Milletlerarası Tahkimde “Doğal Yetki” Kavramı

Yıl 2022, Cilt: 42 Sayı: 2, 675 - 711, 30.12.2022

Ahmet Dülger , Emre Esen

https://doi.org/10.26650/ppil.2022.42.2.1198071

Öz

Tahkim yargılamasının gerçekleşebilmesinin ilk şartı uyuşmazlığın tarafları arasında tahkim anlaşması bulunmasıdır. Tahkim anlaşması, tarafların tahkime gidebilmesinin ön koşuludur. Bunun yanında, hakemlere, yargılamayı gerçekleştirme ve yargılama esnasında kararlar alma yetkisi de tahkim anlaşması ile verilir. Tahkim kanunları, kurumsal tahkim kuralları veya uluslararası anlaşmalarda da hakemlerin yetkilerine ilişkin düzenlemeler bulunabilir. Hakemlere açıkça bazı yetkilerin verilmesi söz konusu olabileceği gibi, anılan düzenlemelerden, hakemlerin doğal yetkilere sahip olduğu anlamı da çıkarılabilir. Doğal yetkiler, temel olarak tahkim yargılamasının var olması nedeniyle hakemlerin sahip olduğu yetkileri ifade etmektedir. Doğal yetkiler çerçevesinde hakemlerce verilen kararların, bu yetkinin şartlarına ve sınırlarına uygun olması gerekir. Doğrudan tarafların iradeleriyle veya esasa yahut usule uygulanan hukuk kurallarıyla hakemlere yönelik getirilen sınırlamalar, doğal yetkilerin sınırlarını da belirleyecektir. Hakem mahkemesine yönelik bir sınırlamanın bulunmadığı bu durumlarda ne tür kararların alınabileceği tartışması güncel kararlarda ve doktrinde devam etmektedir. Geçerli ve icra edilebilir bir hakem kararının mevcut olması, bu kararın hakemlerin kullandığı yetkilerin hukuki dayanaklara ve sınırlara uygun olarak ortaya çıkmasına ve kullanılmasına bağlıdır. Bu nedenle hakemlerin doğal yetkilerinin kavramsal çerçevesi çizilerek tanımlanması, öneminin ve amaçlarının neler olduğunun açıklanması, doğal yetki kapsamında ne gibi kararların alınabileceğinin ve bu kararların hukuki kaynaklarının neler olduğunun ortaya konulması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Milletlerarası tahkim, doğal yetki, ticari tahkim, yatırım tahkimi, tahkim anlaşması

The Concept of Inherent Power in International Arbitration

Öz

The first condition to meet for arbitration proceedings to occur is the existence of an arbitration agreement between the parties to the dispute. An arbitration agreement is a pre-condition needing to be met before parties can bring their dispute before an arbitral tribunal. In addition, the arbitrators are vested with the jurisdiction of conducting the proceedings and taking decisions using the arbitration agreement. Arbitration laws, institutional arbitration rules, and international agreements may also contain provisions with regard to the arbitrators’ jurisdiction. While some powers may possibly be able to be explicitly granted to the arbitrators, the arbitrators may also be implicitly deduced as having certain inherent powers based on the aforementioned regulations. The decisions arbitrators make within the framework of inherent powers must comply with the conditions and limitations of this power. The will of the parties or the rules of law applied to the merits and procedures as well as the limitations imposed on the arbitrators will determine the boundaries of inherent powers. The discussion on what kind of decisions can be made in these cases where no prohibition is found regarding the arbitral tribunal still continues in current judicial decisions and legal academia. This article seeks the answer to the question regarding the issues and foundations upon which arbitrators can make decisions based on their inherent powers in international arbitration. The existence of a valid and enforceable arbitral award depends on whether these decisions have been made in compliance with these sources and limitations. This article aims to draw the conceptual framework of arbitrators’ inherent powers and explain the sources for these.

