Abdülkadir Merâğî’ye Göre Telin Taksimi ve Sazın Perdelere Ayrılması

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 2, 1266 - 1280, 15.08.2016

Babek Hazrai Hazrai Ubeydullah Sezikli Milad Salmani

Öz

Babek Hazrai bu makalede Abdülkadir Merâğî’nin mûsikî sahasında telif ettiği üç değerli

eseri yani Câmiu'l-elhân, Makâsidu’l-elhân ve Şerh-i Edvâr kitaplarının ikinci bölümlerini telin

taksimi ve sazın perdelerinin belirlenmesine ayırdığına değinerek, Merâğî’nin nağmelerin1

arasındaki orantısını çeşitli yöntemlerle açıklamasını irdelemiştir. Şöyle ki Merâğî, Safiyüddin

Urmevî’nin görüşlerini temel alır ve ona yeni görüşler ekler. Bu çalışmada Câmiu'l-elhân kitabına

yapılan yeni düzeltme esas alınarak Merâğî’nin diğer el yazma nüshaları ile karşılaştırılmış ve

söz konusu yöntemler değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdülkadir Merâğî, Tel, Aralık, Nağme

Kaynakça

• Urmevi, Safiyyüddin, Kitabu’l-Edvâr fi’l-Musîkî (Farsça Tercüme ve Arapça Metin) hazırlayan: Ario Rüstemi, Mîrâs-ı Mektûp, Tahran, 1380. Esadi, Humân, “Sâhtar-ı Gam-ı Bi’l-Kuvve Der Mûsîki-yi Teymûrî”, Fasl-nâme-i Mûsîkî-i Mâhûr, no.18, kış 1381, s.97-112 Berkeşli, Mehdi, Gam-ha ve Destgâh-haye Mûsîk-yi İran, İdare-yi Küll-i Vezaret-i Ferheng ve Hüner, Tahran 1356 Seki, Yoshifusa, Şerh-i Bâb-ı Sâni Ez Makâsidu’l-elhân , Dr. Mehdi Berkeşli danışmanlığında lisans bitirme tezi, Mûsîkî Bölümü, Tahran Üversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Tahran 1377 Kiyani,Mecid, Mebân-yi Nazari-yi Mûsîkî-yi İran,Müessese-yi Ferhengi-yi Serv-i Sitah, Tahran 1377 Merâğî, Abdülkadir, Makâsidu’l-elhân , hazırlayan: Taki Bineş, Bongâh-ı Tercüme ve Neşr-i Kitab, Tahran 1356 _____, Câmiu'l-elhân, İngiltere Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesinde kayıtlı (tahrir bitiş tarihi: 816 Hicri) nüshası, No. Marsh 282 a.g.e., Babek Hazrai neşri, Ferhengistan-i Hüner, Tahran 1388 _____, Şerh-i Edvâr, hzırlayan: taki Bineş, Merkez-i Neşr-i Danişgahi, Tahran 1370. _____, Risâl-i Musîkî (Baysungur için), telif: 21 Şevval 821, İngiltere Oxford Üniversitesi Bodleian Kütüphanesinde kayıtlı, numara belli değil. _____, Makâsidu’l-elhân , Melik Kütüphanesinde kayıtlı (tahrir bitiş: 821 Hicrir) nüshası, no. 5390 Umumî a.g.e., kitabet: 988 Hicrî Hollanda Leiden Üniversitesi no. Or.271 kayıtlı el yazma. Mevlana, Hüsrev, “Ehemmiyet-i İntikâl-pezîrî-yi Gam-ı Bi’l-Kuvve Der Sâz-hâ-yı Zehyi Destan-dâr” Fasl-nâme-yi Hüner, no.35, ilkbahar 1377, s.176-192 Framer, Henru George, “The Old Arabian Musicak Modes”, Journal of the Royal Asiatic Society, London, 1965, pp.99-102 Wright, Owen, The Modal System of Arab and Persian Music, Oxford University Press, London, 1978.