Türkiye’de Yapısal Kırılmalar Altında Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Ekonomik Büyüme ve Enerji İthalatı İlişkisi

Yıl 2020, , 48 - 69, 22.06.2020

Serkan Şahin , Yücel Ayrıçay , Nur Esra Bekereci

https://doi.org/10.34232/pjess.659078

Öz

Bu çalışmada, 1974-2015 dönemi için Türkiye’de
doğrudan yabancı sermaye yatırımları, ekonomik büyüme ile enerji ithalatı
arasındaki ilişki yapısal kırılmalar altında araştırılmıştır. Doğrudan yabancı
sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi geçmiş birçok çalışmada
incelenmiş olsa da üzerinde fikir birliğine varılamadığı görülmektedir. Bu
çalışmada, geçmiş çalışmalardan farklı olarak enerji ithalatı da araştırma
modeline dâhil edilmiş ve söz konusu faktörler arasındaki ilişki yapısal
kırılmaları dikkate alan eşbütünleşme analizleri kullanılarak incelenmiştir.
Elde edilen bulgular yapısal kırılmalar altında Türkiye’de uzun dönemde
doğrudan yabancı sermaye yatırımları, ekonomik büyüme ve enerji ithalatı
arasında uzun dönemli ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Ayrıca, elde
edilen bulgular Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının enerji
ithalatının nedeni olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Enerji İthalatı, Ekonomik Büyüme, Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Testleri ve Bootstrap Nedensellik Analizleri.

The Relationship Between Foreign Direct Investment, Economic Growth and Energy Imports Under Structural Breaks in Turkey

Öz

In
this study, the association between foreign direct investment, economic
growth and energy import in Turkey for the period 1974-2015 has been
investigated under structural breaks. Though the relation between foreign
direct investment and economic growth has been investigated in many previous
studies, it is seen that there is no concensus on it. In this study, unlike
previous studies, energy import has been included into the research model and
the relationship between these factors has been investigated using
cointegration analyses that take structural breaks into account. Findings
under strutural breaks reveal the existence of the relationship between
foreign direct investment, economic growth, and energy imports in Turkey in the
long run. In addition, the results indicate that foreign direct investments
cause energy import in Turkey

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investments, Economic Growth, Energy Import, Cointegration Tests Under Structural Breaks and Bootstrap Causality Analysis

Kaynakça

• Abidin, I. S. Z., Haseeb, M., Azam, M. & Islam, R. (2015). Foreign Direct Investment, Financial Development, International Trade and Energy Consumption: Panel Data Evidence from Selected ASEAN Countries. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(3), 841-850.
• Acar, M. (2016). Doğrudan Yabancı Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13, 92-105.
• Acaravcı, A., Erdogan, S. & Akalin, G. (2015). The Electricity Consumption, Real Income, Trade Openness and Foreign Direct Investment: The Empirical Evidence from Turkey. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(4), 1050-1057.
• Ağayev, S. (2010). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneğinde Panel Eştümleşme ve Panel Nedensellik Analizleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 159-184.
• Alagöz, M., Erdoğan, S. & Topallı, N. (2008). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi 1992-2007. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 79-89.
• Albulescu, C. T. (2015). Do Foreign Direct and Portfolio Investments Affect Long-Term Economic Growth in Central and Eastern Europe?. Procedia Economics and Finance, 23, 507-512.
• Almfrajı, M. A., Almsafır, M. K. & Yao, L. (2014). Economic Growth and Foreign Direct Investment Inflows: The Case of Qatar, 2ndWorld Conference On Business. Economics and Management, 1040 -1045.
• Almfraji, M. A. ve Almsafir, M. K. (2014). Foreign Direct Investment and Economic Growth: Literature Review from 1994-2012. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 129, 206-213.
• Altınay, G. & Karagöl, E. (2004). Structural Break, Unit Root, And The Causality Between Energy Consumption and GDP in Turkey. Energy Economics, 26(6), 985-994.
• Altıntaş, H. & Koçbulut, Ö. (2014). Türkiye’de Elektrik Tüketiminin Dinamikleri ve Ekonomik Büyüme: Sınır Testi ve Nedensellik Analizi. Erciyes Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 43, 37-65.
• Alvarado, R., Inıguez, M. & Ponce, P. (2017). Foreign Direct İnvestment and Economic Growth in Latin America. Economic Analysis and Policy, 56, 176-187.
• Ayaydın, H. (2010). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi; Türkiye Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 133-145.
• Aydın, B. & Bozdağ, E. G. (2018). Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Avrupa Birliği ve Türkiye Örneği. International Journal of Academic Value Studies, 4(18), 70-80.
• Aytaç, D. (2010). Enerji ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Çok Değişkenli VAR Yaklaşımı ile Tahmini. Maliye Dergisi, 158, 482-495.
• Baı, J. & Perron, P. (2003). Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models. Journal of Applied Econometrics, 18, 1–22. Bayar, Y. & Özel, H. A. (2014). Electricity Consumption and Economic Growth in Emerging Economies. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, 4(2), 1-18.
• Benli, Y. K. & Yenisu, E. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye için Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(2), 49-71.
• Bozma, G., Aydın, R. & Kolçak, M. (2018). BRICS ve MINT Ülkelerinde Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi İlişkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 323-338.
• Calınıca, R. M. (2018). The importance and dynamics of foreign direct investment in the world economy, Risk in Contemporary Economy. Dunarea de Jos University of Galati Faculty of Economics and Business Administration, 183-188.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. & Meçik, O. (2017). Türkiye Ekonomisinde Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bootstrap Toda-Yamamoto Nedensellik Testi Yaklaşımı. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, KOSBED, 33, 45-56.
• Çeştepe, H., Yıldırım, E. & Bayar, M. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırım, Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaret: Toda-Yamamoto Yaklaşımıyla Türkiye’den Nedensellik Kanıtları. Akdeniz İİBF Dergisi, 27, ss.1-37.
• Değer, M. K. & Pata, U. K. (2017). “Türkiye’de Dış Ticaret ve Karbondioksit Salınımı Arasındaki İlişkilerin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Testleriyle Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18 (1). 31-44.
• Dritsaki, C. & Stiakakis, E. (2014). Foreign Direct İnvestment, Exports, and Economic Growth in Croatia: A Time Series Analysis. Procedia Economics and Finance, 1, 181-190.
• Ekinci, A. (2011). Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme ve İstihdama Etkisi: Türkiye Uygulaması (1980‐2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 71-96.
• Gregory, A. W. & Hansen, B. E. (1996). Residual-Based Tests For Cointegration in Models with Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70 (1), 99- 126.
• Gür, N. (2014). Doğrudan Yabancı Yatırımların Yerli Şirketler Üzerine Etkileri, MÜSİAD Araştırma Raporları, No: 90. http://www.musiad.org.tr/F/Root/burcu2014/Ara%C5%9Ft%C4%B1rmalar%20Yay%C4%B1n/Pdf/Ara%C5%9Ft%C4%B1rma%20Raporlar%C4%B1/90-Dogrudan_Yabanci_Yatirimlar.pdf, 04.04.2019.
• Hacker, R. S. & Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality Between İntegrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38 (13), 1489-1500.
• Hatemi-J, A. (2008). Tests For Cointegration with Two Unknown Regime Shiftswith an Application to Financial Market İntegration. Empirical Economics, 35(3), 497-505. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/83960/1/MPRA_paper_83960.pdf, 08.11.2019.
• Ibrahıem, D. M. (2015). Renewable Electricity Consumption, Foreign Direct İnvestment and Economic Growth in Egypt: An ARDL Approach. 3rd Economics & Finance Conference, 313-323.
• Jobert, T. & Karanfil, F. (2007). Sectoral Energy Consumption by Source and Economic Growth: The case of Turkey. Energy Policy, 35(11), 5447-5456.
• Kahveci, Ş. & Terzi, H. (2017). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Nedensellik Analizleri ile Testi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49, 135-154.
• Kaplan, M., Öztürk, İ. & Kalyoncu, H. (2011). Energy Consumption and Economic Growth in Turkey: Cointegration and Causality Analysis. Romanian Journal of Economic Forecasting, 31-41.
• Karagöl, E., Erbaykal, E. & Ertuğrul, H. M. (2007). Türkiye’de Ekonomik Büyüme ile Elektrik Tüketimi İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8(1), 72-80.
• Karakaş, A. (2014). OECD ve OECD Dışı Ülkelerde Elektrik Tüketimi, Nüfus ve Gelir İlişkisi: 1990-2011 Dönemi İçin Panel Veri Analizi. Turkish Studies, 9(2), 845-853.
• Koç, S. & Saıdmurodov, S. (2018). Orta Asya Ülkelerinde Elektrik Enerjisi, Doğrudan Yabancı Yatırımı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Ege Akademik Bakış, 18(2), 321-328.
• Lee, J. & Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
• Leitão, N. C. (2015). Energy Consumption and Foreign Direct Investment: A Panel Data Analysis for Portugal. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(1), 138-147.
• Lesher, M. & Miroudot, S. (2008). FDI Spillovers and their Interrelationships with Trade, OECD Trade Policy Papers, 80, OECD Publishing, http://dx.doi.org/10.1787/235843308250 04.04.2019.
• Lin, B. & Benjamin, I. N. (2018). Causal Relationships Between Energy Consumption, Foreign Direct İnvestment and Economic Growth for MINT: Evidence From Panel Dynamic Ordinary Least Square Models. Journal of Cleaner Production, 197, 708-720.
• Long, P. D., Ngoc, B. H. & My, D. T. H. (2018). The Relationship between Foreign Direct Investment, Electricity Consumption and Economic Growth in Vietnam. International Journal of Energy Economics and Policy, 8(3), 267-274.
• Mah, J. S. (2010). Foreign Direct İnvestment İnflows and Economic Growth of China. Journal of Policy Modeling, 32, 155–158.
• Mavikela, N. & Khobai, H. (2018). Investigating the Link Between Foreign direct investment, Energy consumption and Economic growth in Argentina. MPRA Paper from University Library of Munich, Germany, 1-24.
• Meidani, A. N. & Zabihi, M. (2014). Energy Consumption and Real GDP in Iran. International Journal of Energy Economics and Policy, 4(1), 15-25.
• Melvin, M. & Norrbin, S. C. (2016). Uluslararası para ve finans (S. Değirmen, H. M. Fisunoğlu, A. Şengönül, Çev). Ankara: Nobel Yayınları.
• Mucuk, M. & Uysal, D. (2009). Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme. Maliye Dergisi, 157, 105-115.
• Nur, H. B. & Dilber, İ. (2017). Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımları Belirleyen Temel Unsurlar. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 15-45.
• Orhan, O. Z. & Nergiz, E. (2014). Turkey’s Current Account Deficit Problem and Its Effects on the European Union Accession. Istanbul Gelisim University Journal of Social Sciences, 1(1), 137-158.
• Öncü, E. & Çelik, Ş. (2018). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Brict Ülkeleri Panel Nedensellik Analiz. International Journal of Economic and Administrative Studies, (17. UİK Özel Sayısı), 403-414.
• Pata, U. K. (2018). Türkiye’de Enflasyon, Tasarruf ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Simetrik ve Asimetrik Nedensellik Testleri ile Analizi. Maliye Dergisi, 174, 92-111.
• Ruane, F. & Uğur, A. (2005). Foreign Direct Investment And Productivity Spillovers in Irish Manufacturing Industry: Evidence From Plant Level Panel Data. International Journal of the Economics of Business, 12(1), 53-66.
• Sarıtaş, H., Genç, A. & Avcı, T. (2018). Türkiye’de Enerji İthalatı, Cari Açık ve Büyüme İlişkisi: VAR ve Granger Nedensellik Analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 181-199.
• Szkorupova, Z. (2014). A Causal Relationship Between Foreign Direct İnvestment, Economic Growth and Export for Slovakia. Procedia Economics and Finance, 15, 123-128.
• Şengönül, A. & Koşaroğlu, Ş. M. (2018). Elektrik Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Brıcs Ülkeleri İçin Bir Uygulama. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 431- 447.
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inferences in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66, 225‐250.
• Turaboğlu, T. T. (2015). Uluslararası Yatırım Akımları, Delice, G., & Ege, İ. (Ed). Uluslararası Finans, Teori, Politika ve Uygulama, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Uysal, D., Yılmaz, K. Ç. & Taş, T. (2015). Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği. Anemon Muş Alpaslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78.
• Yalta, A.T. (2011). Analyzing energy consumption and GDP Nexus Using Maximum Entropy Bootstrap: The Case of Turkey. Energy Economics, 33, 453–460.
• Yılmaz, K. Ç., Taş, T. & Yapraklı, H. (2015). Energy Imports and Growth Perspective: The Case of Turkey. Polish Political Science Yearbook, 44, 283-299.
• Yılmazer, M. (2010). Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Deneme. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 241-260.
• Zhang, K. H. (2005). How Does FDI Affect a Host Country’s Export Performance? The Case of China. International Conference of WTO, China and the Asian Economies, III. Xi’an, 25-26.
• Invest in Turkey, Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım, http://v1.invest.gov.tr/tr-TR/investmentguide/investorsguide/Pages/FDIinTurkey.aspx, Erişim Tarihi: 16.10.2019).
• 11. Kalkınma Planı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/OnbirinciKalkinmaPlani.pdf, Erişim Tarihi: 14.10.2019.