalarını ele almak amaçlanmaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek için, ilk olarak modernizmin ortaya çıkışı, epistemolojisi, temel varsayımları ve modernizmin psikolojiye yansımaları ele alınmıştır. Sonrasında, modernizmden postmodernizme geçiş sürecinde yaşanan toplumsal ve epistemolojik değişim incelenmiştir. Postmodernizmin epistemolojisi ve varsayımları modernizmle karşılaştırmalı olarak incelendikten sonra; postmodern terapilerin genel özellikleri ve insan doğasına, terapi sürecine ve danışan- danışman ilişkisine bakış açısı ele alınmış, Türkiye bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

modernizm, postmodernizm, psikoloji, terapi

Kaynakça

• Akçabozan NB, Sümer ZH (2016) Adler yaklaşımında aile danışmanlığı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6:87-101.
• Akyol ME (2023) Çözüm odaklı kariyer psikolojik danışma yaklaşımının Türk kültürüne uygulanabilirliği. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5:15-21.
• Anderson H (2003) Post modern social construction therapies. In Handbook of Family Therapy (Eds G Weeks, TL Sexton ve M Robbins):125–146. New York, Brunner Routledge.
• Anderson H, Goolishian H (1992) The client is the expert: A not-knowing approach to therapy. In Therapy As Social Construction (Eds S McNamee, KJ Gergen):25–39. Thousand Oaks, CA, Sage.
• Applegate JS (2000) Theory as story: A postmodern tale. Clin Soc Work J, 28:141–153.
• Arkonaç SA (2006) Psikolojinin değişen paradigması ve değişmeyen sorunları. Türk Psikoloji Bülteni, 12:1-12.
• Arkonaç SA (2008) Psikolojide İnsan Modelleri ve Yerel İnsan Modelimiz, 2. Baskı. Ankara, Nobel Yayın.
• Arkonaç SA (2015) Psikolojide Bilginin Eleştirel Arkaplanı. İstanbul, Hiperlink Yayınları.
• Bilican F (2013) Help-seeking attitudes and behaviors regarding mental health among Turkish college students. Int J Ment Health, 42:43–59.
• Burr V (2012) Sosyal İnşacılık (Çev. Ed. S Arkonanç). Ankara, Nobel Akademik.
• Carchesio H, Green MS (2011) Postmodern therapy: Lens of opportunity. J Feminist Family Ther, 23:131–145.
• Chan DW (2004) The postmodern turn in counseling: Implications for school practice in Hong Kong. Hong Kong Educ Res J, 19:165–182.
• Corey G (2013) Theory and Practice of Counseling and Psychotherapy, 9th ed. Pacific Grove, CA, Brooks/Cole.
• Coşan D (2015) The perception of psychotherapy in Turkey. Eur J Soc Behav Sci, 13:220-230.
• Dell PF (1985) Understanding Bateson and Maturana: Toward a biological foundation for the social sciences. J Marital Fam Ther, 11:1–20.
• Demir A, Aydin G (1997) Student counselling in Turkish universities. Int J Adv Couns, 22:287-302.
• Demir I, İşmen Gazioglu E (2012) Theoretical orientations of Turkish counselor trainees: The role of thinking styles, ˘ epistemology and curiosity. Psychology, 3:527–533.
• Demir˙I, İşmen Gazioglu E (2013) Theoreticel orientations of counselor trainees in terms of personal, vocational and experiental factors. IAC World Conference, Istanbul, Turkey.
• Demir I, İşmen Gazioğlu E (2016) Measuring theoretical orientations of counselor trainees in Turkey: The role of personal and professional variables. Meas Eval Couns Dev, 50:116-130.
• Derringer A (2001) Embacing a postmodern philosophy. Praxis, 1:5–11.
• Dinar C (2022) Psikolog ve danışan perspektifinden psikoterapi deneyimini anlamak: başlama, sürdürme ve yarıda bırakma nedenlerinin nitel araştırma yöntemiyle incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Dogan S (2000) The historical development of counseling in Turkey. Int J Adv Couns, 22:57–67.
• Dwairy M (2002) Foundations of psychosocial dynamic personality theory of collective people. Clin Psychol Rev, 22:343–360.
• Friedman S (1996) Couple’s therapy: Changing conversations. In Constructing Realities: Meaning Making Perspectives for Psychotherapists (Eds H Rosen, KT Kuehlwein):413–453. Hoboken, NJ, Jossey-Bass.
• Geçtan E (2017) Psikanaliz ve Sonrası, 16. Baskı. İstanbul, Metis Yayınları.
• Gergen KJ (1973) Social psychology as history. J Pers Soc Psychol, 26:309–320.
• Gergen KJ (1985) The social constructionist movement in modern psychology. Am Psychol, 40:266-275.
• Gergen KJ (1990) Toward a postmodern psychology, Humanist Psychol, 18:23–34.
• Gergen KJ (2001) Psychological science in a postmodern world. Am Psychol, 56:803–813.
• Güçlücan N (2016) Psikolojik danışmanların kültürel duyarlılık algılarının demografik ve mesleki değişkenler açısından incelenmesi (Doktora tezi). Eskişehir, Anadolu Universitesi. •
• Güleç G, Yenilmez Ç, Ay F (2011) Patients’ who admitted to psychiatry clinic in a Anatolian city explanation models for their illness and help-seeking behavior. Klinik Psikiyatri Dergisi, 14:131-142.
• Gültekin F, Voltan-Acar N (2004) Transaksiyonel analizin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğitim ve Bilim, 29:38- 48.
• Güneri-Minton G (2006) The Psychotherapeutic relationship among psychotherapists in Turkey and the United States (Doctoral thesis). Seattle, WA, Argosy University.
• Hare-Mustin RT, Marecek J (1988) The meaning of difference: Gender theory, postmodernism, and psychology. Am Psychol, 43:455–464.
• Hicks SR (2004) Explaining Postmodernism: Skepticism and Socialism from Rousseau to Foucault. Tempe, AZ, Scholargy Publishing.
• Huttunen R (2007) Derrida’s Deconstruction contra Habermas’s communicative reason and the fate of education. In Encyclopedia of Philosophy of Education (Eds M Peters, P Ghiraldelli, B Žarnić, A Gibbons, R Heraud):1-11. New York, Springer.
• Işık Ş, Ergüner Tekinalp B, Üzbe Atalay N, Kaynak Ü (2019) Psikolojik Danışmada Güncel Kuramlar, 3. Baskı. Ankara, Pegem Akademi.
• Kağıtçıbaşı Ç (2010) Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kalafatoğlu MR, Çelik SB (2023) Duygu Odaklı Terapinin Türk kültüründe uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13:1367-1392.
• Karaırmak Ö, Aydın G (2017) Yapılandırmacı yaklaşım: Çağdaş psikolojik danışma anlayışını ve uygulamalarını biçimlendiren bir güç. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3:91–108.
• Karaırmak Ö, Siviş R (2018) Modernizmden postmodernizme geçiş ve pozitif psikoloji. Türk Psikolojik Danısma ve Rehberlik Dergisi, 3:102–115.
• Karagöz L (2012) Teori ya da realite: Hâkim terapi kuram ve uygulamaları karşısında konumlanış ve arayışlar. İnsan ve Toplum, 2:93-117.
• Kızıldağ S, Zorbaz SD, Gençtarım D, Arıcı F (2012) Hacettepe Üniversitesi öğrencilerinin psikolojik danışma yardımı almaya ve bu yardımın sunulduğu birimlere ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8:185-196.
• Kizilhan JI (2014) Religious and cultural aspects of psychotherapy in Muslim patients from tradition-oriented societies. Int Rev Psychiatry, 26:335-343.
• Koçyiğit M, Pamukçu B (2018) Üniversite öğrencilerinin psikolojik danışmadan beklentileri: Cinsiyet, psikolojik yardım alma deneyimi, psikolojik yardım almaya ilişkin tutum ve kişilik özelliklerinin rolü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18:2148-2171.
• Kvale S (1992) Psychology and Postmodernism. Thousand Oaks, CA, Sage.
• Lee C C (1997) Multicultural Issues in Counseling: New Approaches to Diversity. Alexandria, VA, American Counseling Association.
• London ID (1945) Psychology and Heisenberg’s principle of indeterminacy. Psychol Rev, 52:162–168.
• Lüleci B, Soylu Y, Canbulat N (2015) Psikolojik danışma yardımına ilişkin beklentiler ölçeğinin geliştirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5:313-326.
• Lyotard JF (1979) The Postmodern Condition: A Report on Knowledge. Manchester, UK, Manchester University Press.
• McLeod J (1997) Narrative and Psychotherapy. Thousand Oaks, CA, Sage.
