Depression in Pregnancy: Prevalence, Risk Factors and Treatment

Yıl 2011, Cilt: 3 Sayı: 1, 142 - 162, 01.03.2011

Kıymet Yeşilçiçek Çalık Songül Aktaş

Öz

Depression in pregnancy is a common psychiatric disorder affecting health of both the mother and the unborn child. The prevalence of depression and depressive symptoms during pregnancy ranges from 12% to 36%. Genetic, psychological, biological, environmental and hormonal factors comprise the predisposing factors for development of depression. Depression in pregnancy may cause such pregnancy and obstetrical complications as preterm delivery, preeclampsia, difficult birth, increased need for surgical intervention during delivery, smaller fetus compared to the gestational age, newborns with low birth weights and low apgar scores. It is also important due to its potential to increase the risk of suicide attempts and postpartum depression. Depression seen at an early period of the pregnancy affects both the mother and the fetus negatively in the long run. Therefore, early diagnosis of depression and its treatment will decrease the prospective risks for both parts. Health care staff play a key role in the early detection of the risk groups inclined to the gestational depression, in the prevention and treatment of depression. With the present work, we aimed at revising the diagnosis of the depression in pregnancy, its prevalence, risk factors for mother and fetus, its prevention and treatment during pregnancy.

Anahtar Kelimeler

Pregnancy, Depression, Complication, Treatment

Gebelikte Depresyon: Sıklık, Risk Faktörleri ve Tedavisi

Öz

Gebelik depresyonu, hem annenin hem de çocuğun sağlığını etkileyen ve sık görülen bir ruhsal bozukluktur. Gebelikte depresyon ve depresif belirti görülme sıklığı %12-36 arasında değişmektedir. Genetik, psikolojik, biyolojik, çevresel, hormonal faktörler gebelik depresyonunu hazırlayıcı nedenlerdir. Gebelikteki depresyon preterm eylem, pre-eklampsi, zor doğum, doğumda daha fazla cerrahi müdahaleye gereksinim duyma, gebelik haftasına göre küçük fetüs, düşük doğum ağırlıklı ve düşük apgar skorlu yenidoğan gibi olumsuz gebelik ve obstetrik komplikasyonlar gibi tablolara yol açabilmektedir. Ayrıca gebelik depresyonu intihar girişimini, pospartum depresyon riskini arttırma potansiyeli nedeniyle de çok önem taşımaktadır. Gebeliğin erken dönemlerinde görülen depresyon, hem gebeyi hem de fetüsü uzun dönemde de olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle gebelik depresyonunun erken tanınıp, tedavi edilmesi anneye ve fetüsa ait oluşabilecek riskleri azaltacaktır. Görevli sağlık personelinin gebelikte depresyona eğilimli olabilecek riskli grupları erken dönemde belirlemesi, depresyonun önlenmesi ve tedavisini kolaylaştıracaktır. Bu yazıda gebelikte depresyonunun tanımı, sıklığı, anneye ve fetüsa getireceği riskler, risk faktörleri, bu süreçte korunma ve tedavi yaklaşımları kısaca gözden geçirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

