Ergenlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Açıklayıcı Fenomenolojik Analizi

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: Supplement 1, 274 - 282, 29.12.2023

Arif Erdem Köroğlu Zekeriya Deniz Aktan

https://doi.org/10.18863/pgy.1266053

Öz

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) ile ilgili araştırmaların genellikle nicel metodolojiyle kurgulanmış araştırmalar olduğu görülmektedir. Bu durum DEHB tanılı bireylerin neler deneyimlediklerine ve ilgili fenomeni nasıl açıkladıklarına yönelik bilgi eksikliğine işaret etmektedir. Bu araştırmanın amacı ergenlerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun nasıl deneyimlendiğini, ergenlerin bu fenomenle ilgili açıklamalarının neler olduğunu ortaya çıkarmaktır. Araştırmaya 11-18 yaşlarında eş bir tanısı olmayan, DEHB tanısı almış 10 ergen katılmıştır. Katılımcılarla yarı yapılandırılmış mülakat formu aracılığıyla görüşülmüştür. Mülakatlar, görüşmelerin yürütüldüğü online platform üzerinden kayıt altına alınmış ve her bir katılımcıya ait ses kaydının yazı dökümü oluşturulmuştur. Yazı dökümlerinden elde edilen metinler Açıklayıcı Fenomenolojik Analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucunda akademik zorluk, tanıyı normalleştirme ve olumlama, arzu edilmeyen duygular ve davranışlarla yaşama ve olumsuz sosyal yaşantılar temaları bulgulanmıştır. Bulgular DEHB tanılı ergenlerin DEHB ile ilişkili deneyimlerinin ve DEHB tanısına yönelik açıklamalarının sadece bir nitelikte olmayıp karmaşıklaştığını hem olumlu hem olumsuz nitelikte olduğunu göstermektedir. Sonuçlar DEHB tanılı ergenlerle teması olan meslek profesyonellerinin ve ailelerin farkındalıklarının artırılması gerektiğini, tedavi sürecinde ergenlerin DEHB ile ilgili olumsuz deneyimlerine yönelik müdahaleler oluşturulabileceğini ayrıca bu müdahale programlarına ek olarak deneyimlenen duruma özgü, bireylerin ihtiyaçlarına uygun biçimde motivasyonel programlar düzenlenebileceğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, Açıklayıcı fenomenolojik analiz

Teşekkür

Uzm. Dr. Gökçen Güven'e katkıları için teşekkür ederiz!

Interpretative Phenomenological Analysis of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Adolescents

Öz

Current research on attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) is generally based on quantitative methodology. This indicates a lack of information on how ADHD individuals explain this phenomenon, and what they experience. The aim of this research is to reveal how attention deficit hyperactivity disorder is experienced in adolescents and how adolescents explain this phenomenon. The participants in this study were ten adolescents aged 11-18 who were diagnosed with ADHD and did not have a comorbid diagnosis. Participants were interviewed through a semi-structured interview form. The interviews were conducted and recorded on an online platform, and a transcript of the voice recording of each participant was then created. The texts obtained from the transcripts were analyzed with an interpretative phenomenological analysis. As a result of the analysis, the following themes were found: Academic difficulty, normalizing and affirming the diagnosis, living with undesirable emotions and behaviors, and negative social experiences. The findings reveal that the ADHD-related experiences of adolescents and their explanations for the ADHD diagnosis are not of a single nature. Instead, they were also perceived in a positive light as well as negative. The results reveal that the awareness of professionals and families who have contact with ADHD-diagnosed adolescents should be raised, and interventional and motivational programs directed at ADHD treatment-related negative experiences of adolescents can be organized.

Anahtar Kelimeler

Adolescent, Attention deficit hyperactivity disorder, Interpretative phenomenological analysis

Kaynakça

• Akutagava-Martins GC, Rohde LA, Hutz MH (2016) Genetics of attention-deficit/hyperactivity disorder: an update. Expert Rev Neurother, 16:145-156..
• Alase A (2017) The interpretative phenomenological analysis (IPA): A guide to a good qualitative research approach. International Journal of Education & Literacy Studies, 5(2):9-19.
• Arkonaç S (2021) Açıklayıcı fenomenolojik analiz eğitimi. Yayınlanmamış Eğitim Notları.
• Ay MG, Kılıç BG (2019) Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ergenlerde empati ve ilişkili etmenler. Turk Psikiyatri Derg, 30:260-267.
• Biggerstaff D, Thompsom AR (2008) Interpretative phenomenological analysis (IPA): A qualitative methodology of choice in healthcare research. Qual Res Psychol,5:214-224.
• Cesur E, Akyol AK (2019) Annelerinin görüşlerine göre dehb tanılı çocukların okullarda karşılaştıkları sorunlar. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,50:80-95.
• Conversano E, Tassinari A, Monastra L, Skabar A, Pavan M, Maestro A et al. (2020) Emergency department attendance for injury and behaviours suggestive of attention deficit hyperactivity disorder (ADHD): A cross-sectional study. BMC Pediatr, 20:266.
• Creswell JW (2020) Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni (Çev. Ed: M Bütün, SB Demir) Ankara, Siyasal.
• Frondelius IA, Rajnbar V, Danielsson L (2019) Adolescent’s experiences of being diagnosed with attention deficit hyperactivity disorder: A phenomenological study in Sweden.BMJ Open, 9:e031570..
• Guba EG, Lincoln YS (1982) Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology, 30:363-381.
• İmren SG, Arman AR, Gümüştaş F, Yulaf Y, Çakıcı Ö (2013) Karşıt olma karşıt gelme bozukluğu ve/veya davranım bozukluğu eş hastalanımı olan ve olmayan DEHB tanılı çocuk ve ergenlerde aile işlevselliğinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi,38:22-30.
• Kendall L (2016) ‘The teacher said I’m thick!’ experiences of children with attention deficit hyperactivity disorder within a school setting. Support for Learning (SfL), 31:123-137.
• Lee H, Dunn JC, Holt NL (2014) Youth sport experiences of individuals with attention deficit/hyperactivity disorder. Adapt Phys Activ Q, 31:343-361.
• Lefler KE, Sacchetti MG, Del Carlo ID (2016) ADHD in college: A qualitative analysis. Atten Defic Hyperact Disord, 8:79-93.
• Leung AKC (2016) Attention-deficit hyperactivity disorder. Adv Pediatr,63:255-280.
• Martinez-Badia J, Martinez-Raga J (2015) Who says this is a modern disorder? The early history of attention deficit hyperactivity disorder. World J Psychiatry, 5:379-386.
• Smith JA, Osborn M (2003) Interpretative phenomenological analysis. In Qualitative Psychology: A Practical Guide To Research Methods.(Ed JA Smith):53-80. Thousand Oaks, Sage.
• Smith JA, Osborn M (2007) Pain as an assault on the self:An interpretative phenomenological
• analysis of the psychological impact of chronic benign low back pain. Psychol Health,22:517-534.
• Şimşek M, Karataş İH (2019) DEHB’li özel yetenekli çocukların yaşadığı sosyal-duygusal sorunlar ve çözüm yolları hakkında öğretmen görüşleri.Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3:87-96.
• Thapar A, Cooper M (2016) Attention deficit hyperactivity disorder. Lancet, 387:1240-1250..
• Yıldırım A, Şimşek H (2018) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık.