Mecmua-i Saz u Söz’de Hafiz Post İzleri

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 920 - 929, 15.09.2015

Mehmet Söylemez

Öz

XVII. yüzyıl Türk Musikisi denildiğinde akla gelen en önemli birkaç isimden

birisi hiç kuşkusuz yazmış olduğu nota mecmuası “Hâzâ Mecmua-i Saz u Söz’ den ötürü

Ali Ufki Bey (ö.1675) diğeri ise yazmış olduğu güfte mecmuasından dolayı Hafız Post’tur

(ö.1694). Yaşadıkları dönemin musikisini anlaşılabilmesi için bu iki büyük musikişinasın

kaynak niteliğindeki yazmış oldukları eserlerin tanınması ve muhtevalarının bilinmesi

gerekmektedir. Ali Ufki Bey yazmış olduğu nota mecmuası, Türk Müziğinde XVII. yüzyıl

batı müziği notası ile eserleri kayıt altına aldığı için bugün dönem musikisini anlamamızı

sağlayan en önemli eserlerden birisidir. Sadece eserler ve notaları ile değil aynı zamanda o

dönem içerisinde yaşamış olan değerli musikişinasların da isimlerinin yer alması tarihsel

müzikoloji için önemlidir. Bunun yanında Hafız Post ise yazmış olduğu güfte mecmuası

ile yaşadığı dönemde fasıllarda meşk edilen ve söylenen eserlerin güftelerini yazarak

gerek güfte yazarlarının isimlerinin gerekse de makam, usul ve bestekârı gibi bilgileri

vererek eserlerin günümüze kadar ulaşmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Bu

çalışmada bu iki değerli musikişinasın yolları saray fasılları ve padişah sohbetleri gibi

ortamlarda kesişme ihtimalinin oldukça yüksek olmasına rağmen bugüne kadar net bir

ifade ile belirtilememiştir. Bu tespiti netleştirmeye çalışırken ilk olarak Hafız Post’un

elimizde notası mevcut eserleri nasıl elimize ulaşmıştır bunun cevapları aranmıştır. İkinci

olarak ise Ali Ufki Bey’in hangi “Hafız Post” bestelerini notaya aldığı tespit edilmeye

çalışılmıştır. Bunun için Ali Ufki Bey’in “Mecmua-i Saz u Söz” adlı eseri taranarak gerek

tespit edilen eserler “Hafız Post Güfte Mecmuasında” ve diğer güfte mecmualarında Hafız

Posta ait eserlerle karşılaştırılarak sonuç elde edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali Ufki, Hafız Post, Osmanlı Müzik Tarihi, XVII. Yüzyıl Klasik Türk Müziği, Musiki, Mecmua

Kaynakça

• Abdülkadiroğlu, A. (1985). İsmail Beliğ Nuhbetü'l - Asar Li- Zeyli Zübdeti'l - Eş'ar. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları. Açıkgöz, N. (1990). Riyazi Divanı'ndan Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Aksoy, B. (1995). Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlılarda Musiki. İstanbul : Pan Yayıncılık. Ayangil, R. (2002). "Onyedinci (XVII.) Yüzyılda Türk Musikisi" . Türkler, 433-442. Bardakçı, M. (2011). "Hafız Post'un Kayıp Bilinen Elyazmazı Güfte Mecmuası. Atlas, 92- 93. Bardakçı, M. (2011). 25 Yıla 25 Besteci. İstanbul : Pan Yayıncılık, 19. Behar, C. (2010). Aşk Olmadan Meşk Olmaz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 44, 70 Behar, C. (2008). Saklı Mecmua. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Behar, C. (2010). Şeyhülislamın Müziği . İstanbul: Yapı Kredi Yayınları,237. Cevher, H. (1995). Ali Ufki Bey ve Hâzâ Mecmu'a-i Saz ü Söz "Transkripsiyon İnceleme". Ege Üniversitesi SBE, TDE, ABD, İzmir. 516, 749, 178. Çapan, P. (2005). Mustafa Safayi Efendi Tezkire-i Safayi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 154-155. Doğrusöz, Nilgün (1993). Hafız Post Güfte Mecmuası "Türkçe Güfteler". Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Elçin, Ş. (1976). Ali Ufki Hayatı, Eserleri ve Mecmua-i Saz ü Söz. İstanbul, MEB Basımevi, III, 29, 146, 239, Erdoğan, K. (1998). Niyaz-i Mısri Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Hafız Post (XVII. yüzyıl) Güfte Mecmuası, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY9856 Hafız Post (XVII. yüzyıl) Güfte Mecmuası, İstanbul: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Revan 1724 Hekimbaşı Subhizade Abdülaziz Efendi, ( XVIII. yüzyıl) Güfte Mecmuası, İstanbul Üni. Nadir Eserler Kütüphanesi TY 3866 İpekten, H. (1990). Naili Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları. Kahraman, S.A., Dağlı, Y. (2010). Evliya Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul, Yapı Kredi Yayınları Kılıç, E. (2013). Mecmua-yı Letaif Fi Sandukati'l- Me-Arif (Metin Değerlendirme) Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, SBE, Tarih ABF, İstanbul, 374, 1182, 1244. Kut, T. (1989). Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, c.2, sayfa:456-457 Mecmua-yı Letaif fi Sandukati, İstanbul Üniversitesi, Nadir Eserler Kütüphanesi. v:56b, 253a, 265a. Özden, E. (2013). Osmanlı'nın Musiki Okulları, Rast Müzikoloji Dergisi, c.1, S.2, sayfa: 17-29 Öztürk, S. (1995). Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo- Ekonomik Tahlil). İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı- Cihan Matbaası. Soysal, F.; Arslan, M. U. (2014). "1774 Tarihli Hâfız Abdülbakî'ye Ait Güfte Mecmuasının İncelenmesi", Rast Müzikoloji Dergisi , "2(1)", 68-88 pp., Nisan-2014, DOI: http://dx.doi.org/10.12975/rastmd.2014.02.01.00021 Uslu, R. (2007). Muzikoloji Kaynakları. İstanbul: İtü Yayınları. Söylemez, M. Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt III, Sayı 2 (2015), s. 920-929 927 Uslu, R. (2015). Mustafa Itri Buhurizade Panoraması: Bir Klasik Müzik Ustası. Saarbrücken, Almanya: Türkiye Alim Kitapları. 44, 51, 57, 67, 85 Üngör, E. R. (1981). Türk Musikisi Güfteler Antolojisi 1-2. İstanbul: Eren Yayınları. Zorlu, G. (2009) Zehr-i Marzade Seyyid Mehmed Rıza Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Tezkiresi 106. Kocaeli: T.C Kültür ve Turizm Bak. Yay. Gen. Müdürlüğü, Kocaeli 2009