Geleneksel Bitlis Evleri: Yapısal Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 92 - 102, 30.06.2022

Cahit Üstündağ Rengin Beceren Öztürk

Öz

Bitlis kenti ticaret güzergâhı olan İpek yolu üzerinde konumlanmıştır. Bu nedenle tarih boyunca çok fazla medeniyete ve uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. 5000 yıllık geçmişi olduğunun bahsi geçen Bitlis kenti çok fazla savaşa da tanıklık yapmıştır. Bu nedenle savunma mimarisinden başlayarak sivil mimariye kadar birçok mimari eser yapmışlardır. Kent Van ile Diyarbakır yolu üzerinde bulunup Van Gölü havzasına dâhildir. İki büyük kentin arasında vadide konumlanan kent bu nedenle hala transit bir kent düzeyindedir. Kentin ana mimari unsurları kale, dini yapılar ve sivil mimari örnekleri olan evlerdir. Günümüze ulaşan bu yapılar içinde en fazla zarar gören mimari yapılar ise evler olmuştur.

Bu çalışmada kentin genel mimarisi tanıtılırken geleneksel Bitlis evlerinin mimari kimlik özelinde çalışılmıştır. Öncelikle evlerin yapısal sorunları olan düz toprak dam, geleneksel duvarlar, drenaj ve sonradan yapılan eklentiler üzerine analizler yapılmıştır. Yapılan analizlere bağlı olarak tespit edilen yapısal sorunlara yönelik olarak sürdrülebilir mimarlık ilkeleri kapsamında, yerel mimari özellikleri göz önünde bulundurularak Bitlis kent merkezinde yapılacak yenileme ve restorasyona yönelik mimari çözüm önerileri sunulmuştur. Burada asıl husus bu çözümlemeler yapılırken kullanıcı profili, mimari kimlik, mesleki uzmanlık konusu uygulama özelinde vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Bitlis evleri, Sürdürülebilirlik, Yenileme

Teşekkür

Bu çalışmada fotoğraflarından yararlandığımız, Bitlis mimarisini farklı açılardan sunan Burhan Gündoğdu’ya teşekkür ederiz.

Traditional Bitlis Houses: Structural Problems and Solution Suggestions

Öz

The city of Bitlis is located on the Silk Road, which is a trade route. For this reason, it has hosted many civilizations and civilizations throughout history. The city of Bitlis, which is mentioned to have a history of 5000 years, has also witnessed many wars. For this reason, they have made many architectural works starting from defense architecture to civil architecture. The city is located on the road between Van and Diyarbakır and is included in the Lake Van basin. The city, which is located in the valley between two big cities, is therefore still at the level of a transit city. The main architectural elements of the city are the castle, religious buildings and houses with examples of civil architecture. Among these structures that have survived to the present day, the most damaged architectural structures have been houses.

In this study, while the general architecture of the city was introduced, the architectural identity of the Traditional Bitlis Houses was studied in depth. First of all, analyzes were made on the structural problems of the houses, flat earth roof, traditional walls, drainage and subsequent additions. Within the scope of sustainable architecture principles for the structural problems identified depending on the analyzes, architectural solutions for the renovation and restoration to be made in the city center of Bitlis were presented by considering the local architectural features. The main point here is that while these analyzes are made, the user profile, architectural identity, professional expertise are emphasized in terms of application.

Anahtar Kelimeler

Traditional Bitlis houses, Sustainability, Renovation

Kaynakça

• Arsan, Z. D. (2008). Türkiye’de Sürdürülebilir Mimari. Mimarlık Dergisi, 340, 21-30.
• Çahantimur, A. (2007). Sürdürülebilir Kentsel Gelişmeye Sosyo-Kültürel Bir Yaklaşım: Bursa Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Emre, G. (2017). Kültürel mirasın korunması: kültürel miras ve korumanın tarihsel gelişimi, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 61-62.
• Kefayati, Z., ve Moztarzadeh, H. (2015). Developing effective social sustainability indicators in architecture. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 4(5), 40-56.
• Koca, F. (2015). Türkiye’de Geleneksel Yerleşim Örüntülerinin Özgün Karakter ve Kültürel Mirasını Koruma Anlayışına Ontolojik Bir Yaklaşım. Planlama Dergisi, 25(1): 35-40 s.
• Neufert, E. (2013). Yapı tasarım bilgisi ((G. Tercüme, Trans.)) (Ç. Özaslan, Ed.). Beta Basım Yayım.
• Oliver, P. (2007). Built to meet needs: Cultural issues in vernacular architecture. Routledge.
• Payaslı Oğuz, G. ve Aksulu, I. B. (2016). Geleneksel Bitlis evleri: koruma sorunları ve öneriler. Megaron dergisi, 11(1), 63-77.
• Payaslı Oğuz, G. (2011). Kentsel koruma çalışmalarında mekansal-sosyal yapı ilişkisinin Bitlis kent merkezinde örneklenmesi (Yayın No. 615628) [Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Rodwell, D. (2008). Conservation and sustainability in historic cities. John Wiley & Sons.
• Şimşek, E. (2020). Bitlis Evleri/ Geleneksel Konut Mimarlığının/ Dünü Bügünü Yarını. İstanbul: Rota Ofset Yayıncılık.