Financial Analysis of the Sectoral Effects of the COVID-19 Pandemic Process on Healthcare Businesses: Türkiye the Case of the Pharmaceutical Sector

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 717 - 734, 28.12.2023

Aydın Şenol , Sergen Sancak , Halil Akkuş

https://doi.org/10.47097/piar.1323263

Öz

On November 17, 2019, the Covid-19 outbreak emerged in Wuhan, the capital of Hubei province in China, and quickly spread globally, deeply impacting individuals and businesses. The adverse effects on businesses have been further exacerbated by the outbreak of the Ukraine-Russia war. Disruptions and excessive price increases in the energy, food, logistics, and supply sectors have negatively affected the global economy and businesses financially. The aim of this study is to analyze the effects of Covid-19 on the pharmaceutical sector by examining the significant financial data of seven pharmaceutical companies listed on Borsa Istanbul A.S. for the periods of 2019-9, 2020-9, 2021-9, and 2022-9. The TOPSIS method was employed as a methodology to observe the impact of the selected companies' financial performance during the Covid-19 period. The study reveals that while many sectors were driven into an economic crisis during the pandemic, the pharmaceutical sector managed to turn the crisis into an opportunity and experienced positive momentum. It was found that ECILC and DEVA companies showed a positive growth in 2020, while SEYKM and RTALB companies ranked high in 2022.

Anahtar Kelimeler

Financial Analysis, Pharmaceutical Industry, COVID-19, Topsis Method

COVID-19 Pandemi Sürecinin Sağlık İşletmelerine Sektörel Etkilerinin Finansal Analizi: Türkiye İlaç Sektörü Örneği

Öz

17 Kasım 2019 tarihinde Çin’in Hubei bölgesinin başkenti olan Wuhan şehrinde ortaya çıkıp, kısa sürede global ölçekte yayılım gösteren Covid-19 salgını tüm dünyayı etkisi altına alarak insanları ve işletmeleri derinden etkilemiştir. Bu zorlu süreçte işletmeler üzerindeki olumsuz etkiler, Ukrayna-Rusya savaşının da patlak vermesiyle birlikte daha da derinleşerek devam etmektedir. Enerji, gıda, lojistik ve tedarik sektörlerinde yaşanan aksamalar ve aşırı fiyat artışları, dünya ekonomisini ve özellikle işletmeleri finansal açıdan olumsuz yönde etkilemektedir. Bu çalışmadaki amaç, COVID-19’un ilaç sektörü üzerindeki etkilerini Borsa İstanbul A.Ş.de yer alan 7 ilaç şirketi üzerinde 2019-9, 2020-9, 2021-9 ve 2022-9 dönemlerine ait önemli mali verilerini analiz ederek incelemektir. Yöntem olarak, seçili şirketlerin COVID-19 dönemi finansal performansına etkilerini görebilmek adına TOPSIS yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda pandemi döneminde birçok sektör ekonomik anlamda krize sürüklenirken ilaç sektörünün krizi fırsata çevirerek olumlu yönde bir ivme kazandığı anlaşılmıştır. 2020 yılında ECILC ve DEVA şirketlerinin pozitif bir yükseliş gösterdiği, 2022 yılında ise SEYKM ve RTALB şirketlerinin üst sıralarda yer aldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Analiz, İlaç Sektörü, COVID-19, Topsis Yöntemi

