THE MOBBING PROCESS FROM THE VICTIMS’ PERSPECTIVE: A QUALITATIVE STUDY

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 69 - 94, 31.12.2024

Nur Ayça Öztürk , Ethem Duygulu

Öz

Mobbing is an organizational issue that is increasingly being recognized as important in today's world. In the increasingly competitive business environment, the concept of employees with job satisfaction is fading due to mobbing, and skilled workers are becoming unproductive. Regardless of culture, age, educational level, or position, every employee can fall victim to mobbing. The consequences of mobbing not only affect the employee but also the organization and the national economy. The aim of this study is to examine the entire mobbing process through the eyes of 10 different victims who have started legal action and identify the types of perpetrators perceived by the victims. In this context, the types of mobbing and attacks they were subjected to, the physical and psychological consequences of mobbing on the victims, the reactions of other employees during the mobbing process, and the evidence they collected for their mobbing cases have been examined. The study concluded that all of the victims were subjected to communication-oriented attacks. Other types of attacks included those targeting social relationships, reputation, and physical health. All the victims had experienced vertical mobbing. The trigger for mobbing was mostly conflict. Victims generally did not receive support from management or bystanders during the mobbing process. The types of perpetrators perceived by the victims were narcissistic, choleric and megalomaniac. The physical and psychological consequences of mobbing on the victims were severe. The most common physical effects were stomach disorders and eating disorders. The most common psychological effects were bruxism (teeth grinding) and insomnia, both triggered by stress. Mobbing led to an environment within the organization characterized by tension, fear, low productivity, and weak communication among employees. The evidence collected by the victims for their mobbing cases was described in detail for each case. This evidence included photocopies of official assignment documents for victims who were relocated away from their workplace, all official documents containing mobbing elements, photos showing the physical working conditions of the victims, photocopies of unanswered petitions, photocopies of unjustly received warnings or penalties, doctor’s reports documenting psychosomatic disorders, and assignment letters aimed solely at assigning the victim tasks outside of their area of expertise.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psychological Violence, Types of Perpetrators, Mobbing Cases

MAĞDURLARIN GÖZÜNDEN MOBBİNG SÜRECİ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Öz

Mobbing günümüzde gittikçe önemi daha çok kavranan bir örgütsel sorundur. Rekabetin gittikçe arttığı iş dünyasında mobbing sebebiyle iş tatminine sahip çalışan kavramı yok olmakta, nitelikli çalışanlar verimsiz bir hale gelmektedir. Kültür, yaş, eğitim durumu, pozisyon fark etmeksizin her çalışan mobbing mağduru olabilmektedir. Mobbingin sonuçları sadece çalışanı değil, örgütü ve ülke ekonomisini de etkilemektedir. Bu çalışmanın amacı hukuksal mücadeleye başlamış olan 10 farklı mağdurun gözünden tüm mobbing sürecini mercek altına almak ve mağdurların algıladıkları fail tiplerini belirlemektir. Bu bağlamda hangi tip mobbing türüne ve hangi mobbing saldırılarına maruz kaldıkları, mobbingin mağdurlarda yol açtığı fiziksel ve psikolojik sonuçlar, mobbing süresince diğer çalışanların tepkisi, mobbing davası için topladıkları kanıtlar gibi konular incelenmiştir. Çalışma sonucunda mağdurların hepsinin iletişime yönelik saldırılara maruz kaldığı görülmüştür. Diğer saldırı tipleri ise sosyal ilişki kurmaya yönelik, itibara yönelik ve fiziksel sağlığa yöneliktir. Mağdurların hepsi dikey mobbinge maruz kalmıştır. Mobbingi tetikleyen olayın büyük çoğunlukla çatışma olmuştur. Mağdurlar genellikle mobbing sürecinde yönetimden ve izleyicilerden destek görmemiştir. Mağdurları tarafından algılanan fail tiplemeleri ise narsist, asabi ve megalomandır. Mobbingin mağdurlar üzerindeki hem fiziksel hem psikolojik sonuçları ağır olmuştur. En çok görülen fiziksel sonuç mide rahatsızlıkları ve yeme bozukluklarıdır. En çok görülen psikolojik sonuç ise strese bağlı olarak ortaya çıkan uyurken diş sıkma rahatsızlığı ve uykusuzluktur. Mobbing sebebiyle örgütte gergin, korkunun kol gezdiği, verimsiz, çalışanlar arasında iletişimin zayıf olduğu bir ortam oluşmuştur. Mağdurların mobbing davaları için topladıkları kanıtlar her bir vakada ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Bu kanıtlara; çalıştığı ortamdan uzağa sürülen mağdurların resmi görevlendirme belgeleri gibi faille yapılan ve mobbing unsuru içeren tüm resmi belgelerin fotokopileri, fiziksel çalışma ortamı sağlanmayan mağdurların çalıştığı yeri gösteren fotoğraflar, cevap gelmeyen dilekçelerin fotokopileri, haksız yere alınan uyarı vb. cezaların fotokopileri, psikosomatik rahatsızlıkları belgeleyen doktor raporları, mağdurun sadece uzmanlık alanı dışında çalışması amacı güden görevlendirme yazıları örnek gösterilebilir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psikolojik şiddet, Fail Tiplemeleri, Mobbing Davaları

