AŞIKLIK GELENEĞİNDE KULLANILAN “MAKAM” KAVRAMI ÜZERİNE MÜZİKAL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 828 - 836, 15.09.2015

Hasan Sümbüllü

Öz

Türk müziği ezgi yapısını ifade etmede kullanılan kavram, makam kavramıdır. Makam, belirli bir duyguyu hissettirme adına dizi içerisinde ezgiler oluşturmaktır. Aşıklık geleneğinde ise makam, belirli bir ezgiyi tanımlamada kullanılır. Aşıklık geleneğinde kullanılan bu kavram, ezgi kalıbı olarak düşünülmelidir. Bu durum kavram kargaşasına yol açmakta ve terminolojik sorun oluşturmaktadır. Araştırmada aşık makamı olarak adlandırılan ezgi kalıplarına yönelik müzikal tespitler yapılmıştır. Ezgi kalıpları notaya alınarak Türk müziği açısından kuramsal olarak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Türk müziğinde kullanılan makam kavramı ile aşık makamları arasında farklılıklar tespit edilmiş ve aşık makamları ifadesinin yerine farklı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Makam, Ezgi Kalıbı, Aşık Makamları, Aşıklık Geleneği, Türk Müziği

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları
• Çalmaşur, T. (2013). Erzurum İli Aşıklarının Kullandığı Makam İsimleriyle Geleneksel Türk Halk Müziği Makam İsimlerinin Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü
• Karabulut, M. (1995). Aşıklık Geleneğinde Söz ve Ezgi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kutluğ, Y. F. (2000). Türk Musikisinde Makamlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Oğuz, Ö. (2001). Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam. Ankara: Akçağ Yayınları
• Özarslan, M. (2001). “Aşıklık Geleneği İçinde Aşık Müziği ve Kimi Problemler”. Erdem Dergisi (Türk Halk Kültürü Özel Sayısı-II). Cilt:3, Sayı:38. Sayfa: 399-409
• Özkan, İ. H. (1994). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri-Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat
• Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimler Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları
• Signell, K. L. (2006). Makam (Çev. İlhami Gökçen). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Sümbüllü, H. T. (2006). Türkiye’de Ayak Kavramının Geleneksel Türk Halk Müziği Kaynağında Ne Ölçüde Kullanıldığının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü
• Sümbüllü, H. T. (2015). Aşıkların Telinden Sümmani Türküleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 1082
• Şenel, S. (1991). “Aşık Musikisi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (Cilt: 3, Sayfa: 553-556). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı
• Şenel, S. (1997), “Türk Halk Müziğinde ‘Beste’, ‘Makam’ ve ‘Ayak’ Terimleri Hakkında”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyonu Bildirileri, (Sayfa: 372). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları
• Tutu, S. B. (2012). “Türkiye Sahası Aşıklık Geleneğinde Bir Terim Tartışması: Makam”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı: 163, Sayfa: 93-100
• Zeren, A. (2003). Müzik Sorunlarımız Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Pan Yayıncılık