Futbol Seyircilerinin Etkinlik Kalitesine Yönelik Beklentilerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 389 - 421, 18.05.2021

Alperen Halıcı Zafer Çimen

https://doi.org/10.15659/ppad.14.2.260

Öz

Bu araştırmanın amacı, seyircilerin futbol maçı etkinliklerine yönelik kalite beklentilerini belirlemektir. Olgu bilim deseninin kullanıldığı bu nitel araştırmada, katılımcılarının belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve kartopu örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Futbol Süper Lig’inde 2017-2018 ve 2018-2019 sezonlarında en az 2 kez maça gitme ve en az 3 farklı stadyumda maç izleme ölçütlerine sahip 26 futbol seyircisi araştırmanın katılımcılarını oluşturmuştur. Katılımcılardan 8’i ile birebir yüz yüze görüşmeler, 6 kişilik 3 grup ve toplam 18 kişiden oluşan katılımcılarla da odak grup görüşmeleri yapılmış ve görüşmelerde veri toplamam aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler veri kaybını önlemek amacıyla ses kaydedici araçlarla kayıt altına alınmış, ardından yazılı hale getirilmiş ve içerik analiziyle çözümlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, seyircilerin etkinlik kalitesi beklentilerinin maç sonuçları yani çıktı kalitesinin yanı sıra ulaşım, tesis tasarımı, oturak kalitesi, oyun kalitesi, etkileşim kalitesi, gösteriler, skorbord, yiyecek ve içecek alanları ve alan dağılımı olmak üzere on kategori ve bu kategorilerle ilişkili alt kategorilerden oluştuğu belirlenmiştir. Etkinlik kalitesine yönelik belirlenen bu beklentiler, konuyla ilgili yapılan çalışmalarda önemli bir kategori olarak yer alan “oturak konforu” dışında literatürle örtüşmektedir. Sonuç olarak; spor etkinlikleri yöneticilerinin müsabaka sonucu gibi sınırlı denetime sahip oldukları unsurlardan ziyade stadyumların konumlandırılması, tasarımı, skorbord, yiyecek ve içecek alanları, etkileşim ve gösteri gibi doğrudan denetimleri altında olan diğer etkinlik kalitesi unsurlarını geliştirmeleri gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Etkinlik, kalite, seyirci, stadyum

