Türk İnşaat Sektöründe Çalışanların Güvenlik Kültürü Düzeyinin ve Güvenlik Performansı ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 1, 137 - 149, 01.03.2017

Serkan Yıldız , Mustafa Yılmaz

Öz

Türkiye’de iş kazaları, genelde tüm endüstriyel sektörlerin, özelde inşaat sektörünün en önemli sorunlarından birisi olmaya, bir çok kanuni düzenlemeye rağmen, her yıl ölüm, sürekli işgörmezlik ve yaralanmalarla sonuçlanan binlerce inşaat kazası meydana gelmeye devam etmektedir. Bu durum kazaların sadece teknik bir sorun olarak ele alınmaması gerektiğini ortaya koymaktadır. Gelişmiş ülkelerde, özellikle Çernobil Nükleer kazası ile birlikte iş kazalarında insan faktörüne odaklanılmış, kazaların önemli oranda çalışanların güvensiz davranışlarından kaynaklandığı tespitinden hareketle, çalışmalar güvenlik kültürü ve güvenlik performansı üzerinde yoğunlaştırılmıştır. Bu çalışmada, Türk inşaat sektöründe çalışanların güvenlik kültürü düzeyi araştırılmıştır. Bu amaçla 4 farklı şehirde bulunan 5 farklı şantiyede, inşaat yönetici ve işçileri arasında bir anket çalışması düzenlenmiş, güvenlik kültürü ile çalışanların değişik demografik özellikleri ve güvenlik performansı arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışma sonuçları doğrultusunda, inşaat sektöründe iş kazalarının önlenmesine yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk İnşaat Sektörü, İş Kazaları, İş Güvenliği, Güvenlik Kültürü

Investigation of Safety Culture Level Among Turkish Construction Sector Employees and its Relation with Safety Performance

Öz

Occupational accidents in Turkey, is one of the most important problems generally of all industries particularly of the construction industry. Despite many legal regulations, every year, thousands of construction accidents that result in deaths, injuries and permanent incapacity, continue to occur. This situation reveals that need accidents couldn’t be addressed purely as a technical problem .Especially with the Chernobyl nuclear accident, in developed countries, it is focused on human factor and it has been determined that work-related accidents are caused significantly by unsafe behavior of employees. The researchers concentrated their work on safety culture and safety performance. In this study, the level of safety culture of Turkish Construction Sector Employees was investigated. For this purpose a survey was conducted in four different cities and five different construction sites. The relation between safety culture and various demographic characteristics of Turkish construction sector employees and between safety culture and safety performance were investigated. According the results of the study, various proposals have been made to prevent occupational accidents in the construction industry.

