Beliren Yetişkinlikte İlişki İstikrarı: Anneye Bağlanma ve Bilişsel Tamamlanma İhtiyacının Yordayıcılığı

Yıl 2021, , 227 - 244, 29.12.2021

Ahmet Kayabaş , Hasan Atak

https://doi.org/10.18863/pgy.936498

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, anneye bağlanma ve bilişsel tamamlanma ihtiyacının ilişki istikrarı üzerindeki yordayıcı etkisini bir model bağlamında incelemektir. Ek olarak, ilişki istikrarı ve alt ölçeklerinin bazı demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı çalışmada araştırma grubunu, %45’i erkek (n=180), %55’i (n=223) kadın olmak üzere toplam 403 birey oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “İlişki İstikrarı Ölçeği”, “Ebeveyn Bağlanma Envanteri-Anne Kısa Formu” ve “Tamamlanma İhtiyacı Ölçeği-Kısa Formu” kullanılmıştır. Path modeli ve t-Testi verilerin analizinde yararlanılan temel istatistiklerdir. Araştırma sonucunda, anneye bağlanmanın (ß= .16, p< .01), bilişsel tamamlanma ihtiyacının (ß= .21, p< .01) ilişki istikrarı üzerinde pozitif ve düşük düzeyde yordayıcı gücünün olduğu ortaya çıkmıştır. Anneye bağlanmanın (ß= .05, p< .01) tamamlanma ihtiyacı üzerinde pozitif ve düşük düzeyde yordayıcı gücünün olduğu ortaya çıkmıştır. Yapılan analiz sonucunda, tamamlanma ihtiyacının aracılık rolü gözlenmektedir. Anneye bağlanmanın (ß= .001, p< .01) tamamlanma ihtiyacı üzerinden ilişki istikrarına dolaylı etkisinin düşük ve pozitif olduğu bulgusu elde edilmiştir. Anneye bağlanmanın (ß= .17, p< .01) toplam etkisi ilişki istikrarı ile düşük düzeyde pozitif bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlişki istikrarı, Anneye bağlanma, Bilişsel tamamlanma ihtiyacı, Beliren yetişkinlik

Relationship Stability in Emerging Adulthood: The Predictions of Maternal Bonding and Need for Cognitive Closure

Öz

The main purpose of this study is to examine the predictive effects of maternal bonding and need for cognitive closure on relationship stability in the context of a model. In addition, it was examined whether the relationship stability and its subscales significantly differed according to some demographic variables. In the study in which the relational descriptive model was used, the research group consists of 403 individuals, 45% male (n = 180) and 55% (n = 223) female. “Relationship Stability Scale”, “Parental Attachment Inventory-Mother Short Form” and “Need for Completion Scale-Short Form” were used as data collection tools in the study. Path model and t-Test are the basic statistics used in data analysis. As a result of the research, it was found that maternal bonding (ß = .16, p <.01) and need for cognitive closure (ß = .21, p <.01) has positive and low predictive power on relationship stability. It was found that maternal bonding (ß = .05, p <.01) has a positive and low level of predictive power on the need for closure. As a result of the analysis, the mediation role of the need for closure is observed. It was found that maternal bonding (ß = .001, p <.01) has a low and positive indirect effect on relationship stability through the need for closure. The total effect of maternal bonding (ß = .17, p <.01) has a lower effect on stability of the relationship.

Anahtar Kelimeler

Relationship stability, maternal bonding, need for cognitive closure, emerging adulthood

Kaynakça

• Adams JM, Jones WH (1999) Interpersonal commitment in historical perspective. Handbook of interpersonal commitment and relationship stability, 3-33. Springer, Boston, MA.
• Agnew C (2009) Commitment, theories and typologies. Department of psychological sciences faculty publications, 28.
• Ainsworth MDS (1969) Object relations, dependency, and attachment: A theoretical review of the infant-mother relationship. Child development, 969-1025.
• Akarsu Ş (2018) Üniversite öğrencilerinin ilişki istikrarı ile sosyal ilgi, ilişkisel benlik saygısı ve maneviyatları arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Ankara, Gazi Üniversitesi.
• Akbay SE (2015) Ana-babaya bağlanma ile romantik yakınlık ve otantik benlik arasındaki ilişkilerde bağlanma stillerinin aracı rolünün incelenmesi (Doktora tezi). Mersin, Mersin Üniversitesi.
• Akdağ C (2017) Genç yetişkin bireylerin anne-babalarıyla kurdukları ilişki örüntüsünün romantik ilişkilerindeki kaygı ve kaçınma düzeylerini yordama gücü (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Marmara Üniversitesi.
• Aksu M (2019) Yetişkinliğe geçişte anne-babaya bağlanma ile problemli internet kullanımı ilişkisinde bilişsel tamamlanma ihtiyacının aracılık etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.
• Aktaş-Akbayrak S (2019) Evli bireylerin ilişki istikrarının algıladıkları eş desteği ve ilişki yükleme biçimleri ile ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Eskişehir, Anadolu Üniversitesi.
• Aral N, Baran G, Bulut Ş, Çimen S (2001) Çocuk Gelişimi 2. İstanbul: İ Ya-Pa.
• Armsden GG, Greenberg MT (1987) The ınventory of parent and peer attachment: ındividual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16:427-454. doi: 10.1007/BF02202939
• Arnett JJ (2000) Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American psychologist, 55:469.
• Atak H (2010) Yetişkinliğe geçişte kimlik biçimlenmesi ve eylemlilik (agency): Bireyleşme sürecinde iki gelişimsel kaynak (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Atak H, Taştan N (2012) Romantik ilişkiler ve aşk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4:520-546.
• Atak H, Syed M, Çok F, Tonga Z (2016) Yeni bir nöropsikolojik kavram olarak tamamlanma ihtiyacı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8:290-299.
• Buğa D (2009) Yakın ilişkilerde istikrar: bağlanma stilleri ve toplumsal cinsiyet rolleri açısından bir karşılaştırma (Yüksek lisans tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Büyükşahin-Sunal A, Hasta D, Hovardaoğlu S (2005) İlişki İstikrarı Ölçeği (İİÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8:25-35.
• Büyükşahin Ayda (2006) Yakın ilişkilerde bağlanım: yatırım modelinin bağlanma stilleri ve bazı ilişkisel değişkenler yönünden incelenmesi (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Çarıkcı Nİ (2019) Anne-babaya bağlanma, çocukluk çağı ruhsal travmaları ve tamamlanma ihtiyacının kompulsif alışveriş üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.
• Çaykuş ET (2020) İlişki istikrarı: ilişkilerde güç algısı, ilişkisel alçakgönüllülük ve romantik ilişkilerde obsesyon ve kompulsiyon ilişkilerinin incelenmesi (Doktora tezi). Eskişehir, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Çelik-Zeren D (2020) Üniversite öğrencilerinin ilişki istikrarı ile flörtte şiddete yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Deliktaş O (2020) Ahlaki kimlik ve bilişsel tamamlanma ihtiyacının çevrimiçi oyun bağımlılığı üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.
• Dobur HA (2019) Yetişkinliğe geçişte çocukluk çağı ruhsal travmaları ile duygusal yeme ve tıkınırcasına yeme ilişkisinde bilişsel tamamlanma ihtiyacının aracılık etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.
• Ercan H (2016) Üniversite öğrencilerinin aşk stillerinin demografik değişkenler ve ana babaya bağlanma ile ilişkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7:25-37.
• Eryılmaz A, Ercan L (2010) Beliren yetişkinlikte romantik yakınlığı başlatma ve başa çıkma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23:381-397.
• Fehr B (2003) The status of theory and research on love and commitment. Blackwell handbook of social psychology: Interpersonal processes, 331-356.
• Fitzpatrick J, Sollie DL (1999) Unrealistic gendered and relationship spesific beliefs: Contributions to investments and commitment in dating relationships. Personal Relationships, 16:852-868.
• Gómez-López M, Viejo C, Ortega-Ruiz R (2019) Psychological Well-Being during adolescence: Stability and association with romantic relationships. Frontiers in psychology, 10:1772.
• Goode WJ (1959) The theoretical importance of love. American Sociological Review, 38-47.
• Günaydın G, Selçuk E, Sümer N, Uysal A (2005) Ebeveyn ve arkadaşlara bağlanma envanteri kısa formunun psikometrik açıdan değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 8:13-23.
• Hinde RA, Hinde RA (1979) Towards understanding relationships. London: Academic press.