Kaynakça

• Açar, N. (2014). Etkinlik Pazarlamasında Etkinlik Sponsorluğunun Ağızdan Ağıza Pazarlamaya Etkisi: Marka İmajının Aracı Rol. Doktora Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Afacan, F., Onağ, Z. ve Demiran, D. (2017). The Reasons of Violence in Football and The Ways To Prevent Them According to Professional Football Players Views: The Match Between Tarsus İdman Yurdu Erkutspor and Yeni Salihlispor. International Journal of Social Science Research, 6(2): 124-141.
• Argan, M. ve Katırcı, H. (2015). Spor Pazarlaması (3.Baskı), Ankara: Nobel Yayınevi, 110.
• Argan, M., Özgen, C. ve Koç, A. F. (2018). Futbol Seyircilerinin Duyusal Deneyimlerinin Etkinlik Tatmini Üzerindeki Etkisi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 22: 233-248.
• Argan, M.T. ve Yüncü, D. (2015). Etkinlik Pazarlama Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Atalı, L. ve Sekban, G. (2018). Buz Hokeyi Dünya Şampiyonası Seyircilerinin Etkinliğe Yönelik Kalite Algısı (U18-DIV III-Group B-Türkiye-2014). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35): 193-206.
• Bitner, M. J. (1992). Servicescapes: The Impact of Physical Surroundings on Customers and Employees. Journal of Marketing, 56(2): 57-71.
• Bulgurcuoğlu, A. N. (2014). Stadyum Pazarlaması ve Stadyumlarda Müşteri Memnuniyeti. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bütün, M. ve Demir, S. B. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (3.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calabuig-Moreno, F., Crespo-Hervas, J., Prado-Gasco, V., MundinaGomez, J., Valantine, I. ve Stanislovaitis, A. (2016). Quality of Sporting Events: Validation of The Eventqual Scale. Transformations in Business & Economics, 15(2): 21-32.
• Chelladurai, P. ve Chang, K. (2000). Targets and Standards of Quality in Sport Services. Sport Management Review, 3: 1-22.
• Coates, D. ve Humphreys, B. R. (2001). The Economic Consequences of Professional Sports Strikes And Lockouts. Southern Economic Journal, 67(3): 737-47.
• Coates, D. ve Humphreys, B. R. (2003). The Effects of Professional Sports on Earnings and Employment in The Retail and Services Sector of U.S. Cities. Regional Science and Urban Economics, 33(2): 175-198.
• Çimen, Z. ve Gürbüz, B. (2007). Spor Hizmetlerinde Toplam Kalite Yönetimi (1.Baskı). Ankara: Alp Yayınevi, 15-19, 123-126, 70, 81-88.
• Dhurup, M., Mofoka, M. A. ve Surujlal, J. (2010). The Relationship Between Stadium Sportscapes Dimensions, Desire to Stay and Future Attendance. African Journal for Physical, Health Education, Recreation and Dance, 16(3): 475-490.
• Foroughi, B., Iranmanesh, M., Gholipour, H. F. ve Hyun, S. S. (2019). Examining Relationships Among Process Quality, Outcome Quality, Delight, Satisfaction And Behavioural Intentions in Fitness Centres in Malaysia. International Journal of Sports Marketing and Sponsorship, 20(3): 374-389.
• Gençer, R. T. ve Aycan, A. (2008). Variables Analysis of Decision of Affecting The Audience Participation in Professional Football Competition. Ege Academic, 8(2): 771–78.
• Gençer, R. T. (2005). Profesyonel Futbol Kulüpleri Stadyumlarında Algılanan Hizmet Kalitesi: Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadyumu Üzerine Bir İnceleme. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Getz, D. (1997). Trends and Issues in Sport Event Tourism. Tourism Recreation Research, 22(2): 61-62.
• Getz, D., O’Neill, M. ve Carlsen, J. (2001). Service Quality Evaluation at Events Through Service Mapping. Journal of Travel Research, 39: 380-390.
• Giulianotti, R., Bonney, N. ve Hepworth, M. (1994). Football, Violence and Social İdentity, London and New York: Routledge, 6.
• Hwang, J. ve Lee, K. W. (2018). The Antecedents and Consequences of Golf Tournament Spectators’ Memorable Brand Experiences. Journal of Destination Marketing & Management, 9: 1-11.
• Internet: Akşar, T. (2008). Taraftar mı, Müşteri mi? http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.futbolekonomi.com%2Findex.php%2Fraporlar%2F1943-taraftar-m-mueteri-mi.html&date=2018-08-06. asp (02.08.2018).
• Internet: Dinçer, K. O. (2013). Bütün Stat Ayağa! http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.milliyet.com.tr%2Fkadir-onur-dincer-butun-stat-ayaga--1798034-skorer-yazar-yazisi%2F&date=2018-08-07. asp (05.08.2018).
• Internet: FIFA Yönetmeliği (2007). http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fwww.ksi.is%2Fmedia%2Fmannvirki%2FFIFA_Football_Stadiums.pdf&date=2018-08-07. asp (03.08.2018).
• Internet: Habertürk (2018). Dua Lipa, Real Madrid-Liverpool Maçına Damga Vurdu! http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fwww.haberturk.com%2Fdua-lipa-real-madrid-liverpool-macina-damga-vurdu-1986598-spor&date=2018-08-07 asp (04.08.2018).
• Internet: Milliyet (2018). Alkollü Maçlar Devri Başlıyor. http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.milliyet.com.tr%2Falkollu-maclar-devri-basliyor---2695496-skorerhaber%2F. asp (03.08.2018).
