Aşıklık Geleneğinde Kullanılan “Makam” Kavramı Üzerine Müzikal Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 828 - 836, 15.09.2015

Hasan Tahsin Sümbüllü

Öz

Türk müziği ezgi yapısını ifade etmede
kullanılan kavram, makam kavramıdır. Makam, belirli bir duyguyu hissettirme
adına dizi içerisinde ezgiler oluşturmaktır. Aşıklık geleneğinde ise makam,
belirli bir ezgiyi tanımlamada kullanılır. Aşıklık geleneğinde kullanılan bu
kavram, ezgi kalıbı olarak düşünülmelidir. Bu durum kavram kargaşasına yol
açmakta ve terminolojik sorun oluşturmaktadır. Araştırmada aşık makamı olarak
adlandırılan ezgi kalıplarına yönelik müzikal tespitler yapılmıştır. Ezgi
kalıpları notaya alınarak Türk müziği açısından kuramsal olarak değerlendirilmiştir.
Araştırma sonucunda Türk müziğinde kullanılan makam kavramı ile aşık makamları
arasında farklılıklar tespit edilmiş ve aşık makamları ifadesinin yerine farklı
öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Makam, Ezgi Kalıbı, Aşık Makamları, Aşıklık Geleneği, Türk Müziği

Kaynakça

• Akdoğu, O. (1996). Türk Müziğinde Türler ve Biçimler. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları Çalmaşur, T. (2013). Erzurum İli Aşıklarının Kullandığı Makam İsimleriyle Geleneksel Türk Halk Müziği Makam İsimlerinin Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Karabulut, M. (1995). Aşıklık Geleneğinde Söz ve Ezgi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kutluğ, Y. F. (2000). Türk Musikisinde Makamlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Oğuz, Ö. (2001). Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam. Ankara: Akçağ Yayınları Özarslan, M. (2001). “Aşıklık Geleneği İçinde Aşık Müziği ve Kimi Problemler”. Erdem Dergisi (Türk Halk Kültürü Özel Sayısı-II). Cilt:3, Sayı:38. Sayfa: 399-409 Özkan, İ. H. (1994). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usulleri-Kudüm Velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat Öztuna, Y. (2000). Türk Musikisi Kavram ve Terimler Ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları Signell, K. L. (2006). Makam (Çev. İlhami Gökçen). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları Sümbüllü, H. T. (2006). Türkiye’de Ayak Kavramının Geleneksel Türk Halk Müziği Kaynağında Ne Ölçüde Kullanıldığının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü Sümbüllü, H. T. (2015). Aşıkların Telinden Sümmani Türküleri. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 1082 Şenel, S. (1991). “Aşık Musikisi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (Cilt: 3, Sayfa: 553-556). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Şenel, S. (1997), “Türk Halk Müziğinde ‘Beste’, ‘Makam’ ve ‘Ayak’ Terimleri Hakkında”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Halk Müziği, Oyun, Tiyatro, Eğlence Seksiyonu Bildirileri, (Sayfa: 372). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları Tutu, S. B. (2012). “Türkiye Sahası Aşıklık Geleneğinde Bir Terim Tartışması: Makam”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı: 163, Sayfa: 93-100 Zeren, A. (2003). Müzik Sorunlarımız Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Pan Yayıncılık