Anahtar Kelimeler

International Arbitration, Inherent Power, Commercial Arbitration, Investment Arbitration, Arbitration Agreement, Milletlerarası tahkim, doğal yetki, ticari tahkim, yatırım tahkimi, tahkim anlaşması

Kaynakça

• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim, (6th edn, Vedat Kitapçılık, 2021).
• Amerasinghe, CF, Incidental Jurisdiction: Intervention and Interim Measures (2011) International Arbitral Jurisdiction.
• Arroyo, DPF, ‘Arbitrator’s Procedural Powers: The Last Frontier of Party Autonomy?’, in Franco Ferrari (ed) Limits to Party Autonomy (JurisNet, 2016) 199-232. [Procedural Powers]
• Ataman-Figanmeşe İ, ‘Milletlerarası Ticari Hakem Kararlarının İptal ve Tenfiz Davaları Yoluyla Mahkemelerce Mükerrer Kontrole Tabi Tutulmaları Sorunu ve Bu Sorunun Giderilmesine Yönelik İki Öneri’ (2011) 31(2) Public and Private International Law Bulletin 35-81.
• Aygül M, Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkim Usulüne Uygulanacak Hukuk ve Deliller (2nd edn, On İki Levha Yayınları, 2014). [Tahkim Usulü]
• Balcı M, İhtilafların Çözüm Yolları ve Tahkim (Danışman Yayınları, 1999).
• Başaran HR, Uluslararası Tahkim (On İki Levha Yayınları, 2014).
• Benedettelli M, ‘To bifurcate or not to bifurcate? That is the (Ambiguous) Question’ (2013) 29 Arbitration International 493-506. [To bifurcate or not to bifurcate?]
• Bensaude D, ‘S.A. Otor Participations v. S.A.R.L. Carlyle (Luxembourg) Holdings 1: Interim Awards on Provisional Measures in International Arbitration’ (2005) 22(4) Journal of International Arbitration, 357-362 www.kluwerarbitration.com.
• Bjorklund AK and Brosseau J, ‘Sources of Inherent Powers’, in Franco Ferrari and Friedrich Rosenfeld (eds), Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 1-58. Black HC, Black’s Law Dictionary (4th edn, West Publishing 1968).
• Born G, International Commercial Arbitration (2nd edn, Wolters Kluwer, 2014).
• Born G, International Commercial Arbitration 2, (2nd edn, Wolters Kluwer, 2014).
• Brown C, ‘Inherent Powers in International Adjudication’ in Cesare P. R. Romano, Karen J. Alter, Yuval Shany (eds), The Oxford Handbook of International Adjudication (Oxford University Press, 2013) 829-848.
• Carlevaris A, ‘Inherent Powers of Arbitrators and Interim Measures’ in Franco Ferrari and Friedrich Rosenfeld (eds), Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 59-84. [Inherent Powers of Arbitrators]
• Castagna S, ‘Inherent and Implied Powers of International Arbitral Tribunals: Characteristics and Limits’, in Michael O’Reilly (ed), Arbitration: The International Journal of Arbitration, Mediation and Dispute Management (Chartered Institute of Arbitrators (CIArb), Sweet & Maxwell, Cilt 82 Sayı 4, 2016) 409-414.
• Çelikel A, Erdem B, Milletlerarası Özel Hukuk (17th edn, Beta, 2021).
• Ekşi N, ‘Milletlerarası Tahkim Kanunu Hakkında Genel Bir Değerlendirme’ (2003) 23(1) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 295-338.
• Ekşi N, ‘Legal Framework of Commercial Arbitration in Turkey’, in Nuray Ekşi, Pedro J. Martinez-Fraga, William K. Sheehy (eds) International Commercial Arbitration: A Comparative Survey (ICOC Publication, 2007).
• Erkan M, Milletlerarası Tahkimde Yetki Sorunları (Yetkin Yayınları, 2013).
• Esen E, Uluslararası Ticari Tahkimde Tahkim Anlaşmasının Üçüncü Kişilere Teşmili (Beta, 2008).
• Esen E, ‘Uluslararası Tahkime Tâbi Bir Uyuşmazlığın Devlet Mahkemelerine Götürülmesi Hâlinde Tahkim Anlaşmasının Geçerliliğine İlişkin İtirazların İncelenmesi ve Kompetenz–Kompetenz Prensibi’ (2011) 10(1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 355-380. [Kompetenz-Kompetenz]
