Cumhuriyet Dönemi Modernleşme Sürecinin Mimarlığa Etkileri: İzmit Halkevi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 43 - 50, 30.03.2023

Serdar Memiş Özlem Belir

Öz

Bu çalışmada, erken Cumhuriyet dönemi modernleşme sürecinde yaşanan kurumsallaşmanın ve değişen devlet ideolojisinin mimarlığa yansımalarını ortaya koymak ve bu sürecin mimarlık faaliyetlerini ne ölçüde etkilediğini açıklamak hedeflenmiştir. 1930’larda ulus-devlet ideolojisi çerçevesinde gerçekleşen modernleşme projesinin en önemli örnekleri mimarlık yolu ile yapılmıştır. Bu bağlamda Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılan sürecin Türk mimarlığı için bir geçiş dönemi olduğu söylenebilir. Modernleşme ile birlikte her alanda değişimler yaşanmış ve mimarlık alanında yeni ideolojiye uygun yapıların inşa sürecine girilmiştir. Modernleşme ve mimarlık başlığı altında Batı’da yaşanan modernleşme süreci ve mimarlığa etkileri ile Cumhuriyet döneminde yaşanan modernleşme süreci ve bu sürecin mimarlığa somut etkileri üzerinde durulmuştur. Kapsamlı bir literatür ve alan çalışması yapılarak sürecin getirdiği etkiler halkevleri ve Mimar Seyfi Arkan’ın projelendirdiği İzmit Halkevi binası örneği ile irdelenmiştir. Çalışmada 5 ana madde belirlenerek binanın dönemin yapıları ile kıyaslanması yapılmıştır. Yapının tasarımında sürecin getirdiği değişimler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halkevleri, İzmit Halkevi, modern mimarlık, modernleşme ve mimarlık, Cumhuriyet dönemi mimarlığı

Kaynakça

• Alpagut, L. (2019). Cumhuriyet dönemi mimarlığı. Mimarlık, 73–78.
• Aslanoğlu, İ. (1988). Modernizmin tanımı, sınırları, erken yirminci yüzyıl mimarlığında farklı Tavırlar. ODTÜ MFD, 59–66.
• Avdan, F. (2009). Cumhuriyet Dönemi kentleşme sürecinde planlama deneyimi: 1930–1980 İzmit planları [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Batur, A. (1984). Cumhuriyet döneminde Türk mimarlığı. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (ss. 1380–1424). İstanbul.
• Batur, A. (2004). Cumhuriyet döneminde Türkiye mimarlığı. 50 yılın Tanıklığında mimarlık ve kent, 8.
• Batur, A. (2005). Türkiye mimarlığında "modernite" Kavramı üzerine. Modern Asian Architecture Network: TMMOB Mimarlar Odası.
• Bozdoğan, S. (2002). Modernizm ve ulusun i̇nşaası. Metis Yayınları. CHP. (1942). Halkevleri Halkodaları 1932-1942. Alâeddin Kıral Basımevi.
• Curtis, W. J. (1983). Modern architecture since 1900 (p. 1982). Phaidon Prss Ltd.
• Durukan, A. (2006). Cumhuriyet'in çağdaşlaşma düşüncesinin yaşama ve Mekana yansımaları: Halkevi binaları örneği.
• Düzenli, H. İ., & Düzenli, E. (2018). 100 yıl Önce-100 yıl sonra Mardin: Birinci cadde ve halkevi binası üzerinden bir modern kent okuması. Megaron. Mayıs, 3, 2022.
• Eldem, S. H. (1973, Kasım–Aralık). Elli yıllık cumhuriyet mimarlığı. Mimarlık, 5–11.
• Erbilen, E. (1937). Bebekte bir villâ. Arkitekt, 8, 207–210.
• Hasol, D. (2021). 20. Yüzyıl Türkiye mimarlığı. Yapımevi Yayıncılık İletişim Ltd. Şti.
• Heynen, H. (1999). Architecture and modernity. MIT Press.
• Koyuncu, P. (2010). Arkitera. Nisan 2022 7. https ://v3 .arki tera. com/h 56343 -gecm isin- moder n-mim arlig i-9-a nkara -2.html
• Memiş, S. (2022). Erken cumhuriyet dönemi modernleşmenin mimarlığa Yansımaları: Seyfi Arkan'ın İzmit halkevi binası örneği [Yüksek Lisans Tezi].
• Oran, S. (1940). Küçük halkevleri tip projeleri. Arkitekt, 159–163.
• Özbaran, S. (2018, Ekim 29). turgutluyankı.com. https ://ww w.tur gutlu yanki.com/ 29-ek im-de n-10- kasim -a-v/ 35562 /
• Sayar, Z. (1973, Şubat 2). Mimarlığımız 1923–1950. Mimarlık, 20–23.
• Scully, V. (1980). Modern mimarlık. Çevre Yayınları.
• Tekeli, İ. (1998). 75 yılda değişen kent ve mimarlık. Tarih Vafı Yayınları.
• Tekeli, İ. (2009). Modernizm, modernite ve Türkiye'nin kent planlama tarihi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Touraine, A. (1994). Modernliğin eleştirisi. Yapı Kredi Yayınları.
• Turgay, C. (1959). Nisan 7, 2022 tarihinde alındı.
• Türkyolu, Gazetesi (1938, Mart 3). Türkyolu Gazetesi.
• Türkyolu, Gazetesi (1943, Şubat 21). Türkyolu Gazetesi.
• Wagner, O. (2021). Modern mimarlık (H. Tüzün, Çev.). Arketon Yayınları.
• Yeşilkaya, N. G. (1999). Halkevleri: İdeoloji ve mimarlık. İletişim Yayınları.
• Url-1. (t.y.). 04 07, 2022 tarihinde. https ://iz mithe m.meb .k12. tr/ic erikl er/tarihce 3079 98.ht ml