Examination of The Material and Construction Technique of Wooden Architectural Elements of Afyon Paşa Mosque (Umur Bey Mosque)

Yıl 2025, ERKEN GÖRÜNÜM, 1 - 1

Mustafa Ümit İşbeceren , Cevdet Söğütlü

https://doi.org/10.2339/politeknik.1720677

Öz

This study aims to examine the contemporary applications of the traditional woodworking technique of kündekâri, commonly used in religious buildings, and to provide recommendations for the preservation and sustainability of this technique. Kündekâri is a craftsmanship method that holds significant value both aesthetically and technically. Wood, as a material, requires protection against environmental effects, and this protection can be achieved through the proper selection of materials and high-quality craftsmanship. Through an examination of Paşa Mosque, this study discusses how kündekâri-crafted components, produced with modern technology, align with the architectural structure and their long-term durability. In Paşa Mosque, elements such as the main entrance door, the pulpit, the mihrab, the muezzin’s platform, and the fixed sermon pulpit demonstrate the application of correct material selection and high-quality craftsmanship. However, it was found that some of the modern materials used in other components of the mosque do not align with the overall architectural style and negatively impact the sustainability of cultural heritage. In this context, the use of traditional materials, the preservation of the original details of the kündekâri technique, and the training of skilled artisans are emphasized. Furthermore, it is recommended that educational programs and workshops be organized to pass on traditional techniques to the next generation. In conclusion, this study highlights the importance of proper material selection, high-quality craftsmanship, and appropriate preservation methods for the conservation and sustainability of the kündekâri technique. It offers recommendations for preserving and sustaining this traditional technique for future generations.

Anahtar Kelimeler

Kündekâri , Afyon Paşa Mosque , Furnishing Element

Afyon Paşa Camii (Umur Bey Cami) Ahşap Donatı Elemanlarının Malzeme ve Yapım Tekniği Açısından İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, dini yapılarda yaygın olarak kullanılan geleneksel kündekâri tekniğinin günümüzdeki uygulamalarını incelemeyi ve bu tekniğin korunması ile sürdürülebilirliğine yönelik öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Kündekâri, hem estetik hem de teknik açıdan önemli bir değere sahip bir işçilik yöntemidir. Ahşap malzeme, çevresel etkilere karşı korunması gereken bir malzeme olup, doğru malzeme seçimi ve yüksek işçilikle yapılan üretimle bu etkilere karşı koruma sağlanabilir. Çalışma, Paşa Cami örneği üzerinden yapılan incelemelerle, kündekâri tekniğiyle üretilen donatı elemanlarının günümüz teknolojisiyle üretilmesi sonucu mimari yapıya uyum sağlama durumlarını ve bu elemanların uzun ömürlü olma özelliklerini ele almıştır. Paşa Cami'deki ana giriş kapısı, minber, mihrap, müezzin mahfili ve sabit vaaz kürsüsü gibi donatı elemanlarında, doğru malzeme seçimi ve yüksek işçilikle yapılan üretimler gözlemlenmiştir. Ancak, caminin diğer bazı donatı elemanlarında kullanılan modern malzemelerin caminin genel mimarisine uyum sağlamadığı ve kültürel mirasın sürdürülebilirliğine olumsuz etkilerde bulunduğu tespit edilmiştir. Bu bağlamda, geleneksel malzemelerin tercih edilmesi, kündekâri tekniğinin özgün detaylarının korunması ve nitelikli zanaatkârların yetiştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, eğitim programları ve atölye çalışmalarıyla geleneksel tekniklerin yeni nesillere aktarılması önerilmektedir. Sonuç olarak, bu çalışma, kündekâri tekniğinin korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için doğru malzeme seçimi, yüksek işçilik ve uygun koruma yöntemlerinin önemini ortaya koymakta, bu geleneksel tekniğin yaşatılması için gerekli önerileri sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kündekâri , Afyon Paşa Camii , Donatı Elemanı