Kaynakça

• Acquadro Maran, D., Varetto, A., Butt, M. U., & Civilotti, C. (2019). The victim’s experience as described in civil court judgments for mobbing: A gender difference. Kome: An International Journal Of Pure Communication Inquiry, 7(2), 57-73.
• Afek, O. (2018). The split narcissist: The grandiose self versus the inferior self. Psychoanalytic Psychology, 35(2), 231.
• Akar, N. Y., Anafarta, N., & Sarvan, F. (2011). Causes, dimensions and organizational consequences of mobbing: An empirical study. Ege Academic Review, 11(1), 179-191.
• Akdemir, A. B., & Kılıç, A. (2021). Nitel makalelerin yöntem analizi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 486-502.
• Akgeyik, T., Delen, M. G., Uşen, Ş., & Omay, U. (2009). İşyerinde psikolojik taciz olgusu: Niteliği, yaygınlığı ve mücadele stratejisi. In Journal of Social Policy Conferences (No. 56). Istanbul University.
• Aquino, K., & Lamertz, K. (2004). A relational model of workplace victimization: Social roles and patterns of victimization in dyadic relationships. Journal of Applied Psychology, 89(6), 1023–1034
• Arsan, T. (2008). İşyerinde psikolojik taciz olgusu (Tacizcilerin kişilik özellikleri üzerine bir çalışma). (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Ascenzi, A., & Bergagio, G. L. (2000). Il mobbing. Il marketing sociale come strumento per combatterlo. Torino: G. Giappichelli Editore.
• Avcı, U., Kaya, U. (2013), Yıldırma Algısı ve Etkileri: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68(2): 1 – 25.
• Barelds, D. P. H., Wisse, B., Sanders, S., & Laurijissen, L.M. (2018). No regard for those who need it: The moderating role of follower selfesteem in the relationship between leader psychopathy and leader self-serving behavior. Frontiers in Psychology, 9(1281), 1-12.
• Biçen, A., & Vural, S. (2023). Kent ve Konut Üzerine Betimsel Analiz: Diyarbakır Örneği. Kent Akademisi, 16(3), 1639-1665.
• Blackwood, K., & Jenkins, M. (2021). Different faces of the perpetrator in workplace bullying. Pathways of job-related negative behaviour, 337-360.
• Boddy, C. (2014). Corporate psychopaths, conflict, employee affective well-being and counterproductive work behaviour. Journal of Business Ethics, 121(1), 107–121.
• Boddy, C. R. (2011). Corporate psychopaths, bullying and unfair supervision in the workplace. Journal of Business Ethics, 100(3), 367–379.
• Branson, C. M., & Marra, M. (2022). Leadership malpractice: exposing the reality underpinning unleaderly behaviour. International Journal of Contemporary Management, 58(1), 1-10.
• Can, Y. (2007). A Tipi ve B Tipi Kişilikler Bakımından Mobbing Kişilik İlişkisinin İncelenmesi Ve Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Carnero, A., Martínez, B., Sánchez-Mangas, R. (2006), Mobbing and its determinants: the case of Spain, Applied Economics, 42 (29): 3777-3787
• Çelebi, Ş. O., & Bayrakdaroğlu, F. (2018). Y Kuşağı tüketicilerinin bilinçli tüketim davranışları üzerine bir araştırma. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 2(4), 111-124.
• Celep, C., & Konakli, T. (2013). Mobbing experiences of instructors: causes, results, and solution suggestions. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1), 193-199.
• Cimino, L., & Marvelli, E. (2021). Il mobbing in tempo di covid-19: aspetti giuridici, clinici e vittimologici. Rivista di Criminologia, Vittimologia e Sicurezza, 15.
• Davenport, N., Schwartz R., Elliott, G. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz, Çeviren: Osman Cem Önertoy İstanbul: Sistem Yayıncılık
• Divincová, A., & Siváková, B. (2014). Mobbing at workplace and its impact on employee performance. Human Resources Management & Ergonomics, 8(2), 20-34.
