Aile Konutuna İlişkin TMK M. 194/I Sınırlaması ve Aile Konutu Şerhinin Hukuki Niteliği

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 123 - 161, 23.02.2025

Elif İdil Ertop Yavuz

Öz

Türk Medeni Kanunu’nun “Aile Konutu” başlıklı 194. maddesi, aile konutu ile ilgili özel bir koruma getirmektedir. Eşlerden birinin aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedebilmesi, aile konutunu devredebilmesi veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlandırabilmesi diğer eşin açık rızasına bağlanmıştır. Ayrıca aynı maddenin üçüncü fıkrasında, aile konutu olarak özgülenen taşınmazın maliki olmayan eşe, tapu müdürlüğünden aile konutu şerhi talep edebilme imkânı getirilmiştir. Aile konutu ile ilgili getirilen bu düzenlemelerin hukuki niteliği öğretide görüş ayrılıklarına sebebiyet vermekte, Yargıtay kararlarında da bu hususta yeknesaklık bulunmamaktadır. Aile konutu düzenlemelerinin temel amacını oluşturan aile birliğinin ve eşlerin menfaatinin korunması ile üçüncü kişilerin iyiniyetinin korunması arasındaki menfaat dengesi hassas bir şekilde gözetilmelidir. Bu hususta aile konutu niteliğinde olan ancak üzerinde aile konutu şerhi bulunmayan taşınmazı tapuda malik eşten edinen karşı taraf bakımından iyiniyete ilişkin bir korumanın gündeme gelip gelmeyeceği ayrıca önem arz etmektedir. Çalışmamızda aile konutuna ilişkin sınırlama ve aile konutu şerhinin hukuki niteliği öğretideki görüşler ve yargı kararları çerçevesinde ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile konutu, aile konutu şerhi, eşin rızası, iyiniyetli üçüncü kişi, işlem tarafı

The Limitation on Family Home Under TCC Art. 194/I and the Legal Nature of The Family Home Annotation

