MEREC Tabanlı MAIRCA Yöntemleriyle Firma Performanslarının Analizi: Fortune 500’deki Enerji Sektöründen Kanıtlar

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 82 - 94, 31.12.2024

Tahsin Avcı , Eren Ergen

https://doi.org/10.34232/pjess.1559533

Öz

Ekonomik faaliyetlerin yürütülmesi için özellikle Sanayi Devrimi sonrasında enerji talebi sorunsalı sıklıkla tartışılmaktadır. Türkiye enerji talebinde dışa bağımlı bir ülke konumundadır. Bu çalışmada Türkiye’de FORTUNE 500 listesinde yer alan 24 enerji firmasının etkinlik analizinin yapılması amaçlanmaktadır. Çalışmada MEREC ve MAIRCA yöntemleri kullanılmaktadır. Analizde net satış, faiz ve vergi öncesi kar (FVÖK), aktif toplam, özkaynak ve çalışan sayısı kriterleri kullanılmaktadır. Elde edilen bulgulara göre, en etkin firmalarda aktif toplam, özkaynak ve çalışan sayısının nispeten yüksek olduğu görülmektedir. Etkin olmayan firmalarda ise aktif toplamın nispeten düşük olduğu anlaşılmaktadır. Bu doğrultuda enerji firmalarının etkin üretim gerçekleştirebilmesi için çeşitli öneriler sunulmaktadır. Çalışmada sunulan önerilerin literatüre katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Finansal göstergeler, Çok Kriterli Karar Verme, MEREC, MAIRCA

Kaynakça

• Akbulut, O. Y., Gümüşkaya, T. (2022). Hayat dışı sigorta sektöründe finansal performansın bütünleşik AHP-SV ve MAIRCA yöntemleri ile analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(3), 2426-2448. DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.09.1941
• Altıntaş, F. F. (2024). Avrupa Birliği ülkelerin sürdürülebilir kalkınma performanslarının MEREC tabanlı WEDBA yöntemi ile analizi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(1), 117-137. DOI: 10.48146/odusobiad.125385
• Ayaz, F., Ömürbek, V. (2023). Covid-19 pandemisinin lojistik şirketlerinin finansal yapısına Etkisi: BİST’de bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 107-129.
• Aydın, F. (2010). Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 317-340.
• Bektaş, S. (2022). Türk sigorta sektörünün 2002-2021 dönemi için MEREC, LOPCOW, COCOSO, EDAS ÇKKV yöntemleri ile performansının değerlendirilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16 (2), 247-283. DOI: 10.46520/bddkdergisi.1178359
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle G7 ülkelerinin makroekonomik performansının değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Temmuz 2020 (Özel Ek)), 120-139.
• Çakır, S., Perçin, S. (2013). Çok kriterli karar verme teknikleriyle lojistik firmalarında performans ölçümü. Ege Akademik Bakış, 13(4), 449-459.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2023). Türkiye çevre sorunları ve öncelikleri değerlendirme raporu, (Erişim Tarihi: 09.11.2024). https://ced.csb.gov.tr/turkiye-cevre-sorunlarive- oncelikleri-raporu-i-82679
• Demir, G. (2022). Hayat dışı sigorta sektöründe kurumsal performansın PSI-SD tabanlı MABAC metodu ile ölçülmesi: Anadolu Sigorta örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 112-136. DOI: 10.30784/epfad.1072645
• Ecer, F., Güneş, E. (2024) G7 ülkelerinin bilgi iletişim teknoloji düzeylerini belirleme: MEREC-CRITIC entegre ağırlıklı CoCoSo metodolojisi. Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 11(1), 219-242.
• Ecer, F., Pamucar, D. (2022). A novel LOPCOW‐DOBI multi‐criteria sustainability performance assessment methodology: An application in developing country banking sector. Omega, 112, 102690.
• Ecer, F. (2021). A consolidated MCDM framework for performance assessment of battery electric vehicles based on ranking strategies. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 143, 110916.
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J. (2021). Determination of objective weights using a New method based on the removal effects of criteria (MEREC). Symmetry, 13(4), 525.
• Gigović, L., Pamučar, D., Bajić, Z., Milićević, M. (2016), “The combination of expert judgment and GIS-MAIRCA analysis for the Selection of sites for ammunition depots. Sustainability, 8(4), 372, 1-30.
• Kayahan Karakul, A., Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VİKOR yöntemleri ile finansal performans değerlendirmesi: XELKT üzerinde bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (60), 68-86. https://dergipark.org.tr/en/pub/dpusbe/issue/44857/457775 94
• Avcı T., Ergen E. MEREC Tabanlı MAIRCA Yöntemleriyle Firma Performanslarının Analizi: Fortune 500’deki Enerji Sektöründen Kanıtlar
• Kehribar, Ö., Karademir, F., Evci, S. (2021). İşletmelerin COVID-19 pandemisi sürecindeki finansal performanslarının entropi ve MAIRCA yöntemleri ile değerlendirilmesi: BİST gıda, içecek endeksi örneği. BMIJ, 9(1), 200-214.
• Lodhia, S., Martin, N. (2014). Corporate sustainability indicators: an Australian mining case study. Journal of Cleaner Production, 84, 107-115.
• Mamak Ekinci E. B., Can, G. F. (2018). Algılanan iş yükü ve çalışma duruşları dikkate alınarak operatörlerin ergonomik risk düzeylerinin çok kriterli karar verme yaklaşımı ile değerlendirilmesi. Ergonomi, 1(2), 77-91.
• Mercan, Y., Çetin, O. (2020). COPRAS ve VIKOR yöntemleri ile BİST elektrik endeksindeki firmalarının finansal performans analizi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5 (9), 123-139. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijar/issue/52793/692350
• Nobanee, H., Ellili, N. (2016). Corporate sustainability disclosure in annual reports: Evidence from UAE banks: Islamic versus conventional. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 55, 1336-1341.
• Paksoy, Ö. B., Duran, Z. (2022). Otomotiv sektörünün Covıd-19 sürecindeki finansal performansının CRITIC ve MOOSRA yöntemleri ile değerlendirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 22(68), 227-248.
• Pala, F. (2023). BİST teknoloji ve bilişim sektöründe işlem gören şirketlerin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçülmesi ve yöntemlerin karşılaştırılması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 121-155.
• Sardianou, E., Stauropoulou, A., Evangelinos, K., Nikolaou, I. (2021). A materiality analysis framework to assess sustainable development goals of banking sector through sustainability reports. Sustainable Production and Consumption, 27, 1775-1793.
• Seçme, G. (2022). Firma performans değerlendirmesine çok kriterli yaklaşım: Bankacılık sektörü üzerine bir uygulama. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 457-480. DOI: 10.30784/epfad.1109033
• Süslü, C., Hızlıer, S. S. (2023). CRITIC tabanlı MULTIMOORA ve TOPSIS yöntemleri ile finansal performans analizi: BİST spor endeksi şirketleri üzerine bir çalışma. İşletme, 4 (1), 109-129. DOI: 10.57116/isletme.1253335
• Toslak, M., Aktürk, B., Ulutaş, A. (2022). MEREC ve WEDBA yöntemleri ile bir lojistik firmasının yıllara göre performansının değerlendirilmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (33), 363-372.
• Türkiye’nin Uluslararası Enerji Stratejisi. (2024). Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Uluslararası Enerji Stratejisi, https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-enerji-stratejisi.tr.mfa, Erişim Tarihi: 23.09.2024.
• Ulutaş A. (2019). Swara ve Mairca yöntemleri ile catering firması seçimi. BMIJ, (2019), 7(4): 1467- 1479. DOI: https://doi.org/10.15295/bmij.v7i4.1166