gebelik, depresyon, komplikasyon, tedavi

Kaynakça

• Sağduyu A, Ögel K, Özmen E, Boratav C. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde depresyon. Turk Psikiyatri Derg 2000; 11:3-16.
• Stewart D. Depression during pregnancy . Can Fam Physician 2005; 51:1061-1063.
• Muzik M, Marcus SM, Heringhausen JE, Flynn HA. When depression complicates child bearing:guidelines for screening and treatment during antenatal and postpartum obstetric care. Obstet Gynecol Clin North Am 2009; 36:771–788.
• Vırıt 0, Akbaş E, Savaş HA, Sertbaş G, Kandemir H. Gebelikte depresyon ve kaygı düzeylerinin sosyal destek ile ilişkisi. Noropsikiyatri Arşivi 2008; 45:9-13.
• Marakoğlu K, Şahsıvar MŞ. Gebelikte depresyon. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2008; 28:525-532.
• Sevindik F. Elazığ ilinde gebelikte depresyon prevelansı ve etkileyen faktörler (Yüksek lisans tezi). Elazığ, Fırat Üniversitesi, 2005.
• Faisal-Cury A, Rossi Menezes P. Prevalence of anxiety and depression during pregnancy in a private setting sample. Arch Womens Ment Health 2007; 10:25-32.
• Diego MA, Field T, Hernandez-Reif M, Schanberg S, Kuhn C, Gonzalez-Quintero V. Prenatal depression restricts fetal growth. Early Hum Dev 2009; 85:65-7.
• Ocaktan ME, Çalışkan D, Öncü B, Özdemir O, Köse K. Park Sağlık Ocağı bölgesin- deki gebelerde doğum öncesi ve sonrası depresyonun değerlendirilmesi. 4. Uluslararası Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi, 20-23 Nisan 2005, Ankara,Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa 277-278.
• Ayvaz S, Hocaoğlu Ç, Tiryaki A, Ak İ.Trabzon il merkezinde doğum sonrası depres- yon sıklığı ve gebelikteki ilişkili demografik risk etmenleri. Turk Psikiyatri Derg 2006; 17:243- 251.
• Bunevicius R, Kusminskas L, Bunevicius A, Nadisauskiene RJ, Jureniene K, Pop VJ. Psychosocial risk factors for depression during pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand 2009; 88:599-605.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Yeniden Gözden Geçirilmiş 4. Baskı (DSM-IV-TR). (E.Köroğlu, Çev.) Ankara, He- kimler Yayın Birliği. 2001.
• Brenda M, Leung Y, Bonnie ND, Kaplan J. Perinatal depression: prevelance, risks, and the nutrition link-a review of the literatüre. J Am Diet Assoc 2009; 109: 1566- 1577.
• Bödecs T, Horvath B, Kovacs L, Diffellne Nemeth M, Sandor J. Prevalence of depression and anxiety in early pregnancy on a population based Hungarian sample. Orv Hetil 2009; 150:1888-1893.
• Marcus SM, Flynn HA, Blow FC, Barry KL. Depressive symptoms among pregnant women screened in obstetrics settings. J Women’s Health (Larchmt) 2003; 12:373- 380.
• Da Costa D, Larouche J, Dritsa M, Brender W. Psychosocial correlates of prepartum and postpartum depressed mood. J Affect Disord 2000; 59:31-40.
• Kurki T, Hiilesmaa V, Raitasalo R, Mattila H, Ylikorkala O. Depression and anxiety in early pregnancy and risk for preeclampsia. Obstet Gynecol 2000; 95:487-490.
• Karaçam Z, Ançel G . Depression, anxiety and influencing factors in pregnancy: A study in a Turkish population. Midwifery 2009; 25:344-356.
• Altınay S. Gebelikte depresyon prevelansı, sosyodemografik özellikler, obstetrik risk faktörleri, kaygı düzeyi ve sosyal destek ile ilişkisi (Uzmanlık tezi). Ankara, Ankara Üniversitesi, 1999.
• Gölbaşı Z, Kelleci M, Kısacık G. Gebelikte depresif belirtiler: Prevelans ve risk faktör- lerine ilişkin bir çalışma. 5. Uluslar Arası Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi, 19-22 Nisan 2007, Ankara, Türkiye.Kongre Özet Kitabı sayfa 255.