Kaynakça

• Akgün, A. ve Ahmadzada, A. (2022). COVID-19 salgını döneminde Borsa İstanbul’da işlem gören ilaç firmalarının finansal performanslarının analizi. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 5(2), 97-116.  https://doi.org/10.32951/mufider.1092168
• Akyüz, Y., Bozdoğan, T. ve Hantekin, E. (2011). TOPSIS yöntemiyle finansal performansın değerlendirilmesi ve bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 73-92.
• Balcı, A. (2020). COVID-19 özelinde salgınların eğitime etkileri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi, 3, 75-78.
• Bölükbaşı, N., Işık, H. ve Söyler, S. (2021). Sağlık harcamaları ve ilaç harcamaları ilişkisi: Türkiye ve OECD ülkeleri açısından bir karşılaştırma. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(1), 47-56.
• Bülüç, A. G. F., Özkan, A. G. U. O. ve Ağırbaş, İ. (2017). Oran analizi yöntemiyle özel hastane finansal performansının değerlendirilmesi. Journal of Academic Value Studies (JAVStudies), 11(1), 64-72.
• Crucean, A. C., & Haţegan Camelia-Daniela (2021). Effects of the COVID-19 pandemic estimated in the financial statements and the auditor’s report. Audit Financiar, 19(1), 105-118.
• Dölen, T., Yanık, S. S. ve Ayanoğlu, Y. (2021). COVID-19’un ara dönem finansal raporlama üzerindeki etkileri: Havacılık ve ilaç sektörü üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (Özel Sayı), 149-168. DOI: 10.25095/mufad.948317
• Duarte, I., Mota, B., Pinto-Varela, T., & Barbosa-Póvoa, A. P. (2022). Pharmaceutical industry supply chains: How to sustainably improve access to vaccines? Chemical Engineering Research and Design, 182, 324-341. doi: https://doi.org/10.1016/j.cherd.2022.04.001
• Dumanoğlu, S. (2010). İMKB’de işlem gören çimento şirketlerinin mali performansının TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(2), 323-339.
• Eryüzlü, H. (2020). COVID-19 ekonomik etkileri ve tedbirler: Türkiye’de “Helikopter Para” uygulaması. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 10-19. https://doi.org/10.46737/emid.745621
• Kaynak, S. (2016). Türk ilaç sektörünün rekabet yapısı ve yoğunlaşma analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 51. https://doi.org/10.18074/cnuiibf.460
• Kazak, A., Hintistan, S. ve Önal, B. (2020). Dünyada ve Türkiye’de COVID-19 aşı geliştirme çalışmaları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(4), 572. https://doi.org/10.34087/cbusbed.749009
• Ömürbek, Y. ve Kınay, Ö. (2013). Havayolu taşımacılığı sektöründe TOPSIS yöntemiyle finansal performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-363.
• Özçeli̇k, H. ve Kandemi̇r, B. (2015). BIST’de işlem gören turizm işletmelerinin TOPSIS yöntemi ile finansal performanslarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 97-114. https://doi.org/10.31795/baunsobed.645449
• Roy, S. (2020). Economic impact of COVID-19 pandemic. A Preprint, (2020), 1-29. Technical Report.
• Sancak, S. ve Şenol, A. (2023). COVID-19 ve Rusya-Ukrayna savaşının sağlık sektörüne finansal etkilerinin analizi: BİST şirketleri örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(1), 107-120. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1152697
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye ekonomisinde COVID-19’un sektörel etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(6), 169-185.
• Söğüt, O. (2006). Türk ilaç sanayi Ar-Ge çalışmalarında finans sorunları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Tıraş, H. H. (2020). Türkiye’de ilaç sektörünün gelişimi; bir durum değerlendirmesi. Journal of Economics and Research, 1(1), 42-59.
• Yayar, R. ve Baykara, H. V. (2012). TOPSIS yöntemi ile katılım bankalarının etkinliği ve verimliliği. Business and Economics Research Journal. 3(4), 21-42.
• Yılmaz, E., Çağlayan, N. ve Yazıcı, S. (2020). COVID-19 pandemisinin gebelik, doğum ve doğum sonrası döneme etkileri ve sürecin yönetimi. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, COVID-19 Özel Sayı, 92-99.
• Zeren, D., ve Boynukısa, M. (2020). COVID-19 sürecinde beşerî ilaç sektörünün sektör yöneticilerinin perspektifinden değerlendirilmesi ve pandemi sonrasına yönelik projeksiyonlar. Journal of Management Theory and Practices Research, 1(1), 26-44.
• BIST-Borsa İstanbul’da İşlem Gören İlaç Firmaları. https://www.kap.org.tr/tr/bist-sirketler
• Toplam İlaç Pazarı İçerisindeki Jenerik İlaçların % Payı (Değer). https://stats.oecd.org/viewhtml.aspx?datasetcode=HEALTH_PHMC&lang=en
• Toplam Sağlık Harcamaları (2010-2020). https://data.oecd.org/healthres/health-spending.htm
• TÜİK Sağlık Harcamaları İstatistikleri (2018). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2018-30624
• TÜİK Sağlık Harcamaları İstatistikleri (2019). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari-Istatistikleri-2019-33659
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İlaç Sektörü Raporu (2021). https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu0110011407
• 2019-2021 Yılları Arası Dünya Ticaret İstatistiklerine İlişkin Seçili Sektörel Göstergeler (Dolar). https://timeseries.wto.org/