• Mocan-Aydin G (2000) Western models of counseling and psychotherapy within Turkey crossing cultural boundaries. Couns Psychol, 28:281-298.
• Murdock NL (2018) Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları (Çeviri F Akkoyun). Ankara, Nobel Akademik.
• Neimeyer RA (1993) An appraisal of constructivist psychotherapies. J Consult Clin Psychol, 61:221–234.
• Özbay Y, Terzi Ş, Erkan S, Cihangir Çankaya Z (2011) Üniversite öğrencilerinin profesyonel yardım arama tutumları, cinsiyet rolleri ve kendini saklama düzeyleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1:59-71.
• Öz Soysal FS, Baş AU, Aysan F (2016) Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma yaklaşımlarına ilişkin görüşleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6:53-69.
• Peat FD (2007) From certainty to uncertainty: Thought, theory and action in a postmodern world. Futures, 39:920-929.
• Powell J (1998) Postmodernism for Beginners. Harlem, NY, Writers and Readers Publishing.
• Poyrazli S (2003) Validity of Rogerian therapy in Turkish culture: A cross-cultural perspective. Journal of Humanistic Counseling, Education and Development, 42:107–115.
• Rogers-Sirin L, Yanar C, Yüksekbaş D, Senturk MI, Sirin S (2017) Religiosity, cultural values, and attitudes toward seeking psychological services in Turkey. J Cross Cult Psychol, 48:1587–1604.
• Ruiz AB (1996) The contribution of Humberto Maturana to the sciences of complexity and psychology. J Constr Psychol, 9:283–302.
• Rychlak JF (1990) George Kelly and the concept of construction. International Journal of Personal Construct Psychology, 3:7–19.
• Sarı T (2015) Pozitif psikoterapi: Gelişimi, temel ilke ve yöntemleri ve Türk kültürüne uygulanabilirliği. Journal of Happiness and Well-Being, 3:182-203.
• Savcı M, Demir Y, Kutlu M, Aysan F (2018) Theoretical orientation of mental health workers in Turkey. J Cogn Behav Psychother Res, 7:72-79.
• Semmler PL, Williams CB (2000) Narrative therapy: A storied context for multicultural counseling. J Multicult Couns Dev, 28:51-62.
• Sümer ZH, Rasmussen PR (2012) Individual psychology in Turkey. J Individ Psychol, 68:411-419.
• Şahin F (2001) Sosyal hizmette güçler perspektifi ve çözüm odaklı mülakat. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 4:59–71.
• Tagay Ö, Voltan Acar N, Nalbant A (2016) Logoterapide kullanılan kavramların ve tekniklerin Türk Kültüründe uygulanabilirliği. Ege Eğitim Dergisi, 17:105-126.
• Tarragona M (2008) Postmodern/poststructuralist therapies. In Twenty First Century Psychotherapies: Contemporary Approaches to Theory and Practice (Eds JL Lebow):167–205. Hoboken, NJ, Wiley.
• Taşkın EO (2007) Stigma: Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama. İzmir, Meta Basım.
• Türküm AS (2005) Who seks help? Examining the differences in attitude of Turkish university students toward seeking psychological help by gender, gender roles, and help-seeking experiences. J Mens Stud, 13:389-401.
• Türküm AS, Kızıltaş A, Sarıyer A (2004) Anadolu Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi'nin hedef kitlesinin psikolojik ihtiyaçlarına ilişkin ön çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3:15-27.
• Voltan-Acar N (2004) Ne Kadar Farkındayım? Gestalt Terapi. Ankara, Babil Yayıncılık.
• Voltan-Acar N, Yildirim I, Ergene T (1996a) How much counselling recognized in Turkey. In ISPA XIX. School Psychology Colloquium Continuity and Change Abstracts:88.
• Voltan-Acar N, Yildirim I, Ergene T (1996b) Who benefits from psychological counselling in Turkey. Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi, 4:20-25.
• White M, Epston D (1990) Narrative Means to Therapeutic Ends. New York, NY, Norton.
• Yam FC (2021) İlişkisel Kültürel Kuram ve kavramlarının Türk kültürü açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41:477-495.
• Yorgun A, Voltan-Acar N (2014) Gerçeklik terapisinin Türk kültürüne uygulanabilirliği: Kültür açısından eleştirel bakış. Eğitim ve Bilim, 39:216-226.
• Zümbül S (2021) Transaksiyonel analiz terapisine kapsamlı bakış: Bir derleme çalışması. Anadolu University Journal of Education Faculty, 5:51-80.