Öz

Kaynakça

• Acar F, Aile Hukukumuzda Aile Konutu Mal Rejimleri Eşin Yasal Miras Payı (5. Bası, Seçkin 2016)
• Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medeni Hukuku Aile Hukuku, Cilt 2 (25. Bası, Beta 2024)
• Antalya G, Eşya Hukuku Giriş, Temel Kavram ve İlkeler, Cilt IV/I (Genişletilmiş 3. Bası, Seçkin, 2019)
• Armutcuoğlu C. Y, ‘Aile Konutuna Sağlanan Koruma ve Aile Konutu Şerhinin Hukuki Niteliği’ (2011) 17 (1-2) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 413 – 436
• Ayan S, Evlilik Birliğinin Korunması (1. Bası, TBB Yayınları 2004)
• Badur E, ‘Eşin Rızası’ (2013) 26 (109) TBB Dergisi 251, 302
• ——, ‘Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Karşısında Aile Konutu Şerhinin (Ortadan Kalkan) Etkisi’ (2015) 10 (110) Terazi Hukuk Dergisi 14, 30
• Bağcı Ö, ‘Aile Konutu Üzerinde Tasarruf’ (2007) 4 (2) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 145, 175
• Baştürk A, ‘Türk Hukukunda Aile Konutu, Aile Konutuna İlişkin Sınırlandırmanın Hukuki Niteliği ve Üçüncü Kişilere Etkisi’ (2007) 5 (53) Legal Hukuk Dergisi 1523, 1549
• Bräm V and Hasenböhler F, ‘Die Wirkungen der Ehe im allgemeinen, Art. 159-180 Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Familienrecht, 1. Abteilung: Das Eherecht (Art. 90-251 ZGB)’ Reihe ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. II/1c (3. Auflage, Schulthess, 1998) 387, 429
• Ceylan E, ‘Yeni Türk Medeni Kanunu’nda Aile Konutunun Önemi’ (2017) (128) TBB Dergisi 203, 230
• Çabri S, ‘Aile Konutu Şerhi’ Çetingil ve Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı (Çizgi 2007) 401, 421
• Dalcı Özdoğan N, ‘Aile Konutu Niteliğinin Sona Ermesi ile Diğer Eşin Rızası Alınmadan Yapılan Tasarruf İşlemi Kendiliğinden Geçerli Hale Gelir Mi?’ (2018) 2 (8) Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 135, 167
• Demirbaş F, ‘Aile Konutu Şerhinin İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Ayni Hak Kazanımlarına Etkisi ve Konuya İlişkin Yargıtay Uygulaması’ (2017) 4 (12) Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 420, 427
• Doğan M, ‘Medeni Kanunun Getirdiği Yeni Bir Müessese: Aile Konutu’ (2002) 4 (1-4) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 285, 300
• ——, ‘Türk Medenî Kanunu'nun Evliliğin Genel Hükümleri Bakımından Getirdiği Yenilikler’ (2003) 4 (52) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 93, 129
• Dural M, Öğüz T ve Gümüş M. A, Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku (17. Bası, Filiz 2022)
• Erdem M, Aile Hukuku (2. Bası, Seçkin 2018)
• Erkan V. U, ‘Türk Medeni Kanunu’nda Evlilik Birliği İçerisinde Kadının Ekonomik ve Sosyal Hakları’ (2018) 30 (134) TBB Dergisi 431, 450
• Erman H, Eşya Hukuku Dersleri (9. Bası, Der 2020)
• Ertekin O, Aile Konutu ve Aile Konutu Şerhi (1. Bası, Adalet 2021)
• Genç Arıdemir A, ‘Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 2002/7 Sayılı, 11.06.2002 Tarihli Genelgesinin Aile Konutu Şerhine İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi’ in Hüseyin Hatemi (ed), Prof. Dr. Özer Seliçi’ye Armağan (Seçkin 2006) 125, 148
• Gençcan Ö. U, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Yorumu, Cilt 2 (Madde 185 – 494) (1. Bası, Yetkin 2021)
• ——, Aile Hukuku (1. Bası, Yetkin 2011)
• Gümüş M. A, Teoride ve Uygulamada Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (1. Bası, Vedat 2008)
• ——, Türk Medeni Kanununun Getirdiği Yeni Şerhler (2. Bası, Vedat 2007)
• Günergök Ö, ‘Eşlerden Birinin Mülkiyetindeki Tapuya Kayıtlı Aile Konutu Üzerinde Üçüncü Kişilerin Mülkiyet veya Sınırlı Ayni Hak İktisabı’ (2009) 1-2 (8) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 249, 283
• Gürses D, ‘Aile Konutu Üzerinde Kurulan İpoteğin Eş Rızası Yokluğu Nedeniyle Yolsuz Hale Gelmesinden Kaynaklanan Zarardan Devletin Sorumluluğu’ (2018) 29 (106) Bankacılar Dergisi 69, 89
• Hancı F, ‘Aile Konutu ve Tapu Kütüğüne Güven İlkesi’ (2022)17 (194) Terazi Hukuk Dergisi 43,52
• Hatemi H ve Kalkan Oğuztürk B, Aile Hukuku Ders Kitabı (5. Bası, Vedat 2016)
• Hüseyin İ, ‘Aile Konutu: Kavram, Üzerindeki Haklar ve Korunması’ (2018) 3 (67) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 577, 604
• İşgüzar H, ‘Taşınmaz Mülkiyetinin Tapu Sicilinde Görünmeyen Kısıtlamaları’ in Şebnem Akipek Öcal, Özge Uzun Kazmacı, Ahmet Ayar, Zeliha Gizem Sayın ve Nesli Şen Özçelik (eds), Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu, 1926’dan Günümüze Türk – İsviçre Hukuku (17 – 18 – 19 Şubat 2016) (Yetkin 2017) 571, 591
• İşleten M. İ, ‘Aile Konutu Şerhi ve Şerhin İyiniyetli Üçüncü Kişilere Etkisinin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 4.10.2006 Tarihli, E. 2006/2-591, K.2006/624 Sayılı Kararı Çerçevesinde Değerlendirilmesi’ (2014) (2) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 927, 953
• İyilikli A. C, ‘Boşanma, Evliliğin İptali ya da Eşlerden Birinin Vefatının Aile Konutuna İlişkin Tasarrufun İptali Davasına Etkisi’ (2018) (13) Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 233, 294
• Kamacı M, ‘Aile Konutu ve Hak Sahibi Eşin Bu Konutla İlgili Tasarruflarına Diğer Eşin Katılma Hakkı (Rıza) (TMK.nun 194. Maddesi)’ (2004) 30 (1-2) Yargıtay Dergisi 113, 138
• ——, ‘Tapu Kütüğüne ‘Aile Konutu Şerhi’nin Konulması, Şerhin İşlevi, Geçerlik Süresi ve Terkin Sorunu’ (2010) 36 (3) Yargıtay Dergisi 23, 60
• Kılıçoğlu Ahmet M, Aile Hukuku (5. Bası, Turhan 2020)
• — —, Medeni Kanun’umuzun Aile – Miras – Eşya Hukukuna Getirdiği Yenilikler (3. Bası, Turhan 2014)
• ——, Türk Medeni Kanununda Diğer Eşin Rızasına Bağlı Hukuksal İşlemler ve Yasal Alım Hakkı (1. Bası, Turhan 2002)
• Kırmızı M, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Aile Konutu (3. Bası, Şen 2014)
• Kurt L. M, ‘Aile Konutu Şerhinin Hukukî Etkisi’ (2018) 13 (146) Terazi Hukuk Dergisi 33, 44
• Nebioğlu Öner Ş, ‘Aile Konutunun Özellikleri, Unsurları, Koruma Süresi ve Korunma Nedenleri’ (2011) 24 (97) TBB Dergisi 117, 154
• Oğuzman K ve Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1 (19. Bası, Vedat 2021)
• Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay Özdemir S, ‘Eşya Hukuku’ (21. Bası, Filiz, 2018)
• Öztan B, Aile Hukuku (6. Bası, Turhan 2015)
• Serozan R, ‘Aile Konutunun Şerhine Değişik Bir Yaklaşım’ in Mehmet Ünal, Veysel Başpınar, Hasan Seçkin Ozanoğlu ve Süleyman Yılmaz (eds) Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan (Seçkin 2009) 591, 594
• Sirmen L, Eşya Hukuku (10. Bası, Yetkin 2022)
• Şıpka Ş, Aile Konutu ile İlgili İşlemlerde Diğer Eşin Rızası (TMK. m. 194) (2. Bası, Beta 2004)
• ——, ‘Türk – İsviçre Hukuku’nda Eşin Rızasına Bağlı Hukuki İşlemler’ in Şebnem Akipek Öcal, Özge Uzun Kazmacı, Ahmet Ayar, Zeliha Gizem Sayın ve Nesli Şen Özçelik (eds), Medeni Kanun’un ve Borçlar Kanunu’nun 90. Yılı Uluslararası Sempozyumu, 1926’dan Günümüze Türk – İsviçre Hukuku (17 – 18 – 19 Şubat 2016) (Yetkin 2017) 623, 639
• Uçar A, ‘4721 Sayılı Medeni Kanun ile İhdas Edilen Yeni Bir Müessese: Aile Konutu Müessesesi’ (2006) 10 (1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 395, 442
• Yakuppur S, ‘Aile Konutu ve Tapu Kütüğüne Güven İlkesi’ (2016) 11 (145-146) Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 777,797
• Yalman S, ‘Evlilik Birliğinin Temsili ve Eşlerin Sorumluluğu’ (2004) 12 (3-4) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 7, 30