Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 15 - 33, 30.06.2025
https://doi.org/10.34232/pjess.1701050

Öz

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), sağlığı yalnızca hastalık veya engellilik hâlinin yokluğu değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam bir iyilik durumu olarak tanımlar. Bu anlayış, sağlık hizmetlerinde tedavinin yanı sıra koruyucu uygulamaların da önemini ortaya koymaktadır. Aşılama, erken tanı taramaları, halk sağlığı eğitimi ve çevresel sağlık hizmetleri gibi koruyucu sağlık hizmetleri, bireyler hastalanmadan önce toplum sağlığını güvence altına almayı hedefler. Bu hizmetlerin çoğu, devlet tarafından ücretsiz olarak sunulmaktadır. Ekonomik açıdan sağlık yarı kamusal bir mal olarak değerlendirilse de, koruyucu sağlık hizmetlerinin eşit ve ücretsiz sunumu, onu saf kamusal mal niteliğine yaklaştırır. Bu çalışma, Türkiye ve AB ülkelerinde maliye politikalarının koruyucu sağlık hizmetlerine etkisini dinamik panel veri yöntemiyle analiz etmekte ve kamu maliyesinin toplumsal refah üzerindeki belirleyici rolünü ortaya koymaktadır.

Etik Beyan

Bu makale, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim Dalında yürütülen ve henüz savunması gerçekleşmemiş olan “Maliye Politikasi Uygulamalarının Koruyucu Sağlık Hizmetleri Üzerindeki Etkisi: Seçili Ab Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme’’ konulu tezden yararlanılarak üretilmiştir. Etik kurul izni gerektirmeyen çalışmalardandır.

