Türk Din Mûsikîsinde Usûl İlâhileri

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 31 - 42, 01.12.2014

M. N. Uygun

https://doi.org/10.12975/rastmd.2014.02.01.00030

Cited By: 2

Öz

There are two main branches in Turkish religious music. First one is mosquemusic and the other one is dervish lodge music. Hymn is the common form used inboth branches. Hymns are chanted and played for the purpose of exhilaration duringthe dhikr (invocation). Usul hymns are one of the the most important type of dervishlodge hymns. Usul hymns are chanted after “kelime-i tevhid” dhikr (La ilahe illallahthere is no god but Allah) and when Allah dhikr or “devran” begins. Usul hymns arecomposed of selected poems that are artful and impassioned containing secretmeanings that mention the ways of a particular religious order and praise about its pîr(sage, founder of an order)

Anahtar Kelimeler

Turkish religious music, Dervish lodge music, Hymn form, Hymn types, Dhikr (invocation) and types

Türk Din Mûsikîsinde Usûl İlâhileri

Öz

Türk Din Mûsikîsi iki ana dala ayrılmaktadır. Bunlardan biri cami mûsikîsi diğeri ise tekke mûsikîsidir. Her iki türde de ilâhi ortak form olarak kullanılmıştır. İlâhiler tekkelerde zikri coşkun şekilde yaptırmak gayesi ile okunup çalınan eserlerdir. Tekke ilâhilerinin en önemli çeşitlerinden biri de "usûl ilâhileri"dir. Usûl ilâhileri tekkelerde yapılan zikirlerde kelime-i tevhid zikrinden sonra, Allah zikri başladığında veya devrana kalkılırken okunur. Usûl ilâhileri, o yolun özelliklerini anlatan, pîrini öven, sırlı anlamlar ifâde eden şiirlerden seçilerek bestelenmiş çok coşku dolu ve sanatlı eserlerdir

Anahtar Kelimeler

Türk Din Musikisi, İlahi Formu, İlahi Çeşitleri

Kaynakça

• Ateş Erdoğan, "Niyaz Âyini", Diyanet İslam Ansiklopedisi, C: XXXIII, s: 166, 2007- İstanbul.
• Bilgin Azmi, Ümmî Sinan Dîvânı, M.Eğ.Bak.Yayınları, 2000-İstanbul.
• Can Halil, “Dinî Musiki Lûgatı-Mektep ilâhileri”, Musikî Mecmuası, Yıl:18, S:218, s: 57, Nisan-Mayıs-1966-İstanbul.
• Can Halil, "İslâmî Ayların Mûsikîsi", Musikî Mecmuası, Yıl:27, S:294, s:19, Nisan- 1974-İstanbul.
• Can, Halil, "Savt - Dinî Türk Musikisi Lûgatı", Musiki Mecmuası, Yıl: 18, Sayı: 222, s: 198, Eylül-1996-İstanbul.
• Ergun Sadeddin Nüzhet, Türk Musikisi Antolojisi, I-II,1943-İstanbul.
• Ezgi Suphi, Nazarî ve Amelî Türk Musikisi, I-IV, 1935-İstanbul.
• Kocatürk Vasfi Mâhir, Tekke Şiiri Antolojisi,1968-Ankara.
• Özcan Nuri, "Cumhur İlâhisi", Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C: VIII, s: 94, 1993- İstanbul.
• Özcan Nuri, "Devran", Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C: IX, s: 250, 1999-İstanbul.
• M.Zeki Pakalın, “Amin alayı”,Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C:I, s:58- Revnakoğlu Cemaleddin Server, "Yunus'un Bestelenmiş İlâhîleri Nerede ve Nasıl Okunurdu?", Türk Yurdu, C: V, Sayı: 319, s: 134, Ocak-1966.
• Sağman Şengül, Müstakimzâde'nin "Mecmûa-i İlâhiyyât" Adlı Güfte Mecmuası, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y.Lisans Tezi, 2001- İstanbul.
• Selçuk Hayri, Yunus Dîvânı, Üç dal Neşriyat, 1972-İstanbul.
• Şengel Ali Rıza , İlâhiler, (Hazırlayan: Yusuf Ömürlü), I-IV ,1979-1982-İstanbul.
• Tatçı Mustafa , Yunus Emre Dîvanı, I-III, 1990-Ankara.
• Töre Abdülkadir, İlâhiler, (Hazırlayan: Yusuf Ömürlü), V-IX, 1984-1996-İstanbul.
• Turnalı A.Bilgin, "Cihangir Tekkesi", Diyanet İslâm Ansiklopedisi, C:VII , s: 540, 1993-İstanbul.
• Uzun Mustafa, "İlâhi", Diyanet İslam Ansiklopedisi, C: XXII, s: 66, 1999-İstanbul.