Anahtar Kelimeler

Turkish Construction Sector, Occupational Accidents, Job Safety, Safety Culture

Kaynakça

• [1] İntes, “İnşaat Sektörü Raporu” Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, (2014).
• [2] ILO (International Labour Office), http://laborsta.ilo.org.
• [3] Eurostat, “European Statistics on Accidents at Work (ESAW)” http://europa.eu.int/comm/eurostat.
• [4] İş Teftiş Kurul Başkanlığı, “Yapı İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Teftiş Projesi Genel Değerlendirme Raporu”, Yayın No:16, (2007).
• [5] Müngen, U., “İnşaat Sektörümüzdeki Başlıca İş Kazası Tipleri” Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 5: 33-39, (2011).
• [6] Taşdemir, Y. “Kaza Riskinin En Fazla Olduğu Sektör: İnşaat”, İşte Sağlık Dergisi, 1: 23-27, (2010).
• [7] Kurt, M.İ. “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği” http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ ShowDoc/WLP+Repository/per/dosyalar/duyurular/20022014_2
• [8] Ercan, A. “Türkiye’de Yapı Sektöründe İşçi Sağlığı ve Güvenliğinin Değerlendirilmesi” Politeknik Dergisi, 13(1): 49-51, (2010).
• [9] SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu), SGK 2013 İstatistik Yıllıkları, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler
• [10] Gürcanlı, G. E. ve Müngen, U., “İnşaat Şantiyelerine Özgü Bir İş Güvenliği Risk Analizi Yöntemi”, (2015).
• [11] İŞGÜM (İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü), http://isag.calısma.gov.tr., Erişim Tarihi: 10.08.2015.
• [12] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, “İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Tehlike Sınıfları Tebliği”, Resmi Gazete, Sayı: 27320, (2009).
• [13] Tomas, J.M., Melia, J.L., Oliver, A. “A Cross-Validation of a Structural Equation Model of Accidents: Organizational and Psychological Variables As Predictors of Work Safety” Work & Stress, 13(1): 49-58., (1999).
• [14] Turner, B.A., Pidgeon, “N.F. Man-made Disasters” Oxford: Butterworth Heinemann, (1997).
• [15] Reason, J., “Managing the Risks of Organizational Accidents”, Ashgate Aldershot, (1997).
• [16] Halis, M., Naktiyok, A. “Durumsallığı Açısından Türk Örgüt Kültüründeki Yönelimler” Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5: 109–135, (2003).
• [17] Parker, D., Matthew L., Patrick H. A. “Framework for Understanding the Development of Organisational Safety Culture”, Safety Science, 44(6): 551-562, (2006).
• [18] Turner, B. A., Pidgeon, N. F., Blockley, D. I., Toft, B., “Safety Culture: Its Position in Future Risk Management”, Second World Bank Workshop on Safety Control and Risk Management, Karlstad, Sweden, (1989).
• [19] Choudhry RM, Fang D, Mohamed S. “The Nature of Safety Culture: a Survey of the State of the Art”, Safety Science, 1-20, (2006).
• [20] Uslu, V., “İşletmelerde İş Güvenliği Performansı ve İş Güvenliği Kültürü Algılamaları Arasındaki İlişki: Eskişehir İli Metal Sektöründe Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (2014).
• [21] Muniz, Beatriz F., Peon, J.M.M., Ordas, C.J.V., “Safety Culture: Analysis of the Causal Relationships Between its Key Dimensions”, Journal of Safety Research, 38: 627–641, (2007).
• [22] The Center for Construction Research and Training, http://www.cpwr.com/safety-culture
• [23] Gillen, M., Schneider, S.,Hecker, S., Goldenhar, L. “Construction Safety and Health Culture”, Safety Culture & Climate in Construction: Bridging the Gap Between Research and Practice Workshop, Washington, (2013).
• [24] Gillen M, Balz D, Gassel M, Kirsch L, Vaccaro D. “Perceived Safety Climate, Job Demands and Coworker Support Among Union and Nonunion Injured Construction Workers”, Journal of Safety Resource, 33: 33-51, (2002).
• [25] Melia J,, Mearns K,, Silvia A,, Silvia M,, Luisa L.M., “Safety Climate Responses and the Perceived Risk of Accidents in the Construction Industry”, Safety Science, 46: 949-958, (2008).
• [26] Lingard, H. “The Effect of First Aid Training on Australian Construction Workers’ Occupational Health and Safety Motivation and Risk Control Behavior”, Journal of Safety Research, 33: 209–230, (2002).
• [27] Mohamed, S. “Empirical Investigation of Construction Safety Management Activities and Performance in Australia”, Safety Science, 33: 125-132, (1999).
• [28] Mohamed, S. “Safety Climate in Construction Site Environments”, Journal of Construction Engineering and Management, 128: .375–384, (2002).
• [29] Siu, O., Phillips, D. R., Leung, T. W. “Safety Climate and Safety Performance Among Construction Workers in Hong Kong: The Role of Psychological Strains as Mediators”, Accident Analysis and Prevention, 36: 359–366, (2004).
• [30] Shoji, T., Egawa, Y. “Structure of Safety Climates and its Effects on Workers’ Attitudes and Work Safety at Japanese Construction Work Sites”, Journal of the University of Occupational and Environmental Health, 28: 29–43, (2006).
• [31] Burt, C. D., Sepie, B., McFadden, G. “The Development of Considerate and Responsible Safety Attitudes in Work Teams”, Safety Science, 46: 79–91, (2008).
• [32] Törner M, Pousette A. “Safety in Construction: A Comprehensive Description of the Characteristics of High Safety Standards in Construction Work, From the Combined Perspective of Supervisors and Experienced Workers”, Journal of Safety Research, 40(6): 399-409, (2009).
• [33] Gittleman J, Gardner PC, Haile E,, Sampson, JM, Cigularov, KP, Ermann, ED, Stafford P., Chen PY. “City Center and Cosmopolitan Construction Projects, Las Vegas, Nevada: Lessons Learned From the Use of Multiple Sources and Mixed Methods in a Safety Needs Assessment”, Journal of Safety Research, 41(263–1): (2010).
• [34] Fung, I.W.H., Tam, C.M.,Tung, C.F.K, Man, A.S.K. “Safety Cultural Divergences Among Management, Supervisory and Worker Groups in Hong Kong Construction İndustry”, International Journal of Project Management, 23: 504–512, (2005).
• [35] Zhou, Quan; Fang, D.,Mohamed, S. “Safety Climate Improvement: Case Study in a Chinese Construction Company”, Journal of Construction Engineering and Management, 137(1): 86-95, (2011).
• [36] Goldenhar, L.M.,Williams, L.J.,Swanson, N.G. “Modelling Relationships Between Job Stressors and Injury and Near-Miss Outcomes For Construction Labourers”, Work and Stress, 17(3): 218-240, (2003).
• [37] Dursun, S. “Güvenlik Kültürünün Güvenlik Performansı Üzerine Etkisine Yönelik Bir Uygulama”, Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, (2011).
• [38] SPSS, I. IBM SPSS statistics version 21, Boston, Mass: International Business Machines Corp, (2012).
• [39] Cronbach, Lee J. “Coefficient Alpha and the Internal Structure of Tests”, Psychometrika, 16(3): 297-334, (1951).
• [40] Helmstater G. “Principles of Psychological Measurement” New York, Appleton-Century-Crofts, (1964).
• [41] Bowling, A., Shah E.“Handbook of Health Research Methods: Investigation, Measurement and Analysis”, McGraw-Hill Education, (2005).