Hamparsum Defterinden Günümüze “Musi’nin Sazkar Saz Semaisi”

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 877 - 888, 15.09.2015

Mine Yener

Öz

Çalışmanın başlıca konusu İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde

bulunan Y 207/5 arşiv numarası ile kayıtlı Hamparsum defterinin içerisinde yer alıp

günümüz nota arşivlerine ulaşmamış olan Musi’nin bestelemiş olduğu Sazkar Saz

Semaisi’nin, çeviri yazımı ve incelenmesidir. Çalışmanın birinci bölümünde Türk

musikisinde kullanılan bazı müzik yazıları hakkında bilgiler verilmiş olup ardından

çevirisi yapılan defterin İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesine geliş süreci

anlatılmıştır. İkinci bölümde Hamparsum yazısı ve yazının ortaya çıkış süreci ile ilgili

bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde ise İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler

Kütüphanesinde Bulunan Y 207/5 Numaralı Hamparsum Defteri’nin özellikleri

açıklanmış ve günümüz nota yazısına çeviri yazımı yapılan Sazkâr Saz Semaisi makam,

usul ve form yönünden 17. ve 18. yüzyıllar arasında yazılmış olan nazariyat kaynakları

olan Nayi Osman Dede’nin yazmış olduğu “Rabt-ı Tabirat-ı Musiki” Kantemiroğlu’nun

yazmış olduğu “Kitâbü İlmi’l-Mûsîkî alâ vechi’l-Hurûfât”, Kemani Hızır Ağa’nın yazmış

olduğu “Tefhîmü’l-makāmât fî Tevlîdi’n-Nagamât” ve Nasır Abdülbaki Dede’nin yazmış

olduğu “Tedkik-ü Tahkik’e göre incelenmiştir. Eserlerin çeviri yazımı ve tıpkıbasımı ekte

yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hamparsum, Sazkar, Makam, Musi, Aksak Semai

Kaynakça

• Akdoğu, O. ve Hariri, F. (1991). Nâyı̂ Osman Dede ve Rabt-ı Tâbirât-ı Mûsıkı̂. (2.Baskı). İzmir. Atalay, A. (1985). Müzik Yazıları. Müzik Ansiklopedisi (c. 3). Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Daloğlu, Y. (1985). Tefhîmü’l‐Makâmât fî-Tevlîdi’n‐Nagâmât. Yayınlanmamış Lisans Bitirme Çalışması. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü. Değirmenci, Z. T. (2004). Cumhuriyetten Günümüze Müzik Folkloru Arşivleri ve Derleme Çalışmaları. (Rapor No.9940-11695-1-7). Süleyman Demirel Üniversitesi Müzik Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırma Raporu. Ezgi, S. (1953). Nazarî, Amelî Türk Mûsikîsi, (c.5). İstanbul: İstanbul Konservatuarı Neşriyatı. Jäger, R. (1996). Katalog der hamparsum-notası-Manuskripte im Archiv des Konservatoriums der Universität. Istanbul. Eisenach. Kerovpyan, A. ve Yımaz, A. (2010). Klasik Osmanlı Müziği ve Ermeniler. (1. Baskı). İstanbul: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti ; Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Kültür Yayınları. Oransay, G. (1990). Prof. Dr. Gültekin Oransay Derlemesi 1. S. Durmaz ve Y. Daloğlu, (Haz.). (1.Baskı). İzmir: DD Yayını Özer, Y. (1997). Bilim Perspektifinde Müzik. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları. Özkan, İ. (2009) Sazkar. İslam Ansiklopedisi (c. 36). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Tura, Y. (2001). Kitabu ‘İlmi’l-Musiki ‘ala vechi’l Hurufat: (Mûsikîyi Harflerle Tesbît ve İcrâ İlminin Kitabı). (c.1). (1. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Tura, Y. (2006). İnceleme ve Gerçeği Araştırma: (Tedkik ü Tahkik). (1. Baskı). İstanbul: Pan Yayıncılık. Uslu, R. ve Doğrusöz Dişiaçık, N. (2009). Abdülbâkı̂ Nâsır Dede'nin Müzik Yazısı “Tahrîriye”. (1.Baskı). İstanbul: İTU TMDK.