Kaynakça

• [1] Diler H., Erdil Y. Z., & Kasal A., “Geleneksel kündekâri sanatının modern iç mimaride bezeme unsuru olarak kullanımı”, Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15: 1184–1193, (2024).
• [2] Hattap E. S., “Geometric patterns and the art of kündekâri in traditional Turkish woodworking”, in Digital Wood Design: Innovative Techniques of Representation in Architectural Design, pp. 463–478, (2019).
• [3] Doğruer F. S., “Architectural history and conservation considerations of the wooden minbar in the kündekâri technique in the Taşkın Pasha Mosque”, Online Journal of Art & Design, 10(2), (2022).
• [4] Yüksel M., Diler H., & Acar M., “Utilization of kündekâri technique for production of durable furniture”, Muğla Journal of Science and Technology, 2(2): 110–115, (2016).
• [5] Söğütlü C., “Bazı yerli ağaç türlerinin kündekâri yapımında kullanım imkânları”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, (2004).
• [6] Kürklü G., “Geleneksel Türk ahşap sanatı kündekâri ve günümüz teknolojisine sahip atölye ortamında yapılabilirliği”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(1): 13–20, (2011).
• [7] Söğütlü C., & Sönmez A., “Kündekâri tekniğinde yapılmış ahşap panellerin boyutsal değişimlerinin belirlenmesi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(2), (2008).
• [8] Kılıç G. B., & Pektaş Ş. T., “Hesaplamalı yapım gramerlerinin somut olmayan kültürel mirasın belgelenmesinde üretken bir sistem olarak kullanılması”, XIV. Mimarlıkta Sayısal Tasarım Ulusal Sempozyumu, Trabzon, (2020).
• [9] Tanac Zeren M., “Comparison of the deterioration and conservation issues of wooden door types of traditional Turkish houses”, in Wood Science for Conservation of Cultural Heritage, Florence 2007: Proceedings..., pp. 1000–1004, Firenze University Press, (2007).
• [10] Çınar O., “Ankara Etnografya Müzesinin teşhirindeki ahşap eserler”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, (2011).
• [11] Benek L., “XVI. yüzyıl Osmanlı Dönemi yapıştırma kündekâri kalem işi bezemeli mahfil tavanları”, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (2019).
• [12] Söğütlü C., Döngel N., Togay A., & Döngel İ., “İstanbul’da bulunan Mimar Sinan eseri cami ahşap kapı ve pencere iç kepenklerinin malzeme, boyut, süsleme ve yapım tekniği açısından incelenmesi”, Politeknik Dergisi, 17(2): 49–57, (2014).
• [13] Aksu A., & Söğütlü C., “Ankara Arslanhane Camii ahşap minberinin malzeme, boyut, yapım tekniği ve süsleme özellikleri bakımından incelenmesi”, International Anatolian Congress on Scientific Research, 27–29 Aralık, (2022).
• [14] Muslu M. S., “İç mekânda kullanılan bazı ahşap esaslı kompozit levha türlerinde ses yutma katsayısının belirlenmesi”, Politeknik Dergisi, 25(4): 1553–1560, (2022).
• [15] Akkan Çavdar A., & Vural N., “Analysis of the embodied and operational energy of wood-based prefabricated panels produced with different design concepts according to vernacular Baghdadi wall”, Journal of Polytechnic, 27(4): 1491–1503, (2024).
• [16] Türkiye Diyanet Vakfı, “Kündekâri”, TDV İslam Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/kundekari, (Erişim: 20 Aralık 2024).
• [17] Ödekan A., Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Cilt 2, Yapı-Endüstri Merkezi, İstanbul, ss. 1078–1079, (1997).
• [18] Söğütlü C., & Sönmez A., “Kündekâri tekniği ve Türk ahşap sanatındaki önemi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, (2006).
• [19] Söğütlü C., “Kündekâri tekniğinin mimari ve mühendislik yönleri”, V. Uluslararası Halk Kültürü ve Sanat Etkinlikleri, (2017).
• [20] Akın Ö. F., “Afyon Paşa Camii’nin günümüz cami mimarisine örnekliği açısından değerlendirilmesi”, Tevilat, 5(1): 215–237, (2024).
• [21] Özpınar H., Karahisar-ı Sahib'den Ayonkarahisar'a, Afyonkarahisar Belediyesi Kültür Yayınları, Yayın No: 73, 2. Baskı, (2022).