• Internet: NTV (2018). Super Bowl 2018'in Şampiyonu Kartallar (Philadelphia Eagles). http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fwww.ntv.com.tr%2Fgaleri%2Fspor%2Fsuper-bowl-2018in-sampiyonu-kartallar-philadelphia-eagles%2CYVgHSKOTxEa7E5-oZzrRcg%2FVgz1dnShLEWRXcGeg5fjfg&date=2018-08-07. asp (04.08.2018).
• Internet: Online Etymology Dictionary (2017). https://www.etymonline.com/word/event. asp (21.02.2021).
• Internet: Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun. http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.mevzuat.gov.tr%2FMevzuatMetin%2F1.5.6222.pdf&date=2018-08-07. asp (03.08.2018).
• Internet: Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun. http://www.webcitation.org/query?url=http%3A%2F%2Fwww.mevzuat.gov.tr%2FMevzuatMetin%2F1.5.6222.pdf&date=2018-08-07. asp (03.08.2018).
• Internet: Sportuptr (2018). https://sportuptr.com/super-bowl-ekonomisine-dair-her-sey. asp ( 04.08.2018).
• Internet: Stadyum Güvenliği Araştırması, http://www.webcitation.org/query?url=https%3A%2F%2Fbau.edu.tr%2Ficerik%2F2190-turkiyede-stadyum-guvenligi-arastirmasinin-sonuclari-aciklandi&date. Asp (03.08.2018).
• İnan, T. (2007). Türkiye'deki Futbol Kulüplerinin Gişe Gelirlerini Arttırmaya Yönelik Uygulamaların İncelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Jones, C. W., Byon, K. K. ve Huang, H. (2019). Service Quality, Perceived Value, and Fan Engagement: Case of Shanghai Formula One Racing. Sport Marketing Quarterly, 28(2): 63-76.
• Kelley, W. S. ve Turley, W. L. (1999). Consumer Perceptions Of Service Quality Attributes At Sporting Events. Journal of Business Research, 54: 161-166.
• Ko, Y. J., Zhang, J., Catani, K. ve Pastore, D. (2011). Assessment of Event Quality in Major Spectator Sports. Managing Service Quality, 21: 304–332.
• Ko, Y. J. ve Pastore, D. L. (2004). Current Issues and Conceptualizations of Service in The Recreational Sport Industry. Sport Marketing Quarterly, 13(3): 159–167.
• Koh, K. Y. ve Jackson, A. A. (2006). Special Events Marketing. Journal of Convention & Event Tourism. 8(2): 19-44.
• Kuenzel, S. ve Yassim, M. (2007). The Effect of Joy on The Behaviour of Cricket Spectators: The Mediating Role of Satisfaction. Managing Leisure, 12, 43-57.
• Kumral, O. (2010). Nitel Çalışmalarda Odak Grup Görüşmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 35: 16-22.
• Maxwell, J. (2013). Qualitative research design: An interactive approach. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama için Bir Rehber (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Orçun, Ç. ve Demirtaş, C. M. (2015). Gelişen Futbol Ekonomisinde Taraftarların Kulüp Değerlerine Olan Bakış Açıları: Bucaspor Örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1): 113-126.
• Salman, G. G. ve Giray, C. (2010). Bireylerin Futbol Taraftarı Olmasını Etkileyen Güdüler ile Sadakat Arasındaki İlişki: Fenerbahçe Taraftarları Üzerine Bir Uygulama. Öneri Dergisi, 9(33): 89-97
• Sauer, P., Spradley, B. D. ve Cromartie, F. J. (2017). Influence of Service in A Sports Environment: Case Study on Borussia Bortmund. Thesportjournal, 1-13.
• Soygüden, A., Barut, Y. ve İmamoğlu, O. (2016). Profesyonel Futbol Taraftarı ve Stadyum (1.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Şentürk, Ü. (2007). Popüler Kültür Örneği Olarak Futbol. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1): 25-41.
• Şimşek, K. Y. (2014). Etkinliğin Kalite Algısı Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Dünya Salon Atletizm Şampiyonası İstanbul 2012. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1): 19-33.
• Şimşek, K. Y. ve Çevik, H. (2018). Are Our Stadiums Ready For EURO 2024? Evaluation of Service Quality. European Journal of Physical Education and Sport Science, 4(10): 11-25.
• Talimciler, A. (2008). Futbol Değil İş: Endüstriyel Futbol. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 26: 89-114.
• Uhrich, S. ve Benkenstein, M. (2012). Physical and social atmospheric effects in hedonic service consumption: customers’ roles at sporting events. The Service Industries Journal, 32(11): 1741-1757.
• Wakefield, K. L. ve Sloan, H. J. (1995). The Effects of Team Loyalty and Selected Stadium Factors on Spectator Attendance. Journal of Sport Management, 9: 153-172.
• Wakefield, K. L., Blodgett, J. G. ve Sloan, H. J. (1996). Measurement and Management of The Sportscape. Journal of Sport Management, 10: 15-31.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yusof, A. ve See, H. L. (2008). Spectator Perceptions of Physical Facility and Team Quality: A Study of A Malaysian Super League Soccer Match. Research Journal of International Studies, 8: 132-140.
• Yürük, P. (2015). Etkinlik Pazarlamasında Sosyal Etki Algılamasının Etkinliğe Katılım, Tatmin ve Sadakat Üzerine Etkisi: Kırkpınar Festivali Örneği. Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Zhang, Y., Lee, D., Judge, W. L. ve Johnson, J. E. (2014). The Relationship Among Service Quality, Satisfaction, and Future Attendance Intention: The Case Of Shanghai ATP Masters 1000. International Journal of Sports Science, 4(2): 50-59.