• Ege, H. (2010). Different typologies of workplace conflict and their connections with post traumatic embitterment disorder (PTED). Health, 2(3), 234-6.
• Galletta, D., Confuorto, M., Improta, G., & Marcelli, V. (2019). The assessment of mobbing damage: When the psychological pain becomes physical. Journal of Forensic Science & Criminology, 7(1), 1-4.
• Grotto-de-Souza, J., Pohl, H. H., & Aguiar-Ribeiro, D. (2023). Mobbing as a source of psychological harm in workers. Revista brasileira de medicina do trabalho, 20(4), 670-675.
• Gülen, Ö. (2008). The Relationship Between Personality And Being Exposed To Workplace Bullying Or Mobbing. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Hansen, A. M., Hogh, A., Garde, A. H. & Persson, R. (2014). Workplace bullying and sleep difficulties: A 2-year follow-up study. International Archives of Occupational and Environmental Health, 87, 285–294.
• Hansen, Å. M., Hogh, A., Persson, R., Karlson, B., Garde, A. H., & Ørbæk, P. (2006). Bullying at work, health outcomes, and physiological stress response. Journal of psychosomatic research, 60(1), 63-72.
• Hirigoyen, M. F. (2016, September). Le harcèlement moral, un symptôme de la société moderne. In Annales Médico-psychologiques, revue psychiatrique (Vol. 174, No. 7, pp. 575-579). Elsevier Masson.
• Hoel, H., Sheehan, M. J., Cooper, C. L., & Einarsen, S. (2011). Organisational effect of workplace bullying. In S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, & C. L. Cooper (Eds.), Bullying and harassment in the workplace: Development in theory, research and practice (2nd ed., pp. 129–147). London/New York: CRC Press– Taylor and Francis Group.
• Karavardar, G. (2009). İş Yaşamında Psikolojik Yıldırma ve Psikolojik Yıldırmaya Direnç Gösteren Kişilik Özellikleri ile İlişkisi. (Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Karyağdı, A. (2007). Örgütlerde Yıldırma (Mobbing) ve Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Malatya: İnönü
• Kırel, Ç. (2008). Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Krishna, A., Soumyaja, D., & Joseph, J. (2024). Workplace bullying and employee silence: the role of affect-based trust and climate for conflict management. International Journal of Conflict Management, 35(5), 1034-1059.
• Krishna, A., Soumyaja, D., & Sowmya, C. S. (2023a). Workplace bullying and diffident silence: a moderated mediation model of shame and core self-evaluation. International Journal of Conflict Management, 34(3), 417-439.
• Krishna, A., Soumyaja, D., Subramanian, J., & Nimmi, P. M. (2023b). The escalation process of workplace bullying: a scoping review. Aggression and violent behavior, 71, 101840.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and victims, 5(2), 119-126. Maran, D. A., Bernardelli, S., & Varetto, A. (2018). Mobbing (bullying at work) in Italy: characteristics of successful court cases. Journal of injury and violence research, 10(1), 17.
• Meramveliotakis, I., & Kalaitzaki, A. (2019) Mobbing at the Workplace and its Relation to Employees’ Quality of Working Life and Overall Life: A Qualitative Study in Greece. Journal of Psychology and Psychotherapy Research. 1-9.
• Mhaka-Mutepfa, M., & Rampa, S. (2024). Workplace bullying and mobbing: autoethnography and meaning-making in the face of adversity in academia. International Journal of Qualitative Studies in Education, 37(1), 1-18.
• Mujtaba, B. G., & Senathip, T. (2020). Workplace mobbing and the role of human resources management. Business Ethics and Leadership, 4(1), 17-34.
• Mulder R, Bos A, Pouwelse M, et al. (2017) Workplace mobbing: How the victim’s coping behaviour influences bystander responses. The Journal of Social Psychology 157(1): 16–29.