• Ferrari F, ‘Preface’, in Franco Ferrari (ed) Limits to Party Autonomy (JurisNet, 2016).
• Fouret J ve diğerleri, The ICSID Convention, Regulations and Rules: A Practical Commentary (Edward Elgar Publishing, 2019).
• Gaeta P, ‘Inherent Powers of International Courts and Tribunals’ in Lal Chand Vohrah et al (eds), Man’s Inhumanity to Man: Essays on International Law in Honour of Antonio Cassese (Kluwer Law International, 2003) 353-372.
• Gaillard E and Savage J, Fouchard Gaillard Goldman on International Commercial Arbitration (Kluwer Law International, 1999). [International Commercial Arbitration]
• Gifis SH, Law Dictionary (4th edn, Barron’s 1996).
• Göktaş L, ‘Who Decides the Arbitrator’s Jurisdiction in International Commercial Arbitration: The Competence-Competence Doctrine from a Transnational Perspective’ (2017) 6(1) UTTDER, 149-210. [Competence-Competence Doctrine]
• Hacıbekiroğlu E, Milletlerarası Tahkim Hukukunda Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi (On İki Levha, 2012). [Deliller]
• Hanefeld I, Jong A, ‘Inherent Powers to Streamline the Proceedings’ in Franco Ferrari, Friedrich Rosenfeld (eds), Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 247-268. [Proceedings]
• Jakobsson DH, ‘Inherent Powers of Arbitrators to Deal with Guerrilla Tactics’, in Franco Ferrari, Friedrich Rosenfeld (eds) Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 133-166. [Guerrilla Tactics]
• Kaufmann-Kohler G, ‘Identifying and Applying the Law Governing the Arbitration Procedure-The Role of the Law of the Place of Arbitration’, in Albert van den Berg (ed) Improving the Efficiency of Arbitration Agreements and Awards: 40 Years of Application of the New York Convention, 9 (ICCA Congress Series, 1999), 336-365. [Arbitration Procedure]
• Lew JDM, Mistelis LA, Kröll S, Comparative International Commercial Arbitration (Kluwer Law International, 2003).
• Martinez-Fraga PJ, ‘Developing Equipoise between Party-Autonomy and the Inherent Power of Arbitrator Discretion in the Gathering of Evidence in International Arbitration’, in Franco Ferrari, Friedrich Rosenfeld (eds) Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 209-246.
• Middleditch H, ‘The Use of Inherent Powers by Arbitrators to Protect the Public at Large’ in Franco Ferrari and Friedrich Rosenfeld (eds), Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 327-362.
• Mitchell AD, Heaton D, ‘The Inherent Jurisdiction of WTO Tribunals: The Select Application of Public International Law Required by the Judicial Function’ (2010) 31(3) Michigan Journal of International Law, 559-619. [Inherent Jurisdiction of WTO Tribunals].
• Moses ML, Inherent and Implied Powers of Arbitrators (Loyola University Chicago School of Law, 2014). [Inherent Powers]
• Moses ML, The Principle and Practice of International Commercial Arbitration (2nd edn, Cambridge University Press, 2012).
• Nomer E, Milletlerarası Usul Hukuku (2nd edn, Beta, 2018).
• Nomer E, Ekşi N, Öztekin Gelgel G, Milletlerarası Tahkim Hukuku 1 (5th edn, Beta, 2016).
• Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri (Legal Yayıncılık, 2008).
• Paparinskis M, ‘Inherent Powers of ICSID Tribunals: Broad and Rightly So’, in Laird & Weiler (eds) Investment Treaty Arbitration and International Law, Cilt 5, (2011) 4. Bkz http://ssrn.com/abstract=1876705 Erişim Tarihi 1 Kasım 2022.
• Park WW, ‘National Law and Commercial Justice: Safeguarding Procedural Integrity in International Arbitration’ (1989) 63 Tulane Law Review 647-709.
• Park WW, Arbitration of International Business Disputes (2006)
• Petek ÖF, ‘Hakem Sözleşmesi Uyarınca Hakemin Hak ve Yükümlülükleri’ (2015), 8 Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ Erişim Tarihi 1 Kasım 2022.
• Petrochilos G, Procedural Law in International Arbitration (2004).
• Postacıoğlu İ, Medeni Usul Hukuku Dersleri (7th edn, Vedat Kitapçılık, 2015).
• Poudret JF, Besson S, Comparative Law of International Arbitration (2007).
• Redfern A ve diğerleri, Redfern and Hunter on International Arbitration (6th edn, Oxford University Press, 2015).
• Rosenfeld F, ‘The Inherent Powers of International Adjudicators to Reconsider and Revise Their Decisions’, in Franco Ferrari and Friedrich Rosenfeld (eds), Inherent Powers of Arbitrators (JurisNet, 2019), 393-417.
• Sornarajah M, The International Law on Foreign Investment (3th edn, Cambridge University Press, 2010).
• Spoorenberg F, Fellrath I, ‘Consent to Arbitrate: A Prerequisite to Arbitration’ (2012) 1(2) Uluslararası Ticaret ve Tahkim Hukuku Dergisi 241-252.
• Strong SI, ‘Limits of Procedural Choice of Law’ (2014) 39 Brooklyn Journal of International Law, 1027-1121.
• Şanlı C, Milletlerarası Ticari Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1986).
• Şanlı C, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları (7th edn, Beta Yayınları, 2019). [Uluslararası Ticari Akitler]
• Şanlı C, Esen E, Ataman-Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (9th edn, Beta, 2021).
• Takavut İD, Milletlerarası Ticari Tahkimde Usule İlişkin Konularda İrade Serbestisi (On İki Levha Yayınları, 2021).
• Tiryakioğlu B, ‘Milletlerarası Tahkim Kanununa Göre Hakem Kararlarının İptali’ in Bilgin Tiryakioğlu ve diğerleri (eds) Milletlerarası Özel Hukukta Güncel Konular Sempozyumu (Yetkin Yayınları, 2016), 301-321.
• Turner P, Mohtashami R, A Guide to the LCIA Arbitration Rules (2009).
• van den Berg AJ, Yearbook of Commercial Arbitration (2008) 33, 575 www.kluwerarbitration.com Erişim Tarihi 1 Kasım 2022.
• Waincymer J, Procedure and Evidence in International Arbitration (Wolters Kluwer Law International, 2012). [Procedure and Evidence]
• Wälde T, ‘Equality of Arms in Investment Arbitration: Procedural Challenges’, in Katia Yannaca-Small (ed), Arbitration Under International Investment Agreements: A Guide To The Key Issues (2010)
• Wiliński P, Excess of Powers in International Commercial Arbitration: Compliance with the Arbitral Tribunal’s Mandate in a Comparative Perspective (Eleven International Publishing, 2020) [Excess of Powers]
• Yeşilırmak A, Türkiye’de Ticari Hayatın ve Yatırım Ortamının İyileştirilmesi İçin Uyuşmazlıkların Etkin Çözümünde Doğrudan Görüşme, Arabuluculuk, Hakem-Bilirkişilik ve Tahkim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri (On İki Levha Yayınları, 2011). [Tahkim]
• Yeşilırmak A, Provisional Measures in International Commercial Arbitration (Queen Mary College University of London, 2003). [Provisional Measures]
• Yeşilırmak A, ICC Tahkim Kuralları ve Uygulaması (On İki Levha Yayınları, 2018).
• Yeşilova B, Milletlerarası Ticari Tahkimde Nihai Karardan Önce Mahkemelerin Yardım ve Denetimi (Güncel Hukuk Yayınları, 2008).
• Yeşilova B, ‘Lex (Loci) Arbitri ve Tahkim Yeri Kavramları Işığında Milletlerarası Tahkim Kanunu’nun Yer İtibariyle Uygulama Alanı (MTK m.1/II)’ (2013) 2(1) UTTDER 99-163.