Kaynakça

  • Akdağ, R. (2011). Sağlıkta Dönüşüm Programı: Türkiye Deneyimi. TC Sağlık Bakanlığı Yayınları. Arellano, M., & Bond, S. (1991). ome tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The Review of Economic Studies, 58(2), s. 277-297.
  • Baltagi, B. (2008). Econometric Analysis of Panel Data (4th ed.). John Wiley & Sons. https://scispace.com/papers/econometric-analysis-of-panel-data-46ld72a5p1 adresinden alındı
  • Belgian Healthcare Knowledge Centre (KCE). (2023). Healthcare System in Belgium. https://kce.fgov.be/ adresinden alındı
  • Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics, 87(1), s. 115-143.
  • Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2022). Infectious disease prevention strategies and pandemic response policies.
  • Christopher, A., Zheng, Z., & Wadhera, R. (2024). Changes in Health Care Access and Preventive Health Screenings by Race and Ethnicity. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10837752/#:~:text=In%20this%20cross,experiencing%20the%20most%20pronounced%20declines adresinden alındı
  • European Commission, 2022. (2022). France: Social and Health Policies. https://ec.europa.eu/health/ adresinden alındı
  • European Environment Agency. (2022). Environmental health and public health measures in Europe. https://www.eea.europa.eu/ adresinden alındı
  • European Observatory on Health Systems and Policies. (2021). France: Health System Overview. https://eurohealthobservatory.who.int/countries/france adresinden alındı
  • Eurostat. (2023). Preventive health care expenditure statistics. : https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?oldid=485146 adresinden alındı
  • Felman, A. (2023, April). What Is Good Health? May 2023 tarihinde Medical News Today: https://www.medicalnewstoday.com/articles/150999 adresinden alındı
  • Ferlay, j., Colombet, M., & Soerjomataram, I. (2021). Cancer screening and prevention in Europe: GLOBOCAN statistics. International Agency for Research on Cancer. Retrieved. https://gco.iarc.fr/ adresinden alındı
  • Global Burden of Disease. (2019). Institute for Health Metrics and Evaluation. Hansen, L. (1982). arge sample properties of generalized method of moments estimators. Econometrica, s. 1029-1054.
  • Karabulut, U. (2015). Türkiye’de Sağlık Politikalarının Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 70(1), s. 21-45.
  • Koç, M., & Kırılmaz, H. (2016). Türkiye’de Sağlık Sisteminin Tarihsel Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), s. 77-98.
  • National Institute for Health and Disability Insurance (INAMI-RIZIV). (2023). Social Security and Health in Belgium. https://www.inami.fgov.be/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). Health at a Glance – Belgium. https://www.oecd.org/belgium/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). Health at a Glance – France. https://www.oecd.org/france/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). OECD Health at a Glance – Italy. https://www.oecd.org/italy/ adresinden alındı
  • Roodman, D. (2009). How to do xtabond2: An introduction to difference and system GMM in Stata. Stata Journal, 9(1), s. 86-136.
  • Santé Publique France. (2023). Prévention et promotion de la santé. https://www.santepubliquefrance.fr/ adresinden alındı
  • Sosiç, Z., & Donço, D. (2007). A Handbook For Teachers, Researches, Health Professionals and Decision Maker. 15 08, 2023 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/37683785_Contemporary_Concept_and_Definition_of_Health_Care adresinden alındı
  • Torey, T. (2022, October 02). Differences Between Primary, Secondary, Tertiary, and Quaternary Care. Temmuz 28, 2023 tarihinde Verywell Health: https://www.verywellhealth.com/primary-secondary-tertiary-and-quaternary-care-2615354#:~:text=Primary%20care%20is%20when%20you,advanced%20level%20of%20specialized%20care. adresinden alındı
  • Vliet, N., Sujikerbuijk, A., & Blaeij, A. (2020). Ranking Preventive Interventions from Different Policy Domains: What Are the Most Cost-Effective Ways to Improve Public Health? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7142580/#:~:text=match%20at%20L1047%20remarkable%20that,including%20tobacco%2C%20alcohol%2C%20and%20nutrition adresinden alındı
  • WHO. (2021). European Observatory on Health Systems and Policies. Belgium: Health System Overview. https://eurohealthobservatory.who.int/countries/belgium adresinden alındı
  • WHO. (2023). France: Health System Review. https://www.who.int/france/ adresinden alındı
  • WHO. (2023). Global Health Achievements 2023. https://www.who.int/news-room/spotlight/global-health-achievements-2023#:~:text=The%20year%202023%20was%20a,countries%20and%20health%20partners%20worldwide adresinden alındı
  • WHO. (2023). Italy: Health System Review.
  • WHO. (2023). Working together for Health for All. https://www.who.int/news-room/spotlight/global-health-achievements-2023#:~:text=In%20March%2C%20WHO%20certified%20Azerbaijan,future%20can%20become%20a%20reality adresinden alındı
  • WHO. (2023). World Health Statistics 2023. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/gho-documents/world-health-statistic-reports/2023/world-health-statistics-2023_20230519_.pdf#:~:text=SDGs%20cdn,quality%20to%20be%20effective adresinden alındı
  • Wisner, W. (2023, 02 07). What Is Preventive Health and Why Is It Important? 08 16, 2023 tarihinde Healthline: https://www.healthline.com/health/what-is-preventive-health-and-why-is-it-important#bottom-line adresinden alındı
  • World Health Organization. (2018). Primary Health Care: Closing The Gap Between Public Health and Primary Care Through Integration. Technical Series On Primary Health Care: https://www.who.int/docs/default-source/primary-health-care-conference/public-health.pdf adresinden alındı
  • World Health Organization. (2023, 01 30). Rehabilitation. 09 10, 2023 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rehabilitation adresinden alındı

THE EFFECT OF FISCAL POLICY IMPLEMENTATIONS ON PREVENTIVE HEALTH SERVICES: AN EVALUATION ON TURKEY-EUROPEAN UNION COUNTRIES

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 15 - 33, 30.06.2025
https://doi.org/10.34232/pjess.1701050

Öz

The World Health Organization defines health as a complete state of physical, mental, and social well-being. This emphasizes the importance of prevention alongside treatment. Preventive services—such as vaccination, early screenings, public health education, and environmental measures—aim to protect health before disease occurs and are often offered free by the state. Although health is generally seen as a quasi-public good, when preventive services are provided equally and freely, they resemble a pure public good. This study examines how fiscal policy influences preventive health services in Turkey and EU countries, using a dynamic panel data approach. Findings suggest that fiscal policies play a key role in strengthening prevention-based health systems and promoting public welfare by supporting access, equity, and efficiency in health service delivery.
.