• Aktaş S, Yeşilçiçek Çalık K, Dinçkol M, Kara H, Budak S, Güney S. Gebelikte dep- resyon, depresyona etki eden faktörler ve gebelik depresyonu ile sosyal destek ara- sında ilişki. 9. Uludağ Jinekoloji ve Obstetri Kış Kongresi, 15-18 Ocak 2009, Bur- sa,Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa: 459-460.
• Marcus SM. Depression during pregnancy: rates, risks and consequences – Motherisk Update 2008. Can J Clin Pharmacol 2009; 16: 15-22.
• Bennett HA, Einarson A, Taddio A, Koren G, Einarson TR. Prevalence of depression during pregnancy: systematic review. Obstet Gynecol 2004; 103:698-709.
• Akbaş A, Vırıt O, Kalenderoğlu A, Savaş H, Sertbaş G. Gebelikte sosyo demografik değişkenlerin kaygı ve depresyon düzeyiyle ilişkisi. Nöropsikiyatri Arşivi 2008; 45:85- 91.
• Bowen A, Muhajarine N. Antenatal depression. Canadian Nurse Journal 2006; 102:26-30.
• Kim J, La Porte LM, Adams MG, Gordon Te, Kuendig JM, Silver RK. Obstetric care provider engagement in a perinatal depression screening program. Arch Womens Ment Health 2009;12:167-172.
• Kalken G, Yilmazer M, Coşar E, Sahin FK, Çevrioglu S, Geçiçi O. Nausea and vomiting in early pregnancy: Relationship with anxiety and depression. J Psychosom Obstet Gynaecol 2008; 29:91-95.
• Leigh B, Milgrom J. Risk factors for antenatal depression, postnatal depression and parenting stres. BMC Psychiatry 2008; 8:24.
• Figueiredo B, Pacheco A, and Costa R. Depression during pregnancy and thepostpartum period in adolescent and adult Portuguese mothers. Arch Womens Ment Health 2007; 10:103–109.
• Lau Y, DWF Keung DWF. Correlates of depressive symptomatology during the second trimester of pregnancy among Hong Kong Chinese. Soc Sci Med 2007; 64:1802-1811.
• Cebeci SA, Aydemir Ç, E Göka. Puerperal dönemde depresyon belirti prevalansı: obstetrik risk faktörleri, kaygı düzeyi ve sosyal destek ile ilişkisi. Kriz Dergisi 2002; 10:11-18.
• Gözüyeşil EY, Şirin A, Çetinkaya Ş. Gebe kadınlarda depresyon durumu ve bunu etkileyen etmenlerin incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008; 3:40-66.
• Clark A, Skouteris H, Wertheim EH, Paxton SJ, Milgrom J. The relationship between depression and body dissatisfaction across pregnancy and the postpartum: A prospective study. J Health Psychol 2009; 14:27-35.
• Sidebotham M. Mental health problems. In Mayes’ Midwifery: A Textbook For Midwives, 13th ed. (Eds C Henderson, S Macdonald): 918-934. London, Elsevier, 2008.
• Xie RH, He G, Koszycki D, Walker M, Wen SW. Prenatal social support, postnatal social support, and postpartum depression. Ann Epidemiol 2009; 19:637-643.
• Pinto E, Barros H, Dos Santos S. Dietary intake and nutritional adequacy prior to conception and during pregnancy. a follow up study in the nort of portuqal. Public Health Nutr 2008; 12:922–931.
• Borja-Hart N, Marino J. Role of omega-3 fatty acids for prevention or treatment of perinatal depression. Pharmacotherapy 2010; 30:210-216.
• Cho YJ, Han JY, Choi JS, Ryu HM, Kim MY et al. Prenatal multivitamins containing folic acid do not decrease prevalence of depression among pregnant women. J Obstet Gynaecol 2008; 28: 482-484.
• Rahman A, Bunn J, Lovel H, Creed F. Association between antenatal depression and low birthweight in a developing country. Acta Psychiatr Scand 2007; 115:481486.
• Zuckerman B, Amaro A, Bauchner H, Cabral H. Depressive symptoms during pregnancy: Relationship to poor health behaviours. Am J Obstet Gynecol 1989; 160:1107-1111.