• Ng, K., Niven, K., & Hoel, H. (2020). ‘I could help, but...’: a dynamic sensemaking model of workplace bullying bystanders. Human Relations, 73(12), 1718-1746.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bürün ve S.B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi
• Pross, C. (2014). Cultural competence and trauma in the organisations: Sources and prevention of stress and dysfunction. Clinical Neuropsychiatry, 11(1), 7-19.
• Pšunder, M. (2011). Mobbing Prevention and Intervention Strategies in Educational Institutions: Teachers' View. New Educational Review, 26(4), 205-215.
• Romero Starke, K., Hegewald, J., Schulz, A., Garthus-Niegel, S., Nübling, M., Wild, P. S., ... & Seidler, A. (2020). Cardiovascular health outcomes of mobbing at work: results of the population-based, five-year follow-up of the Gutenberg health study. Journal of Occupational Medicine and Toxicology, 15, 1-10.
• Rossi, M., & D'Andrea, R. (2001). Mobbing: a problem in occupational health. Recenti Progressi in Medicina, 92(1), 49-51.
• Şahin, D. (2015). Örgütlerde Mobbing ve Bir Alan Araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Sarıal, K. (2015). Psikolojik Tacizin Çalışanların Tutumlarını Belirlemedeki Rolü. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Sezerel, H., (2007). Örgütlerde Mobbingin Etkileri ve Tülomsaş -Türkiye Lokomotif Ve Motor Sanayi A.Ş.’de Bir Uygulama. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı.
• Silva, R., Simões, M., Monteiro, A. P., & Dias, A. (2021). Leymann inventory of psychological terror scale: Development and validation for Portuguese accounting professionals. Economies, 9(3), 94.
• Tatar, Z. B., & Yüksel, Ş. (2018). Mobbing at workplace–psychological trauma and documentation of psychiatric symptoms. Archives of Neuropsychiatry, 56(1), 57.
• Tehrani, N., (2004), Bullying at Work : Beyond Policies to a Culture of Respect, British Journal of Guidance & Counselling, 32(3): 1-47.
• Tekşen, K. (2023). Identifying mobbing behaviors experienced by teachers using the social network analysis technique and the mobbing process [Doctoral dissertation, Gazi University]. Council of Higher Education Thesis Center.
• Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18): 81-89.
• Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz mobbing. Çalışma ve toplum, 4(11), 13-28.
• Tınaz, P. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Yayınları.
• Tınaz, P., Bayram, F., Ergin, H. (2008). Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Yayınları.
• Türnüklü, A. (2000). ‘’Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme’’, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(24):543-559.
• Ullah, A., & Ribeiro, N. (2024). Workplace bullying and job burnout: the moderating role of employee voice. International Journal of Manpower, 45(9), 1720-1737.
• Wu SS and Wu CC (2018) Bullying bystander reactions: A case study in the Taiwanese workplace. Asia Pacific Journal of Human Resources 56(2): 125–248.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, A., Özler, D., Mercan, N. (2008). Mobbing ve Örgüt İklimi İlişkisine Yönelik Ampirik Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi.7(26): 334-357.
• Zachariadou, T., Zannetos, S., Chira, S. E., Gregoriou, S., & Pavlakis, A. (2018). Prevalence and forms of workplace bullying among health-care professionals in Cyprus: Greek version of “Leymann Inventory of Psychological Terror” Instrument. Safety and health at work, 9(3), 339-346.
• Zapf, D. (1999), Organisational, Work Group Related And Personal Causes Of Mobbing/Bullying At Work, International Journal of Manpower, 20 (1/2): 70 – 85
• Zora, B. (2012). İşyerinde psikolojik taciz ve iş ilişkisine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Zorlu, A. (2009). Çalışanların Mobbıng Davranışı Karşısındaki Tutumları İle Kişilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı.