Afyonkarahisar Yöresi Tüflerinin Fiziko-Mekanik Özelliklerinin Ultrases Dalga Hızı ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 4, 961 - 970, 20.12.2017

Mustafa Yavuz Çelik

https://doi.org/10.2339/politeknik.369111

Cited By: 4

Öz

Yoğunluk, porozite, su emme, ultrases dalga hızı, tek
eksenli basınç dayanımı, eğilme dayanımı yapı taşı olarak kullanılan kayaçların
önemli özelliklerindendir. Bu çalışmada, yapı taşı olarak kullanılan dört
farklı volkanik tüfün fiziko-mekanik özellikleri laboratuvarda belirlenmiş ve
P-dalga hızı ile ilişkisi incelenmiştir. Test sonuçlarının regresyon analizi
ile incelenmesi sonucunda tüm tüf örneklerinin fiziko-mekanik özellikleri ve
P-dalga hızları arasında, önemli ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Sonuçlar
P-dalga hızlarının, porozite ve su emme değerlerine bağlı olarak azaldığını,
yoğunluk, tek eksenli basınç dayanımı ve eğilme dayanımının artışına bağlı
olarak da önemli oranda arttığını göstermiştir. P-dalga hızları ile
fiziko-meknik özellikler arasında en iyi korelasyon ilişkisi Seyitgazi
tüflerinde 0,9824 ile tek eksenli basınç dayanımı, Döğer tüflerinde 0,895 ile
yoğunluk, 0,9798 ile porozite ve Ayazini tüflerinde 0,9824 ile ağırlıkça su
emme değerleri arasında elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yapı taşı, tüf, ultrases dalga hızı, fiziko-mekanik özellikler

Kaynakça

• 1. Çelik M.Y., Doğaltaş Restorasyonu ve Konservasyon, Ders Notları, Afyon Meslek Yüksek Okulu, Afyon, (2009). 2. Çelik M.Y. and Sel H., “Afyondaki tarihi çeşmelerde doğaltaş kullanımı ve restorasyonu”, Mersem 2008 Türkiye VI. Mermer Sempozyumu, (Editör: M. Ersoy vd.), Afyon, 39-58, (2008). 3. Schmid R., “Descriptive nomenclature and classification of pyroclastic deposits and fragments: recommendations of the IUGS Subcommision on the Systematics of Igneous rocks”, Geology, 9, 41-3: 1432-1149, (1981). 4. Ürünveren K.A., “Kadirli (Osmaniye) Kösepınar köyü ve çevresindeki mermerlerin mühendislik özelliklerinin değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, (2008). 5. Del Río L.M., Tejado J.J., López F., Esteban F.J., Mota M., González I., San Emeterio J.L. and Ramos A., “Ultrasonic characterization of granites obtained from ındustrial quarries of Extremadura (Spain)”, Ultrasonics, 44: 1057-1061, (2006). 6. Kahraman S., “The correlations between the saturated and dry P-wave velocity of. Rocks”, Ultrasonics, 46: 341-348, (2007). 7. Sáez Pérez M.P. and Rodríguez-Gordillo J., “Structural and compositional anisotropy in Macael marble (Spain) by ultrasonic, XRD and optical microscopy methods”, Construction and Building Materials, 23(6): 2121-2126, (2009). 8. Kahraman S. and Yeken T., “Determination of physical properties of carbonate rocks from P-wave velocity”, Bull. Eng. Geol. Environ. 67: 277–281, (2008). 9. Sharma P.K. and Singh T.N., “A correlation between P-wave velocity, impact strength index, slake durability index and uniaxial compressive strength”. Bull Eng Geol Environ, 67: 17-22, (2008). 10. Fener M., “The effect of rock sample dimension on the p-wave velocity”, Journal of Nondestructive Evaluation, 30(2): 99-105, (2011). 11. Sousa L.M.O., Suárez Del Río L.M., Calleja L., Ruiz De Argandoña V.G. and Rodríguez Rey A., “Influence of microfractures and porosity on the physico-mechanical properties and weathering of ornamental granites”. Engineering Geology, 77: 153-168, (2015). 12. Chary K.B., Sarma L.P., Prasanna Lakshmi K.J., Vijayakumar N.A., Naga Lakshmi V. and Rao M.V.M.S., “Evaluation of engineering properties of rock using ultrasonic pulse velocity and uniaxial compressive strength”, Proc. National Seminar on Non-Destructive Evaluation, 7-9, Hyderabad, s.7, (2006). 13. Chaki S., Takarli M. and Agbodjan W.P., “Influence of thermal damage on physical properties of a granite rock: porosity permeability and ultrasonic waves evolutions”, Construction and Building Materials, 22(7): 1456–1461, (2008). 14. Vasconcelos G., Lourenço P.B., Alves C.A.S. and Pamplona J., “Ultrasonic evaluation of the physical and mechanical properties of granites”, Ultrasonics, 48: 453-466, (2008). 15. Akin M. and Ozsan A., “Evaluation of the long-term durability of yellow travertine using accelerated weathering tests”, Bull Eng Geol Environ, 70: 101–114, (2011). 16. Erdal M. and Şimşek O., “Ahlat taşı (ignimbrit) atıklarının taşunu olarak beton içinde kullanılabilirliğinin araştırılması", Politeknik Dergisi, 14(3): 173-177, (2011). 17. Şimşek O. and Erdal M., “Ahlat taşının (ignimbrit) bazı mekanik ve fiziksel özelliklerinin araştırılması”, G. Ü. Fen Bilimleri Dergisi, 17(4): 71-78, (2004). 18. TS EN 14579, “Doğal taşlar- deney metotları- ses ilerleme hızı tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, (2006). 19. TS EN 1936, “Doğal taşlar deney metotları, gerçek yoğunluk, görünür yoğunluk, toplam ve açık gözeneklilik”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, (2010). 20. TS EN 13755, “Doğaltaşlar-deney metotları-atmosfer basıncında su emme tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, (2006). 21. TS EN 1926, “Doğaltaşlar-deney metotları-basınç dayanımı tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, (2006). 22. TS EN 12372, “Doğal taşlar deney metotları, tek eksenli yük altında eğilme dayanım tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, (2007). 23. TS EN 12371, “Doğal taşlar-deney metotları-dona dayanım tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. (2003). 24. Le Bas M.J., Le Maitre R.W. and Woolley A.R., “The construction of the total alkali-silica chemical classification of volcanic rocks”, Miner Petrol, 46: 1-22, (1992). 25. Ergül A., “Afyonkarahisar’da yapıtaşı olarak kullanılan tüflerdeki poroziteye bağlı su içeriğinin fizikomekanik özelliklere etkisinin incelenmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Yayımlanmamış. (2009). 26. Alkan E., Seyitgazi (Eskişehir) bölgesi tüflerinin yapı taşı olarak kullanılabilirliğinin araştırılması, Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Afyonkarahisar, Yayınlanmamış. (2009). 27. Tan G., Afyonkarahisar Türbe Camii restorasyonu ve restorasyonda kullanılan tüflerin özelliklerinin incelenmesi, Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Maden Mühendisliği Bölümü, Afyonkarahisar, Yayınlanmamış. (2009). 28. Irvine T.N. and Baragar W.R.A., “A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks”, Canadian Journal of Earth Sciences, 8: 523-548, (1971).