Kaynakça

  • Akdağ, R. (2011). Sağlıkta Dönüşüm Programı: Türkiye Deneyimi. TC Sağlık Bakanlığı Yayınları. Arellano, M., & Bond, S. (1991). ome tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The Review of Economic Studies, 58(2), s. 277-297.
  • Baltagi, B. (2008). Econometric Analysis of Panel Data (4th ed.). John Wiley & Sons. https://scispace.com/papers/econometric-analysis-of-panel-data-46ld72a5p1 adresinden alındı
  • Belgian Healthcare Knowledge Centre (KCE). (2023). Healthcare System in Belgium. https://kce.fgov.be/ adresinden alındı
  • Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics, 87(1), s. 115-143.
  • Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2022). Infectious disease prevention strategies and pandemic response policies.
  • Christopher, A., Zheng, Z., & Wadhera, R. (2024). Changes in Health Care Access and Preventive Health Screenings by Race and Ethnicity. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10837752/#:~:text=In%20this%20cross,experiencing%20the%20most%20pronounced%20declines adresinden alındı
  • European Commission, 2022. (2022). France: Social and Health Policies. https://ec.europa.eu/health/ adresinden alındı
  • European Environment Agency. (2022). Environmental health and public health measures in Europe. https://www.eea.europa.eu/ adresinden alındı
  • European Observatory on Health Systems and Policies. (2021). France: Health System Overview. https://eurohealthobservatory.who.int/countries/france adresinden alındı
  • Eurostat. (2023). Preventive health care expenditure statistics. : https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?oldid=485146 adresinden alındı
  • Felman, A. (2023, April). What Is Good Health? May 2023 tarihinde Medical News Today: https://www.medicalnewstoday.com/articles/150999 adresinden alındı
  • Ferlay, j., Colombet, M., & Soerjomataram, I. (2021). Cancer screening and prevention in Europe: GLOBOCAN statistics. International Agency for Research on Cancer. Retrieved. https://gco.iarc.fr/ adresinden alındı
  • Global Burden of Disease. (2019). Institute for Health Metrics and Evaluation. Hansen, L. (1982). arge sample properties of generalized method of moments estimators. Econometrica, s. 1029-1054.
  • Karabulut, U. (2015). Türkiye’de Sağlık Politikalarının Gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 70(1), s. 21-45.
  • Koç, M., & Kırılmaz, H. (2016). Türkiye’de Sağlık Sisteminin Tarihsel Gelişimi ve Günümüzdeki Durumu. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), s. 77-98.
  • National Institute for Health and Disability Insurance (INAMI-RIZIV). (2023). Social Security and Health in Belgium. https://www.inami.fgov.be/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). Health at a Glance – Belgium. https://www.oecd.org/belgium/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). Health at a Glance – France. https://www.oecd.org/france/ adresinden alındı
  • OECD. (2022). OECD Health at a Glance – Italy. https://www.oecd.org/italy/ adresinden alındı
  • Roodman, D. (2009). How to do xtabond2: An introduction to difference and system GMM in Stata. Stata Journal, 9(1), s. 86-136.
  • Santé Publique France. (2023). Prévention et promotion de la santé. https://www.santepubliquefrance.fr/ adresinden alındı
  • Sosiç, Z., & Donço, D. (2007). A Handbook For Teachers, Researches, Health Professionals and Decision Maker. 15 08, 2023 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/37683785_Contemporary_Concept_and_Definition_of_Health_Care adresinden alındı
  • Torey, T. (2022, October 02). Differences Between Primary, Secondary, Tertiary, and Quaternary Care. Temmuz 28, 2023 tarihinde Verywell Health: https://www.verywellhealth.com/primary-secondary-tertiary-and-quaternary-care-2615354#:~:text=Primary%20care%20is%20when%20you,advanced%20level%20of%20specialized%20care. adresinden alındı
  • Vliet, N., Sujikerbuijk, A., & Blaeij, A. (2020). Ranking Preventive Interventions from Different Policy Domains: What Are the Most Cost-Effective Ways to Improve Public Health? https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7142580/#:~:text=match%20at%20L1047%20remarkable%20that,including%20tobacco%2C%20alcohol%2C%20and%20nutrition adresinden alındı
  • WHO. (2021). European Observatory on Health Systems and Policies. Belgium: Health System Overview. https://eurohealthobservatory.who.int/countries/belgium adresinden alındı
  • WHO. (2023). France: Health System Review. https://www.who.int/france/ adresinden alındı
  • WHO. (2023). Global Health Achievements 2023. https://www.who.int/news-room/spotlight/global-health-achievements-2023#:~:text=The%20year%202023%20was%20a,countries%20and%20health%20partners%20worldwide adresinden alındı
  • WHO. (2023). Italy: Health System Review.
  • WHO. (2023). Working together for Health for All. https://www.who.int/news-room/spotlight/global-health-achievements-2023#:~:text=In%20March%2C%20WHO%20certified%20Azerbaijan,future%20can%20become%20a%20reality adresinden alındı
  • WHO. (2023). World Health Statistics 2023. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/gho-documents/world-health-statistic-reports/2023/world-health-statistics-2023_20230519_.pdf#:~:text=SDGs%20cdn,quality%20to%20be%20effective adresinden alındı
  • Wisner, W. (2023, 02 07). What Is Preventive Health and Why Is It Important? 08 16, 2023 tarihinde Healthline: https://www.healthline.com/health/what-is-preventive-health-and-why-is-it-important#bottom-line adresinden alındı
  • World Health Organization. (2018). Primary Health Care: Closing The Gap Between Public Health and Primary Care Through Integration. Technical Series On Primary Health Care: https://www.who.int/docs/default-source/primary-health-care-conference/public-health.pdf adresinden alındı
  • World Health Organization. (2023, 01 30). Rehabilitation. 09 10, 2023 tarihinde https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/rehabilitation adresinden alındı
Toplam 33 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kamu Maliyesi
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Rabia Selinay Gürbüz 0000-0001-7640-7278

Eda Yeşil 0000-0002-2525-6745

Yayımlanma Tarihi 30 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 16 Mayıs 2025
Kabul Tarihi 2 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Gürbüz, R. S., & Yeşil, E. (2025). MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 12(1), 15-33. https://doi.org/10.34232/pjess.1701050
AMA Gürbüz RS, Yeşil E. MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. pjess. Haziran 2025;12(1):15-33. doi:10.34232/pjess.1701050
Chicago Gürbüz, Rabia Selinay, ve Eda Yeşil. “MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME”. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies 12, sy. 1 (Haziran 2025): 15-33. https://doi.org/10.34232/pjess.1701050.
EndNote Gürbüz RS, Yeşil E (01 Haziran 2025) MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies 12 1 15–33.
IEEE R. S. Gürbüz ve E. Yeşil, “MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME”, pjess, c. 12, sy. 1, ss. 15–33, 2025, doi: 10.34232/pjess.1701050.
ISNAD Gürbüz, Rabia Selinay - Yeşil, Eda. “MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME”. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies 12/1 (Haziran2025), 15-33. https://doi.org/10.34232/pjess.1701050.
JAMA Gürbüz RS, Yeşil E. MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. pjess. 2025;12:15–33.
MLA Gürbüz, Rabia Selinay ve Eda Yeşil. “MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME”. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, c. 12, sy. 1, 2025, ss. 15-33, doi:10.34232/pjess.1701050.
Vancouver Gürbüz RS, Yeşil E. MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARININ KORUYUCU SAĞLIK HIZMETLERİ ÜZERINDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE-AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME. pjess. 2025;12(1):15-33.

25644

Pamukkale Avrasya Sosyoekonomik Çalışmalar Dergisi, yılda iki kez yayınlanan süreli ve elektronik basımı yapılan, uluslararası indeksli hakemli bir dergidir.

Pamukkale Avrasya Sosyoekonomik Çalışmalar Dergisinde yayınlanmış makalenin telif hakları Creative Commons Atıf-Gayri ticari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC-ND 4.0) kapsamındadır.