• Işınsu-Halat M (2009) Yatırım kuramı bağlamında evli çiftlerde uyum, nedensel ve sorumluluk yüklemeleri ile yalnızlık arasındaki bağlantılar (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Johnson MP (1991) Commitment to personal relationships. Advances in personal relationships, 3:117-143.
• Kelley HH, Berscheid E, Christensen A, Harvey JH, Huston TL, Levinger G, Peterson DR (1983) Analyzing close relationships. Close relationships, 20:67.
• Kruglanski AW, Webster DM (1996) Motivated closing of the mind:" Seizing" and" freezing.". Psychological Review, 103:263.
• Le B, Agnew CR (2003) Commitment and its theorized determinants: A meta–analysis of the Investment Model. Personal Relationships, 10:37-57.
• Levinger G (1965) Marital cohesiveness and dissolution: An integrative review. Journal of Marriage and the Family, 19-28.
• Mamati G (2018) Heteroseksüel çift ilişkisi içindeki kadınlarda çocukluk çağı travmalarının ve semptomlarının ilişki istikrarı ile arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Arel Üniversitesi.
• Mannetti L, Pierro A, Kruglanski A, Taris T, Bezinovic P (2002) A cross‐cultural study of the Need for Cognitive Closure Scale: Comparing its structure in Croatia, Italy, USA and The Netherlands. British Journal of Social Psychology, 41:139-156.
• Mayseless O, Kruglanski AW (1987) What makes you so sure? Effects of epistemic motivations on judgmental confidence. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 39:162-183.
• O’Sullivan LF, Hoffman S, Harrison A, Dolezal C (2006) Men, multiple sexual partners, and young adults’ sexual relationships: understanding the role of gender in the study of risk. Journal of Urban Health, 83:695-708.
• Prager KJ (1995) The psychology of intimacy: Guilford series on personal relationships. New York: Guilford.
• Raja SN, Mcgee R, Stanton WR (1992) Perceived attachments to parents and peers and psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 21:471-485.
• Reis HT, Collins WA, Berscheid E (2000) The relationship context of human behavior and development. Psychological bulletin, 126:844.
• Roets A, Van Hiel A (2011) Item selection and validation of a brief, 15-item version of the Need for Closure Scale. Personality and Individual Differences, 50:90-94.
• Rusbult CE (1980) Commitment and satisfaction in romantic associations A test of the investment model. Journal of experimental social psychology, 16:172-186.
• Rusbult CE (1983) A longitudinal test of the investment model: The development (and deterioration) of satisfaction and commitment in heterosexual involvements. Journal of personality and social psychology, 45:101.
• Rusbult CE, Christopher A, Ximena A, Kruglanski HA, Tory E (2011) The investment model of commitment processes. Handbook of theories of social psychology, 2:218.
• Rusbult CE, Coolsen MK, Kirchner JL, Clarke JA (2006) Commitment.
• Rusbult CE, Martz JM, Agnew CR (1998) The investment model scale: Measuring commitment level, satisfaction level, quality of alternatives, and investment size. Personal relationships, 5:357-387.
• Sacher JA, Fine MA (1996) Predicting relationship status and satisfaction after six months among dating couples. Journal of Marriage and the Family, 21-32.
• Sığırcı A (2010) Evli bireylerde bağlanma biçimleri ve evliliğe dair inançların evlilik doyumu ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Malatya, İnönü Üniversitesi.
• Sprecher S (1988) Investment model, equity, and social support determinants of relationship commitment. Social Psychology Quartely, 51:318- 328.
• Şahin C (2015) 20-40 yaş arası bireylerde erken dönem uyumsuz şemalar ve ilişki istikrarı arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, Haliç Üniversitesi.
• Şimşek ÖF (2007) Yapısal eşitlik modellemesine giriş‐temel ilkeler ve lısrel uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tai T, Baxter J, Hewitt B (2014) Do co-residence and intentions make a difference? Relationship satisfaction in married, cohabiting, and living apart together couples in four countries. Demographıc Research. 31:71-104.
• Taluy N (2013) İkili ilişkilerde mükemmeliyetçilik ve çatışma çözme tepkileri: yatırım moeli çerçevesinde yapılan bir çalışma (Doktora tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi.
• Thibaut JW, Kelley H (1959) The Social Psychology of Groups. New York: John Wiley & Sons.
• Uzun KN (2017) Bağlanma stilleri ile evlilikte ilişki istikrarı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul, İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Webster DM, Kruglanski AW (1994) Individual differences in need for cognitive closure. Journal of personality and social psychology, 67:1049.
• Webster DM, Kruglanski AW (1998) Cognitive and social consequences of the motivation for closure. European Review of Social Psychology, 8:133-146.
• Yazgan G (2020) Üniversite öğrencilerinde riskli davranışlar: internet bağımlılığı ve bilişsel tamamlanma ihtiyacının etkisi (Yüksek lisans tezi). Kırıkkale, Kırıkkale Üniversitesi.