• Raynor MD, Oates MR. Perinatal mental health. In Myles Textbook For Midwives, 15 th ed.(Eds DM Fraser, MA Cooper ):679-703. London, Elsevier, 2009.
• Field T, Diego M, Dieter J, Hernandez-Reif M, Schanberg S, Kuhn C et al. Prenatal depression effects on the fetus and newborn. Infant Behav Dev 2004; 27:216-229.
• Spinelli M, Endicott J. Controlled clinical trial of interpersonal psychotherapy versus parenting education program for depressed pregnant women. Am J Psychiatry 2003; 160:555–562.
• Dimidjian S, Goodman S. Nonpharmacologic intervention and prevention strategies for depression during pregnancy and the postpartum. Clin Obstet Gynecol 2009; 52:498-515.
• Alkan M. Kişilerarası ilişkiler terapisi. Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2009; 2:14-20.
• Demiralp M, Oflaz F. Bilişsel-davranışçı terapi teknikleri ve psikiyatri hemşireliği uygulaması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:132-139.
• Margaret G, Spinelli MD. Interpersonal psychotherapy for depressed antepartum women: A pilot study. Am J Psychiatry 1997; 154:1028–1030.
• Bhatla SC, Bhatla SK. Depression in women: Diagnostic and treatment considerations. Am Fam Physician 1999; 60:1-17.
• Ter Horst PG, Smit JP. Antidepressants during pregnancy and lactation. Tijdschr Psychiatr 2009; 51:307-314.
• Schimmell MS, Katz EZ, Shaag Y, Pastuszak A, Koren G. Toxic neonatal effects following maternal clomipramine therapy. J Toxicol Clin Toxicol 1991; 29:479-484.
• Alwan S, Reefhuis J, Rasmussen SA. Olney MD, Fredman J. Use of selective serotonin-reuptake inhibitors in pregnancy and the risk of birth defects. N Engl J Med 2007; 356:2684-2692
• Louik C, Lin AE, Werler MM, Hernandez-Diaz S, Mitchell A. First-trimester use of selective serotonin-reuptake inhibitors and the risk of birth defects. N Engl J Med 2007; 356:2675-2683.
• Nayak V, Laxminarayana Bairy K, Devaramane V. Treatment of depression during pregnancy. Kuwait Med J 2010; 42:187-191.
• Chang MY, Chen CH. Evidence-based management of perinatal depression. Hu Li Za Zhi 2008; 55:5-9.
• Nulman I , Rovet J, Stewart DE, Wolpin J, Gardner A, Theis Jochen GW, Kulin N, Koren G. Neurodevelopment of children exposed in utero to antidepressant drugs. N Engl J Med 1997; 336:258-262.
• Manber R, Schnyer RN, Allen JB, Rush AJ, Blasey CM. Acupuncture: a promising treatment for depression during pregnancy. J Affect Disord 2004; 83:89–95.
• Karaçam Z, Ançel G. Gebelikte depresyon, anksiyete ve etkileyici faktörler. 4. Ulusla- rarası Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması Kongresi, 20-23 Nisan 2005, Ankara, Türki- ye. Kongre Özet Kitabı sayfa:183.
• Cesar JA, Mendoza-Sassi RA, Ulmi EF, Dallagnol M, Neumann NA. Effects of different home visit strategies on prenatal care in southern Brazil. Cad Saude Publica 2008; 24: 2614-2622.
• Şahin EM, Kılıçarslan S. Son trimester gebelerin depresyon ve kaygı düzeyleri ile bunları etkileyen etmenler. Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2010; 27:51-58.
• Ayan A, Aksoy C, Edizkan H. Doğuma hazırlık kursunun gebeler üzerine etkisi. 9.Uludağ Jinekoloji ve Obstetri Kış Kongresi, 15-18 Ocak 2009, Bursa, Türkiye. Kongre Özet Kitabı sayfa: 423-424.
• Phillips K. Preventing, identifying and treating maternal depression: Tools for employers. Center for Prevention and Health Services Issue Brief 2005; 3:1-20.
• Çeber E, Bilge A, Mermer G, Yücel U. İzmirin Bornova ilçesinde gebelik ve doğum sonrası depresyon riski. Turkiye Klinikleri J Gynecol Obst 2010; 20:1-9.